این پژوهش به منظور بررسی برخی از شاخصهای تحمل به خشکی و روابط آنها با عملکرد نهائی شکر سفید در شرایط تنش اوایل فصل رشد و شرایط بدون تنش در تعدادی از ژنوتیپهای چغندرقند انجام گردید. برای این منظور آزمایشاتی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان واقع درشهرستان مشهد طی سالهای 1377، 1378 و 1379انجام شد. آزمایشات به صورت اسپلیت پلات و با طرح پایه بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. در کرتهای فرعی نه ژنوتیپ به صورت تصادفی قرارگرفتند. در هر سه سال آزمایش شش ژنوتیپ به صورت مشترک بودند. در کرتهای اصلی سطوح تنش آبی با دو سطح یعنی اعمال تنش آبی در مراحل اولیه رشد، بعد ازمرحله استقرار بوتهها (چهار تا هشت برگی) و عدم اعمال تنش آبی در طی دوره رشد به صورت تصادفی قرارگرفتند. شاخصهای مورد بررسی در این تحقیق عبارت بودند از اختلاف عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش و نسبت آنها، شاخص حساسیت به تنش، میانگین حسابی و میانگین هندسی عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش و شاخص تحمل به تنش. در بین این شاخصها میانگین حسابی و میانگین هندسی عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش و شاخص تحمل به تنش بهتر توانستند عملکرد نهائی شکرسفید در شرایط تنش و بدون تنش را پیشبینی نمایند. با توجه به برنامه اصلاحی ممکن است شاخص و یا شاخصهای متفاوت برای گزینش ژنوتیپها مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش، شاخصهای نسبت عملکرد در شرایط تنش و عدم تنش و همچنین میانگین حسابی عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش به طور توام برای شناسایی ژنوتیپهای مناسب برای هر شرایط (تنش و بدون تنش) توصیه شد. اگر در برنامه اصلاحی هدف غربال ژنوتیپهای با عملکرد بالا در شرایط تنش باشد، علاوه بر نسبت عملکرد در شرایط تنش و عدم تنش بهتر است عملکرد نهایی ژنوتیپها در شرایط تنش نیز در نظر گرفته شود. در بین شش ژنوتیپ مشترک در سه سال آزمایش، ژنوتیپهای 7233.P3 و MSTC2 به عنوان ژنوتیپهای متحمل به تنش آبی جهت استفاده در برنامه های اصلاحی شناسایی شدند.
Evaluation of drought tolerance indices in determining sugar beet genotypes under early season drought stress conditions
نویسندگان [English]
R. Mohammadian1؛ S.Y. Sadeghian2؛ M. Moghadam vahed3؛ H. Rahimian4
1Khorasan Agriculture and Natural Source Research Center, Mashhad, Iran
2Sugar Beet Seed Institute (SBSI), Iran
3Agricultural Faculty, Tabriz University
4Agricultural Faculty, Thran University
چکیده [English]
This study was conducted over a three-year period (1998, 1999 and 2000) to evaluate some drought tolerance indices and their relations with sugar yield in some sugar beet genotypes under early season drought and non-drought conditions. The experimental design was a split plot with a randomized complete block. The main plots consisted of two irrigation regimes: non-stress and water stress in early season. Subplots consisted of nine sugar beet genotypes. Six genotypes were common in three years. The indices that were studied include difference between white sugar yield in stress condition and non-stress condition, ratio of white sugar yield in stress condition to non-stress condition, stress susceptibility index, mathematical and geometric mean of white sugar yield in stress and non-stress conditions and stress tolerance index. The mathematical and geometric mean of white sugar yield in stress and non-stress conditions predicted white sugar yield in stress and non-stress conditions better than other indices. The results showed that applying the ratio of white sugar yield in stress to non-stress conditions and mathematical mean white sugar yield simultaneously in stress and non-stress conditions were useful for determining suitable genotype in each condition (stress and non-stress). Also when we emphasis for finding suitable genotypes in drought stress, the ratio of white sugar yield in stress condition to non-stress and white sugar yield of genotypes in stress condition must be used together. Among six common genotypes, MSTC2 and 7233.P3 were introduced as drought tolerance sources in breeding program.