مدیریت جامع نگر علف های هرز در مزارع سیب‌زمینی

• به جای یک بار سم‌پاشی علف‌کش متری‌بیوزین(سنکور) به‌میزان 750 گرم در هکتار، دو بار سم‌پاشی علف‌کش با تقسیم میزان سم به 250 و 500 گرم در هکتار به ­ترتیب و با فاصله یک هفته از هم انجام شود. این عمل ضمن کاهش احتمال خسارت علف‌کش به محصول، موجب 9 درصد افزایش اثربخشی آن و در نتیجه افزایش 48/22 درصدی عملکرد در آزمایش تحقیقاتی شد (3).
• کاربرد ترکیبی (اختلاط دو علف‌کش متری­بیوزین و پندی­متالین (پرول)) به­ ترتیب با 500 گرم و 2 لیتر در هکتار به‌صورت یک­بار سم‌پاشی پیش­ رویشی، ضمن کاهش مصرف متری­بیوزین به‌میزان 33 درصد و کاهش خطر خسارت احتمالی به محصول، موجب افزایش اثربخشی کنترلی علف­های­ هرز به‌میزان 4 درصد در مقایسه با کاربرد منفرد علف‌کش متری­بیوزین با میزان 750 گرم شد.
• در شرایط ترسالی و در بهار به‌دلیل بارش ­های مستمر، بهتر است که از مقادیر کاهش‌یافته این سم (متری­بیوزین 500 گرم) و یا ترکیبی آن با پندی­متالین (پرول) استفاده شود. اگر حداکثر تا 10 درصد مزرعه سبز شده بود، بهترین تیمار علف‌کشی، کاربرد متری­بیوزین 500 گرم با 2 لیتر پندی­متالین ( پرول) است ولی اگر تا 15 درصد مزرعه سیب‌زمینی از سطح خاک خارج شده بود، بهتر است از تیمار ترکیبی متری­بیوزین 350 گرم به‌همراه 3- 5/2 لیتر پرول استفاده شود و در صورتی که مزرعه بیش از 15 درصد سبز شده بود به‌شرطی که علف­های هرز سبز نشده باشند، می‌توان از پرول به‌میزان 3 لیتر در هکتار استفاده کرد (3).
• خاک‌دهی و خاک‌ورزی ردیفی مزرعه پس از سم‌پاشی علف‌کش متری­بیوزین یا سایر علف‌کش­ های خاک مصرف، موجب بی­ اثر شدن سم بین پشته­ ها (به ­دلیل برداشته شدن لایه سطحی خاک سم‌پاشی‌شده به‌وسیله عملیات خاک‌دهی) و صرف هزینه اضافی است. در آزمایشی (2) استفاده از سم‌پاشی نواری روی پشته‌های کشت به عرض 25 سانتی‌متر و عدم سم‌پاشی بین خطوط کاشت علاوه بر کنترل مطلوب علف‌های هرز، باعث کاهش مصرف سم علف‌کش متری­بیوزین تا میزان 66 درصد شد که علاوه بر کاهش هزینه از جنبه زیست‌محیطی و مقاومت علف­ های هرز به علف­ کش­ها نیز بسیار حائز اهمیت است. در این روش، سم‌پاشی نواری علف­کش به ­صورت پیش­ رویشی انجام شد. پس از رویش سیب­ زمینی و قبل از هم‌پوشانی بوته­ ها در مزرعه نیز عملیات خاک‌دهی و خاک‌ورزی بین ردیف کاشت انجام شد. یعنی با روش تلفیقی، علف­های ­هرز روی پشته­ ها به‌وسیله علف‌کش و علف­ های­ هرز بین پشته­ ها به‌وسیله خاک­ ورزی مهار شدند.  

بخش مهمی از عملکرد محصول، تحت تأثیر کنترل مطلوب علف ­های هرز در مزرعه می‌باشد که همراه با سایر عوامل مثل مدیریت داشت مزرعه، آفات و بیماری­ها می‌تواند در عملکرد محصول مؤثر بوده و در صورت عدم رعایت مسائل مربوط، افت شدید عملکرد را از نظر کمی و کیفی باعث می‌شوند. علف ­های هرز بر سر نور، آب، مواد غذایی و فضا با سیب‌زمینی رقابت می‌کنند. این رقابت بسته به نوع علف هرز، تراکم و زمان رویش آن­ها و شرایط مزرعه و اقلیم منطقه، به نسبت­ های مختلف باعث کاهش محصول می ­شود. میزان خسارت علف­ های­ هرز در سیب­ زمینی بسیار متفاوت و از 16 تا 76 درصد گزارش شده است (2). علف ­های ­هرز ضمن خسارت مستقیم به عملکرد محصول، ممکن است میزبان­ هایی برای انواع آفات (سوسک کلرادو)، بیماری­ ها (ساق سیاه و پژمردگی باکتریایی) و حتی نماتدها (نماتد سیست طلایی سیب‌زمینی) باشند (2). برخی از علف ­های هرز به ­طور مستقیم از خود بوته سیب‌زمینی تغذیه می‌کنند (انگل سس و گل جالیز) که باعث ضعف شدید گیاه و در نتیجه افت محصول تا 100 درصد می ­شوند. بعضی از علف ­های هرز نظیر مرغ و قیاق به­ وسیله اندام‌های خود مثل ریشه و ریزوم­ های قوی به غده‌های سیب‌زمینی رخنه کرده و باعث خسارت به محصول می­ شوند. بسیاری از علف ­های هرز به‌ویژه علف­های ­هرز انتهای فصل، مثل: قیاق و پیچک صحرایی باعث کاهش کارایی ماشین‌های برداشت می‌شوند. علاوه بر این به­ دلیل به بذر نشستن علف­های ­هرز آخر فصل، میزان بانک بذر خاک افزایش یافته که مشکلاتی برای کشت سال بعد به‌همراه خواهد داشت (2). تمام این عوامل علاوه بر کاهش کمی محصول، باعث کاهش کیفیت محصول و بروز بیماری­ های مختلف خصوصاً بیماری­های انباری و نابودی مقدار زیادی از محصول در زمان نگهداری غده­ ها برای مصارف خوراکی و استفاده بذری برای کشت سال بعد خواهد شد.