یونجه (Medicago sativa L.) یکی از مهمترین گیاهان علوفهای جهان است که نقش بسیار مهمی در تأمین علوفه، تثبیت نیتروژن و کاهش فرسایش خاک دارد. این گیاه خودناسازگار و دگرگشن است وبدین ترتیب نگهداری و تکثیر ژنوتیپهای مطلوب آن دشوار بوده و تولید بذر مرغوب و یکدست در این گیاه با مشکلات زیادی مواجه است. یکی از تکنیکهایی که در حل این مشکل میتواند کاربرد فراوانی داشته باشد، جنینزایی رویشی میباشد. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر جنینزایی رویشی از اهمیت خاصی برخوردار است. این آزمایش به منظور ارزیابی اثر دو تنظیم کننده رشد 2,4-D (5/0 و 1 میلیگرم در لیتر) و کینتین (0 و 1 میلیگرم در لیتر)، نوع منبع کربن (ساکارز و مالتوز) و اسید آمینههای گلوتامین و سرین بر روی جنین رویشی یونجه در کشت سوسپانسیون سلولی جنینزای یونجه با استفاده از 4 ریزنمونه (هیپوکوتیل، کوتیلیدون، دمبرگ و برگ) به اجرا درآمد. در بین تیمارهای مورد بررسی تفاوت معنیداری از نظر صفات اندازهگیری شده مشاهده گردید. بین غلظت 2,4-D مورد استفاده در کشت سوسپانسیون و تعداد جنین شمارش شده در مرحله بلوغ، رابطه مستقیمی وجود داشت، به نحوی که افزایش 2,4-D سبب کاهش تعداد جنین رویشی گردید. وجود کینتین در محیط باعث افزایش معنیداری در جنینزایی رویشی شد. علیرغم اثر معنیدار اسیدهای آمینه گلوتامین و سرین بر روی نمو جنین، استفاده از این اسیدهای آمینه در محیط کشت سوسپانسیون سبب کاهش معنیدار جنینزایی رویشی در کشت مایع گردید. وجود مالتوز در محیط مایع بیش از هر فاکتور دیگری سبب بلوغ جنینهای رویشی و افزایش تعداد جنین در کشت سوسپانسیون شد. در بین 4 نوع ریزنمونه مورد بررسی نیز از نظر قابلیت جنینزایی رویشی تفاوت معنیداری وجود داشت. بیشترین و کمترین تعداد جنین بهترتیب متعلق به ریزنمونههای هیپوکوتیل و دمبرگ بودند.
Effects of several plant growth regulators, carbon source and amino acids
on somatic embryos obtained from embryogenic cell suspension culture
of alfalfa (Medicago sativa L.)
Alfalfa (Medicago sativa L.) is one of the most important forage crops in the world that have a significant role in forage supplying, nitrogen fixation and reduction of soil erosion. The species is self-incompatible and cross pollinate, so maintenance and propagation of desired genotypes are difficult and production of pure and hemogeneous seeds is faced with difficulties. Somatic embryogenesis is one of the most useful techniques that can help us to solve the problems. Therefore, recognition of the affecting factors on somatic embryogenesis is important. This study was aimed to evaluate the effects of two growth regulators, 2,4-D (0.5 and 1 mgL-1) and Kinetin (0 and 1 mgL-1), carbon source (sucrose and maltose) and Glutamine and Serine as amino acids, on alfalfa somatic embryogensis in an embryogenic cell suspension culture using 4 explants (hypocotyl, cotyledon, petiole and leaf). The treatments showed significant differences. There was a correlation between 2,4-D concentration and the number of embryos in maturity stage, so that increasing the concentration of 2,4-D resulted in lower number of embryos. Presence of Kinetin in the culture media increased number of somatic embryos, significantly. Despite significant effects of Glutamine and Serine on embryo development, application of these amino acids in suspension culture media decreased the regeneration of somatic embryos in the liquid cultures. Maltose in liquid culture was the most effective agent on the maturity of somatic embryos and increased the number of embryos in embryogenic cell suspension culture. Four types of the examined explants, showed significant differences of embryogenic ability; hypocotyl and petiole explants produced the most and the least number of embryos, respectively.