به منظور بررسی اثرهای تنش خشکی و مقادیر مختلف کود گوگرد بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خرده شده و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در شهرستان قائن اجرا گردید. تیمارهای خشکی بهصورت آبیاری پس از 50، 100 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A بهعنوان عامل اصلی و چهار سطح کود گوگرد شامل 0، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار از منبع گوگرد بنَتونیتدار بهعنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه آماری دادهها نشان داد که تنش خشکی تأثیر معنیداری بر عملکرد دانه گیاه دارویی سیاهدانه دارد. بهطوری که عملکرد دانه در تیمار150 میلیمتر در مقایسه با تیمار 50 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک 8/22% کاسته شد. تنش خشکی بجز وزن هزاردانه، تأثیر معنیداری بر کلیه اجزای عملکرد دانه شامل بیوماس، تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول داشته و سبب کاهش آنها گردید. بهنحوی که بیشترین مقدار کاهش در بالاترین سطح تنش مربوط به تعداد دانه در کپسول به میزان 64/31% بود. بهطوری که تحت تنش خشکی میزان دو تنظیمکننده اسمزی کربوهیدرات و پرولین افزایش و از درصد اسانس و عملکرد اسانس دانه گیاه سیاهدانه کاسته شد. کاربرد کود گوگرد سبب افزایش عملکرد دانه شد و مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود گوگرد عملکرد دانه را 2/7% افزایش داد. بنابراین تأثیر معنیدار و مثبت کود گوگرد بر کلیه اجزای عملکرد دانه، تنظیمکنندههای اسمزی و عملکرد اسانس بهویژه تا سطح 150 کیلوگرم گوگرد در هکتار مشاهده شد.
Effect of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on grian yield,
grain yield components and osmotic adjustment in Nigella sativa L.
نویسندگان [English]
A.R. Rezapor1؛ M. Heidari2؛ M. Galavi3؛ M. Ramrodi2
1Department of Agronomy, University of Zabol, Zabol, Iran
2Department of Agronomy, University of Zabol, Zabol, Iran
3- Department of Agronomy, University of Zabol, Zabol, Iran
چکیده [English]
In order to study the effects of water stress and different amounts of sulfur fertilizer on the grain yield, grain yield components, two osmotic components (carbohydrate and proline) and essential oil yield in Nigella sativa L. a field experimental split-plot design with three replications was conducted in 2009 at Ghaen city. Treatments included three levels of irrigation as 50, 100 and 150 mm evaporation from class A pan evaporation in main plot and four levels of sulfur fertilizer included 0, 75, 150 and 225 kg ha-1 as Bentonite in sub plot. Results showed that water stress significantly affect the grain yield of Nigella sativa as grain yield decreased up to 22.8% at the level of 150 mm evaporation from the class A evaporation. Except 1000-seed weight, water stress significantly decreased all grain yield components, including biomass production, the number of capsules per plant and seeds per capsule. Maximum reduction at the highest level of water stress related to the number of seed capsules (31.64 percent). Carbohydrate and proline increased under water stress while essential oil yield decreased in Nigella sativa. Sulfur fertilizer improved grain yield as applying 225 kg/ha sulfur fertilizer increased it up to 7.2 percent. Sulfur fertilizer especially at 150 kg/ha had significant positive effects on the grain yield components, osmotic solutes and essential oil yield.
کلیدواژهها [English]
Grain and grain yield components, osmotic adjustment, Water stress, sulfur fertilizer, Nigella sativa L