1فوق لیسانس فیزیولوژی گیاهی، گروه زیستشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه اراک
2استادیار، گروه زیستشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد
3استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
چکیده
ریواس (Rheum ribes L.) یکی از گونههای خانواده ترشک (Polygonaceae) میباشد که در ایران میروید و در طب سنتی از جایگاه ارزشمندی برخوردار است. بذرهای ریواس بهعلت خواب به سختی جوانه میزنند. در پژوهش حاضر یافتن مناسبترین روش برای برطرف نمودن خواب بذر این گیاه مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این هدف تیمارهای مختلفی جهت غلبه بر خواب بذر مورد استفاده قرار گرفت، ازجمله: آب داغ (70 و 90 درجه سانتیگراد به مدت 15 دقیقه)، سرمادهی مرطوب در دمای 2 درجه سانتیگراد (5، 10، 15، 20 و 25 روز)، اسید سولفوریک 75% (5 و 15 دقیقه)، نیترات پتاسیم 2/0%، آب جاری، اسید جیبرلیک، کینتین، اکسین (ppm 100، 250، 500 و 1000)، هورمون 24- اپیبراسینولید (ppm 5/0 و 1) (همگی در دو سطح تیمار 24 و 48 ساعت) و تیمار تلفیقی اسید جیبرلیک (ppm 500) و سرمادهی (برای مدت زمان 5، 10، 15، 20 و 25 روز). نتایج نشان داد که خواب بذرهای مذکور از نوع فیزیولوژیک است، زیرا بیشترین درصد جوانهزنی بذرها (96%) در اثر اعمال تیمار تلفیقی پیش سرمادهی مرطوب (به مدت 25 روز) و اسید جیبرلیک (ppm 500) بدست آمد. علاوه بر این، تأثیر سرمادهی مرطوب (بهتنهایی) نیز بر شکست خواب بذرهای ریواس (افزایش جوانهزنی تا 89%) قابل توجه بود. بهطوری که تأثیر هورمونهای استفاده شده (در مؤثرترین غلظت و مدت زمان تیمار) اگرچه از نظر آماری بر شکست خواب این بذرها معنیدار ارزیابی شد ولی در مقایسه با تأثیر چشمگیر تیمار همزمان سرما و اسید جیبرلیک چندان در خور توجه نبود. از طرف دیگر عدم تأثیر نیترات پتاسیم، آب جاری، آب داغ و اسید سولفوریک بر شکست خواب بذرهای مذکور مؤید آن است که خواب این بذرها از نوع فیزیکی یا تجمع مواد بازدارنده رشد در پوسته دانه نمیتواند باشد.
Effective techniques to break seed dormancy and stimulate seed germination
in Rheum ribes L.
نویسندگان [English]
M. Nabaei1؛ P. Roshandel2؛ A. Mohammadkhani3
1Department of Biology, Factualy of Science, Arak University, Arak, Iran
2Department of Biology, Faculty of Science, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
3Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]
Rheum ribes is a plant species in Polygonaceae family which grows in Iran and is considered as a valuable medicinal species in traditional medicine. Rheum ribes seeds hardly germinate because of seed dormancy and may cause difficulties for its massive industrial cultivations. This study was performed to determine the best treatment for seed dormancy breaking. To achieve this goal, several treatments were applied comprising: Hot water (70 and 90 ˚C) for 15 minutes, moist chilling (at 2 ˚C) for 5, 10, 15, 20 and 25 days, sulfuric acid 75% (5 and 15 minutes), KNO3 (0.2%), gibberellic acid, kinetin, auxin (100, 250, 500 and 1000 ppm) and 24-epibrassinolid (0.5 and 1 ppm), for 24 and 48 h washing (for 24 and 48 h), and finally a combined treatment of gibberellic acid (500 ppm) and chilling at 2 ˚C for 5, 10, 15, 20 and 25 days. According to the results, seed dormancy in Rheum ribes is physiological since the highest germination percentage (96%) was obtained by using the combined treatment of gibberellic acid (500 ppm) and pre-chilling (for 25 days). In addition, the effect of moist chilling treatment –by itself- on breaking seed dormancy was remarkable in this plant as germination increased up to 89%. Effects of hormones were also statistically significant on increasing seed germination but compared with the salient effect of combined chilling and gibberellic acid treatment was not so remarkable. On the other hand, other applied treatments had no effects on breaking seed dormancy in Rheum ribes which indicates that the type of seed dormancy in Rheum ribes is not physical or due to the accumulation of inhibitory substance in seed coat.