1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه گیاهان دارویی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت و عضو باشگاه پژوهشگران جوان
2استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
5استاد، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی مازندران
چکیده
مرزه با نام علمی (Satureja hortensis L.) گیاهی علفی و یکساله از خانواده Labiatae بومی جنوب اروپا، آناتولی، قفقاز، عراق و غرب ایران بوده و امروزه در اغلب دنیا کشت میگردد. بهمنظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر صفات مورفولوژیک مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی بهصورت طرح اسپلیتپلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت (22 فروردین، 2 و 13 اردیبهشت) بهعنوان عامل اصلی و سه تراکم (35 × 15، 35 × 25، 35 × 35 سانتیمتر) بهعنوان عامل فرعی در سه تکرار در سال 89 در دانشگاه کشاورزی ساری انجام شد. گیاهان در مرحله گلدهی کامل بررسی شدند. اثر تاریخ کاشت و تراکم بر اغلب صفات مورفولوژیک مرزه معنیدار شد. نتایج مقایسه میانگین تاریخ کاشت نشان داد که تاریخ کاشت اول بیشترین ارتفاع گیاه (3/52 سانتیمتر)، قطر ساقه (8/8 میلیمتر)، تعداد گره (81/17)، تعداد ساقه فرعی (22/23)، قطر ریشه (12/9 میلیمتر) و وزن خشک ریشه (76/2 گرم بر بوته) بود. تأخیر در تاریخ کاشت بهطور معنیداری باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی شد. بهطوری که بیشترین مقدار آن (1/3023 و 9/2663 کیلوگرم در هکتار) از تاریخهای کاشت سوم و دوم بدست آمد. نتایج مقایسه میانگین تراکمها نشان داد که تراکم سوم (کمترین تراکم) بیشترین قطر ریشه (33/9 میلیمتر) و وزن خشک ریشه (56/2 گرم بر بوته) را داشت. بهعلاوه اینکه تراکمهای سوم و دوم بیشترین ارتفاع گیاه (03/53 و 09/51 سانتیمتر)، قطر ساقه (92/7 و 4/7 میلیمتر)، تعداد گره (06/17 و 32/16) و تعداد ساقه فرعی (94/21 و 79/21) بود. اثر تراکم بر وزن خشک اندام هوایی معنیدار نشد. البته نتایج بدستآمده نشان داد که خصوصیات مورفولوژیک مرزه که اغلب از اجزای عملکرد پیکر رویشی محسوب میشوند، تحت تأثیر تیمارهای زراعی قرار داشته و با مدیریت صحیح میتوان عملکرد رویشی را افزایش داد.
Effects of sowing date and plant density on morphological characteristics and
yield of Summer savory (Satureja hortensis L.)
نویسندگان [English]
M. Mohammadpour1؛ A. Ghasemnejad2؛ M.H. Lebaschy3؛ B. Abbaszadeh4؛ M. Azadbakht5
1MSc. Student, Young Researchers Club, Giroft Branch, Islamic Azad University, Giroft, Iran
2Department of Horticulture, Gorgan University of Agriculture and Natural Rescources, Gorgan, Iran
3Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran
4Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran
5Department of Pharmacognosy, Faculty of Pharmacy, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
چکیده [English]
Summer savory (Satureja hortensis L., Lamiaceae) is a well known medicinal and aromatic plant, native to Southern Europe, Anatolia, Caucasus, Iraq and western Iran, but nowadays it is cultivated worldwide. In order to evaluate the effect of sowing date and plant density on the yield and morphological characteristics of Satureja hortensis L. a field experiment was conducted in Sary Agricultural University using split-plot design based on randomized complete blocks with three replications during 2010. Main factors were three sowing dates (11 April, 22 April and 3 May) and sub factors were three plant density (15×35, 25×35 and 35×35cm). The species were investigated at full flowering stage. Sowing date and plant density had significant effects on most of the morphological characteristics. According to the results of mean comparison, the highest plant height (52.3 cm), lateral shoot (23.22 N/P), number of nod (17.81), shoot diameter (8.8 mm), root diameter (9.12 mm) and dry weight of root (2.76 g/p) were recorded for first sowing date. Delay in sowing time increased the dry shoot yield significantly as the highest dry shoot yield (3023.1 and 2663.9 kg/ha) was obtained at third and second sowing time. The result of mean comparison showed that the highest root diameter (9.33mm) and dry weight of root (2.56 g/p) were recorded for third density. In addition, the highest plant height (53.03 and 51.09 cm), lateral stem (21.94 and 21.79 N/P), number of nod (17.06 and 16.32) and shoot diameter (7.92 and 7.4 mm) were obtained at third and second densities. Plant density had no significant effect on dry shoot yield. The obtained results showed that morphological characteristics of Satureja hortensis were affected by agronomic treatments and growth performance may be enhanced by proper management.