1دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
2استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3پژوهشگر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
در حال حاضر، بهواسطه تغییرات اقلیمی و خشک شدن دریاچه ارومیه و پسروی آب، تعدادی از جوامع گیاهی، حذف و جوامع دیگری ظهور پیدا کردهاند. خارشتر نیز بهواسطه خصوصیات اکولوژیکی و بیولوژیکی، در سطح وسیعی از اراضی شور تخریب شده و هم مرز با خاکهای شیرین، پراکنش پیدا کرده که در صورت عدم مدیریت رویشگاه آن، اراضی زراعی به مخاطره خواهد افتاد. در شرایط فعلی، با استناد به تغییرات اقلیمی و نیاز مبرم به تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفههای کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی؛ استفاده چرایی از رویشگاههای شور و بهویژه رویشگاههای خارشتر، مهمترین جنبه استفاده از این گونه است. خارشتر توسط گلههای گاو بومی و گاومیش که دام غالب منطقه میباشند، چرا نمیشود. از اینرو، بهترین راه مبارزه با آن، چرای چند گونهای دام و چرای هدفمند از رویشگاه آن است. این روش میتواند تعادل را به اکوسیستم برگرداند و طی آن بهرهبرداری متعادلتری از تمام گونههای هالوفیت حاشیه دریاچه بهعمل آید و از فرصت طلبی برای یک گونه گیاهی، جلوگیری شود. با مد نظر قرار دادن رفتار چرایی دامهای اهلی، چرای شتر در اراضی شور تخریب شده، قادر خواهد بود تا رشد خارشتر را کنترل و بصورت موثری، تولید بذر آن را بی اثر نماید و تا حد زیادی، نگرانی گسترش آفات و بیماریها به اراضی زراعی را تحت کنترل در آورد. به نظر میرسد چنانچه کلیه عوامل موثر در سودآوری چرای مستقیم شتر از رویشگاههای خارشتر، مورد توجه قرار گیرد، مرتعکاری آن در رویشگاههای شور تخریب شده، راه حل موثر برای جبران کمبود علوفه محسوب میشود. در واقع سهم بالقوه آنها در جلوگیری از تلفات دامها در فصل غیر رشد، مهمترین برتری آنهاست. بهعلاوه در صورتی که مزایای آنها، از نظر استفاده چند منظوره نظیر تولید روغن، بیواتانول، ترکیبات معطر، مانهای گیاهی (ترنجبین)، تولید عسل و ... مد نظر قرار گیرد، مرتعکاری آن توجیه مییابد. از اینرو، توسعه آن بهعنوان یک منبع علوفهای، در اراضی شور تخریب شده و چرای مستقیم دام از آنها، قابل توصیه هست ولی توسعه آن برای دیگر اراضی و ایجاد چراگاههای مصنوعی، نیازمند تحقیقات بیشتر در سایتهای الگویی و کم خطر برای تنوع زیستی مراتع است که باید از بخشهای تحقیقاتی، استعانت خواست.
Management of the habitat of Alhagi pseudalhagi in the saline rangeland of Urmia Lake coast
نویسندگان [English]
Javad Motamedi1؛ Ali Ashraf Jafari2؛ Mehdi Zohdi3
1Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
21Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]
Nowadays, due to climate change and drying of Urmia Lake, and the recession of water, a number of vegetation communities have disappeared and other communities have emerged. Alhagi pseudalhagi has also been degraded by extensive ecological, habitat, anatomical, morphological, physiological, genetic and biological properties, and has been dispersed along the border with agricultural soils, which, in the absence of management, agricultural land will be compromised. Therefore, based on climate change and the urgent need to provide part of forage from less-water efficient, not common and, salt and drought-resistant it can be stated that the most important application of Alhagi pseudalhagi is forage. . However, there is no report on the grazing of Alhagi pseudalhagi by the dominant livest of region which is native cattle and buffaloes. Hence, the best way to deal with it is to graze various livestock and targeted grazing from its breeding grounds. This method can restore the equilibrium to the ecosystem, in which a more balanced utilization of all the halophytic species of the margin of the lake can be considered. The camel's grazing in the degraded lands will be able to control the growth of seed production and, to a large extent, the spread of pests and disease. Considering all the factors affecting the profitability of gazing camel, it can be say that the pasture cultivation is an effective remedy for deficiency of forage. In fact, their potential contribution to preventing livestock losses in the non-growing season is their most important advantage. In addition, there are other benefits such as oil production, bio-ethanol, aromatic compounds, vegetarian manna, honey production, and so on. Therefore, its cultivation in saline pastures and direct grazing of livestock from them are recommended. Hence, the creation of artificial pasture requires further research on the pattern sites and a low risk for biodiversity in rangelands.
-احمدی، ا.، عصری، ی.، طاطیان، م.ر.، تمرتاش، ر. و یگانه، ح.، 1397. بررسی اثر خشک شدن دریاچه ارومیه بر تغییرات جوامع گیاهی. نشریه مرتع، سال دوازدهم، شماره دوم، صفحات 153-138.
- اله قلی، ع. و عصری ، ی.، 1392. بررسی تغییرات جوامع گیاهی حاشیه جنوب شرقی دریاچه ارومیه. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی، سال پنجم، شماره پانزدهم، صفحات 87-74.
- ارزانی، ح.، معتمدی، ج. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1389. کیفیت علوفه گیاهان مرتعی کشور. معاونت پژوهشی دانشگاه تهران با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور.
- خورسندی، ف.، وزیری، ژ. و عزیزی زهان، ع.ا.، 1389. شورورزی، استفاده پایدار از منابع آب و خاک شور در کشاورزی. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، 320 صفحه.