استادیار، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان
چکیده
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونهسا" در ایران شامل 67 گونه است که پونهسای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونههای انحصاری آن میباشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمعآوری گردید و از ساقه، گل و برگ آن بهطور جداگانه به روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. ترکیبهای تشکیلدهنده روغنهای اسانسی با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در هر یک از روغنهای اسانسی ساقه و گل، 14 ترکیب شناسایی شد که 8،1-سینئول (6/45% و 4/39%)، جرماکرن D (4/17% و 8/15%) و بتا-کاریوفیلن (7/11% و 6/10%) ترکیبهای عمده، بهترتیب در اسانس ساقه و گل بودند. از طرف دیگر، از میان 18 ترکیب شناسایی شده در اسانس برگ، 8،1-سینئول (5/38%)، بتا-کاریوفیلن (2/14%) و کاریوفیلن اکسید (7/11%) ترکیبهای اصلی اسانس را تشکیل میدادند. در نتیجه در هر سه اندام مورد بررسی، 8،1-سینئول بیشترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده و ایزومرهای نپتالاکتون که در بسیاری از گونههای Nepeta گزارش شده، در گونه Nepeta schiraziana شناسایی نشد.
Chemical composition of the essential oils from stems, flowers and leaves
of Nepeta schiraziana Boiss.
نویسندگان [English]
M.R. Akhgar؛ M. Moradalizadeh
Department of Chemistry, Faculty of Science, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
چکیده [English]
The genus Nepeta (Labiatae) with the common Persian name of “Pune-sa” includes 67 species in Iran and Nepeta schiraziana Boiss. is one of its endemic species. In this study, the stems, flowers and leaves of Nepeta schiraziana were collected from Sepidan region in north-west of Fars Province. The essential oils of stems, flowers and leaves of the plant were separately obtained by hydrodistillation and analyzed by GC and GC/MS. In each oils of the stem and flower, fourteen components were identified with 1,8-cineole (45.6% and 39.4%), germacrene D (17.4% and 15.8%), and β-caryophyllene (11.7% and 10.6%) as the main constituents, respectively. Furthermore, 1,8-cineole (38.5%), β-caryophyllene (14.2%), and caryophyllene oxide (11.7%) were the major components among the 18 constituents characterized in the leaf oil. As a result, 1,8-cineole was the dominant compound in the investigated oils while nepetalactone isomers reported in many Nepeta species, were not identified in Nepeta schiraziana.