استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز
چکیده
برای دستیابی به مدیریت بهینه آبیاری و کوددهی نیتروژن در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط آب و هوایی نیمهخشک آزمایشی در تبریز روی رقم محلی اصفهان با سه فاکتور شامل زمان آبیاری (90، 120 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک) بهعنوان عامل اصلی و ترکیب کود نیتروژنه (100، 150 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار) و تقسیط کود (100% در زمان کاشت؛ 50% در زمان کاشت و 50% در زمان ساقهروی؛ 25% در زمان کاشت، 50% در زمان ساقهروی و 25% در زمان گلدهی) بهعنوان عامل فرعی بهصورت اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سال 1387 اجرا شد. نتایج نشان داد که با تأخیر در زمان آبیاری از 90 به 120 میلیمتر تبخیر از تشتک تعداد چتر در هر بوته رازیانه 5/22% اُفت پیدا کرد. بیشترین عملکرد دانه و درصد اسانس بهترتیب برابر880 کیلوگرم در هکتار و 66/3% به تیمار برخوردار از 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره و آبیاری بعد از تبخیر 90 میلیمتر آب از تشتک تعلق داشت. کاربرد کود بهطور مساوی در مراحل کاشت و ساقهروی موجب افزایش 17 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با دو سطح دیگر تقسیط کود شد. درصد اسانس از تقسیط کود اوره تأثیرپذیر نبود. وقتی رازیانه 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه دریافت کرد و بعد از تبخیر 120 میلیمتر آب از تشتک آبیاری شد، بیشترین عملکرد اسانس (32 لیتر در هکتار) را تولید کرد و میزان این افزایش نسبت به تیمار حائز کمترین عملکرد اسانس 43% بود. بنابراین در کشت رازیانه توصیه میشود که زمان آبیاری را به 120 میلیمتر تبخیر از تشتک افزایش داده و 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره در نسبتهای مساوی در دو مرحله کاشت و ساقهروی مصرف گردد.
Management of irrigation and nitrogen fertilizing in fennel
(Foeniculum vulgare Mill.) as a medicinal plant under semi-arid conditions
نویسندگان [English]
B Mirshekari؛ F. Farahvash
Department of Agronomy and plant breeding, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Tabriz, Iran
چکیده [English]
In order to achieve the best irrigation and nitrogen fertilizing management in fennel (Foeniculum vulgare Mill.), a split factorial arrangement in a randomized complete block design was conducted on Isfahan local variety under semi-arid conditions, in Tabriz during 2008. Three factors included irrigation time (90, 120, 150 mm evaporation from pan) as main plot and combination of urea dose (100, 150, 200 kgha-1) and split application of urea (100% at planting time, 50%: 50% at planting and stem elongation times, respectively, 25%: 50%: 25% at planting, stem elongation and flowering times, respectively) were applied as sub plot. The results indicated that with delaying in irrigation time from 90 to 120 mm evaporation from pan, the number of umbels per plant of fennel decreased up to 22.5%. The highest seed yield and essence percentage (880 kgha-1 and 3.66%, respectively) obtained from treatment with 150 kgha-1 urea application and irrigation of 150 mm evaporation from pan. Equally split application of urea at planting and stem elongation times could improve seed yield of fennel up to 17%, as compared with two other urea splitting levels. Seed essence percentage was not affected by split application of urea. Effect of three studied factors on essence yield was significant. When fennel plants were fertilized with 150 kgha-1 urea and irrigated after 120 mm evaporation from pan, seed essence yield was the highest (32 Lha-1), and this increase was 43% compared with the lowest essence yield treatment. According to the results, irrigation time of 120 mm evaporation from pan and applying 150 kgha-1 urea in two splits at planting and stem elongation times are recommended for fennel production.