1دانشجوی دکتری علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
2دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد
3استاد، گروه شیمی دارویی، دانشکده داروسازی و مرکز تحقیقات علوم دارویی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
چکیده
خشککردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی میباشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت مواد مؤثره آنها دارد. به منظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشککردن بر زمان خشککردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1387 به اجرا درآمد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، دو دمای مختلف آون شامل 50 و 70 درجه سانتیگراد و روش طبیعی (سایه و آفتاب) در این آزمایش مورد مقایسه قرار گرفتند. در روشهای مختلف، خشککردن نمونهها تا زمانی که وزن آنها به محتوای رطوبتی 10/0 بر پایه وزن خشک (یا 10% بر پایه وزن تر) برسد، ادامه داشت. نتایج نشاندهنده تأثیر معنیدار روشهای مختلف خشککردن بر زمان خشککردن و میزان اسانس نمونهها بود. بهطوری که کمترین و بیشترین زمان خشککردن (بهترتیب 5/4 دقیقه و 96 ساعت) مربوط به تیمارهای خشککردن با توان 900 وات میکروویو و روش خشککردن در سایه بود. بالاترین درصد اسانس (3%) در دمای 50 درجه آون و روش سایه بدست آمد و کمترین میزان (9/0%) مربوط به روش آفتاب بود. بنابراین توانهای 100 و 300 وات میکروویو با 3/2% اسانس در حد متوسطی قرار داشتند. درصد کارواکرول در تیمارهای خشککردن با میکروویو بیشتر از روشهای دیگر بود، بهطوریکه بیشترین میزان (9/63%) در تیمار خشککردن با میکروویو با توان 300 وات حاصل شد که اختلاف ناچیزی با تیمار توان 180 وات داشت. بیشترین میزان گاما-ترپینن (2/28%) در تیمار خشککردن در دمای 70 درجه سانتیگراد حاصل شد که اختلاف ناچیزی با تیمار دمای 50 درجه سانتیگراد، توانهای 100 و 300 وات میکروویو داشت. بهطور کلی با توجه به نتایج این تحقیق میتوان اظهار نمود که خشککردن گیاه دارویی مرزه با استفاده از توانهای پایین میکروویو از این جهت که زمان خشککردن را کاهش داده و میزان اسانس و اجزای آن را به صورت قابلملاحظهای حفظ میکند، جهت خشککردن این گیاه مطلوب است.
Effects of different drying methods (natural method, oven and microwave) on drying time, essential oil content and composition of Savory (Satureja hortensis L.)
نویسندگان [English]
M.T. Ebadi1؛ M. Rahmati1؛ M. Azizi2؛ M. Hassanzadeh Khayyat3
1Ph.D Student of Horticultural Science, Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3Department of Pharmaceutical Chemistry, School of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences Research Center, Mashhad University of Medical Science
چکیده [English]
Drying is one of the important pre-processing methods of medicinal plants after harvest that has a major role in quantity and quality of their active substances. To determine the effect of different drying methods on drying time, essential oil content and composition of Savory (Satureja hortensis L.), the experiment was carried out during 2008. The experimental design was randomized complete block design with three replications and treatments were: two temperatures: 50°C and 70°C, six microwave powers: 100, 180, 300, 450, 600 and 900 w and drying in shade and under sun light. The drying process was continued until the mass of the sample reduced to a moisture content of about 0.10 on a dry weight basis or 10% on a wet weight basis. Results indicated that different treatments of drying method had significant effects on drying time and essential oil content. The maximum essential oil content (3%) obtained from drying at 70°C and drying in shade while minimum content (0.9%) obtained from drying under sun light. One hundred and 300 w microwave powers had an average content of essential oil (2.3%). Carvacrol content percentage in treatments of microwave drying was more than other methods as maximum percentage (63.9 %) was obtained from 300 w microwave drying with a little difference with 180 w microwave drying treatment. Drying by low microwave powers is recommended for Satureja hortensis L. due to the reduction of drying time and considerable maintenance of essential oil content and composition. Maximum γ-terpinene content (28.2%) obtained from drying at 70°C with a low difference with 50°C, 100 and 300 w microwave.
کلیدواژهها [English]
Satureja hortensis L, drying, essential oil content and composition