1گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
2گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
3گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.)، گونه انحصاری و در معرض خطر ایران است. این پژوهش جهت بررسی پراکندگی، موقعیت جغرافیایی، شرایط ادافیک و اقلیمی، پوشش گیاهی، فنولوژی و آفات و بیماریها در طول سالهای 1396-1400 صورت گرفت. نتایج نشان داد که کلوس در کوهستانهای زاگرس مرکزی در ارتفاع 2000 تا 3163 متر با اقلیم نیمه-مرطوب سرد (حداقل دمای 6/2، حداکثر دمای 17 درجه سلسیوس و متوسط بارندگی سالانه 1000 میلیمتر) میروید. خاک رویشگاهها رسی سیلتی از نظر بافت، غنی از عناصر ضروری و دارای مقدار کافی مواد آلی بود. خروج اندامهوایی کلوس نیمه اسفند تا ابتدای فروردین آغاز میشود و رشد رویشی آن تا آخر خرداد ادامه مییابد. مرحله زایشی در نیمه اول تیر آغاز می-شود و گلهای آن در طول نیمه تیر تا آخر تیر تشکیل میشوند، سپس رسیدگی و ریزش بذر به ترتیب در نیمه اول شهریور و نیمه دوم شهریور رخ میدهد. برداشت بی رویه و نادرست و آفاتی مانند سوسک بذرخوار (Anobiidae)، گونهای شبپره (Eupithecia sp.) و لارو حشره Aethes francillana گیاه را در معرض انقراض قرار دادهاند. تقویت نقش جوامع محلی، قرق مداوم رویشگاه، مبارزه با آفات و بیماریها، ایجاد رویشگاه جدید و نگهداری ژرمپلاسم و جمعآوری جمعیتها در برنامههای آینده میتواند از راهکارهای حفاظتی بسیار مهم برای جلوگیری از نابودی این گونه باشد.
Study on the autecology and conservation strategies of Kelussia odoratissima Mozaff. in Iran
نویسندگان [English]
Mehdi Ghasemi Nafchi1؛ Aghafakhr Mirlohi2؛ Abdolali Shojaeiyan3
1Horticultural science department, Agricultural faculty, Tarbiat Modares University
2Department of Agronomy and Plant Breeding, College of Agriculture, Isfahan University of Technology
3Department of Horticultural science, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University
چکیده [English]
Kelussia odoratissima Mozaff. is an endemic and endangered species of Iran. This research was conducted to investigate its distribution, geographical location, edaphic and climatic conditions, vegetation, phenology, and pests and diseases during the years 2016-2020. The results showed that K. odoratissima grows in the central Zagros Mountains at altitudes of 2000 to 3163 meters, with a cold semi-humid climate (minimum temperature of 2.6°C, maximum temperature of 17°C, and average annual precipitation of 1000 mm). The soil of the habitats was silty clay in terms of texture, rich in essential elements, and had a sufficient amount of organic matter. The release of aerial parts of K. odoratissima begins from mid-March to the beginning of April, and its vegetative growth continues until the end of June. The reproductive phase begins in the first half of July, and its flowers are formed from the middle of July until the end of July; then ripening and seed fall occur in the first half of September and the second half of September, respectively. Indiscriminate and incorrect harvesting, pests such as the seed-eating beetle (Anobiidae), a species of moth (Eupithecia sp.), and the larva of the Aethes francillana have put the plant at risk of extinction. Strengthening the role of local communities, continuous exclosure of the habitat, controlling pests and diseases, reintroduction and maintaining germplasm, and collecting populations in future programs can be very important protection strategies to prevent the extinction of this species.