1کارشناس تولید و بهرهبرداری گیاهان دارویی و معطر، مرکز آموزش جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی
2کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
3دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
چکیده
Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. که در فارسی زیره کوهی یا زیره سیاه نامیده میشود، گیاهیست معطر، که بهطور وحشی در بیشتر مناطق ایران پراکنش دارد. از زیره سیاه در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی، بهداشتی و نوشابهسازی استفاده میشود و همچنین یکی از گیاهان معروف طب سنتی به حساب میآید. بررسیهای انجام شده نشان میدهد که توانایی خوبی برای تولید زراعی این گیاه ارزشمند در ایران وجود دارد و جهت بهبود تولید این گیاه، مطالعه و شناخت عوامل مؤثر بر عملکرد کمی و کیفی گیاه امری ضروریست. در این تحقیق بهمنظور بررسی اثر وزن غده و عمق کاشت روی صفات زراعی زیره سیاه، آزمایشی براساس طرح پایه بلوکهای کاملاً تصادفی در قالب فاکتوریل با سه تکرار اجرا شد. فاکتور عمق کاشت در 5 سطح شامل 5، 10، 15، 20 و 25 سانتیمتر بود و فاکتور وزن غده در 3 سطح ≤2، 4-2 و 6-4 گرم در نظر گرفته شد و در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی اجرا شد. عمق کاشت بر درصد سبزشدن غدهها، ارتفاع، تعداد چتر در بوته، عملکرد بوته و وزن هزاردانه تأثیر بسیار معنیداری (99%≤ α) داشت. فاکتور وزن غده بجز در مورد صفت ارتفاع روی سایر صفات اثر معنیداری نداشت. اثر متقابل دو فاکتور عمق کاشت و وزن غده در مورد صفات ارتفاع، تعداد چترک در چتر و عملکرد بذر اثر بسیار معنیداری (99%≤ α) داشت. بیشترین عملکرد بذر در بوته مربوط به عمق 10 سانتیمتر و کمترین عملکرد مربوط به عمق 25 سانتیمتر بود. بیشترین وزن هزاردانه و کمترین وزن هزاردانه نیز مربوط به همین سطوح تیمارها بود. بنابراین توصیه میشود برای انتقال غده از خزانه به زمین اصلی، از غدههای با وزن بالای 2 گرم استفاده شود و در عمق 10 سانتیمتر کشت شود.
The effect of planting depth and corm weight on yield and agronomical characteristics of Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch.
نویسندگان [English]
S. Bahador1؛ A. Negari2؛ M. Abbaspoor3
1Training Organization of Agriculture of Khorasan, Iran
2Agricultural and Natural Resources Research Center of Khorasan Razavi, Iran
3Agricultural and Natural Resources Research Center of Khorasan Razavi, Iran
چکیده [English]
Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. is a perennial and aromatic plant from Apiaceae family that distributes in most Iranian habitats. It is used in medicinal, food, cosmetic-hygienic and drinks industries, moreover it is used in traditional medicine. The investigations show, there are suitable conditions to produce this precious plant in Iran and for a better production some studies needs to be done. In order to investigate the effect of planting depth and corm weight on agronomical characteristics Bunium persicum, an experiment was conducted based on factorial design in randomized complete block with three replications. Depths of planting were in 5 levels (5, 10, 15, 20, 25cm) and the corm weights were in 3 levels (≤2, 2-4, 4-6gr) in 2007 and the design was conducted in research farm of training organization of agriculture of Khorasan. The results showed, the effect of depth of planting on the emergence percent, height, the number of umbrella, the yield and the weight of thousand seeds in plant were very significant (≤α99%). The effect of corm weights was significant only on high plants. The interaction of two factors was significant in the high, the number of umbrella and yield characteristics. The most seed yield was related to 10 cm deep and the lowest to 25 cm depth. The highest weight of 1000 seeds and the lowest were related also to these levels (10 and 25 cm). As a result it is recommended in planting the corms of Bunium persicum the depth of planting must be about 10cm and the weight corm must be more than 2 gram.
کلیدواژهها [English]
Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch, planting depth, weight corm
مراجع
- امیدبیگی، ر.، 1376. رهیافتهای تولید و فراوری گیاهان دارویی. جلد دوم، طراحان نشر، تهران، 424 صفحه.
- خسروی، م.، 1372. زیره سیاه گیاهشناسی، اکولوژی و بررسی امکان تولید زراعی. پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد.
- خسروی، م. و رحیمیان، ح.، 1384. مطالعه ارتباط وزن ریشه غدهای با شروع مرحله زایشی، عملکرد و اجزاء آن در زیره سیاه. مجله علوم و صنایع کشاورزی، 1(19): 118-111.
- رمضانی، ا.، 1379. بررسی اثر وزن پیاز روی عملکرد زعفران در اقلیم نیشابور. پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته علوم باغبانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
- زرگری، ع.، 1369. گیاهان دارویی. جلد دوم، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 942 صفحه.
- صادقی، ب.، 1373. اثر وزن پیاز در گلآوری زعفران. خلاصه مقالات دومین گردهمایی زعفران و زراعت گیاهان دارویی، گناباد، 18-17 آبان: 28.
- فراوانی، م. و رحیمیان، ح.، 1379. انتقال غده و تعیین تراکم گیاهی مطلوب زیره سیاه در مزرعه. چکیده مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نبات ایران، مازندران، 16-13 شهریور، 365-364.
- لطیفی، ن. و مشایخی، ک.، 1376. بررسی اثر وزن پیاز بر گلدهی زعفران. مجله علوم و صنایع کشاورزی ایران، 1(28)، 105-97.
- میرحیدر، ح.، 1375. کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها. جلد ششم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 535 صفحه.