1دانشجوی دکترا، گروه بیماریشناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
2مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3استاد، گروه بیماریشناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
4دانشیار، گروه بیماریشناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
5استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
تولید انبوه گونههای درختی سختچوبِ اقتصادی مانند گونه بلوط Quercus castaneifoliaبه دلیل فراهم آوردن ذخایر گیاهی سالم و گاهی اصلاح شده، جزء جداییناپذیر برنامههای جنگلکاری تجاری و نیز اصلاح جنگلهای آسیبدیده میباشد. در این بین بکارگیری تکنیکهای آزمایشگاهی کشت بافت و ریزازدیادی گامی مهم در جهت تولید انبوه ژنوتیپهای برگزیده و یا ژنوتیپهای اصلاح شدهی ژنتیکی (مانند ژنوتیپهای مقاوم شده به آفات یا بیماریها) خواهد بود. این تحقیق بهمنظور یافتن دستورالعملی کارآمد برای ریزازدیادی آزمایشگاهی بلوط Q. castaneifolia با استفاده از بخشهای گرهدار و جوانهدار سرشاخههای این گیاه انجام شد. سرشاخهها از سه منبع گیاهی مختلف شامل درختان بالغ استان گیلان، استان مازندران و نهالهای واقع در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جداسازی شدند. این نمونهها پس از ضدعفونی درون محیطهای کشت تکمیل شده با هورمونهای رشد قرار داده شدند. بالاترین میانگین استقرار و تکثیر مربوط به ریزنمونههایی بود که از نهالهای موجود در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور بدست آمده بودند. در این مرحله مشخص شد که محیطهای کشت MS (با نصف غلظت از عناصر پرمصرف) و WPM به همراه mg/L 3/0 از سیتوکینین BAP و mg/L 01/0 از اکسین IBA هر دو محیط مناسبی برای استقرار ریزنمونهها میباشند. بهترین ریزازدیادی سرشاخههای رشد یافته در محیط کشت WPM به همراه BAP (mg/L 3/0) صورت گرفت. بالاترین رشد ریشه روی محیط کشت WPM 2/1 به همراه اکسین IBA (mg/L 3/0) به تنهایی و یا همراه با NAA (mg/L 1/0) بدست آمد. ریشهها در حدود 70 درصد از گیاهان در طول شش هفته شکل گرفتند.
S.M. Zamani1؛ M. Emam2؛ E. Mohammadi Goltappe3؛ N. Safaie4؛ A. Ghamarizare5؛ M.J. Farsi5
1Ph.D student, Department of Plant Pathology, College Agricalture, Tarbiat Modares University, Tehran, I.R. Iran
2M.Sc., Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, I.R. Iran
3Prof., Department of Plant Pathology, College Agricalture, Tarbiat Modares University, Tehran, I.R. Iran
4Assoc. Prof., Department of Plant Pathology, College Agricalture, Tarbiat Modares University, Tehran, I.R. Iran
5Assis. Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, I.R. Iran
چکیده [English]
Clonal reproduction of commercially important hardwood tree species, such as Quercus castaneifolia, is vital in a tree improvement program in order to provide improved planting stock for forestry. In vitro and conventional vegetative propagation methods will be required to produce clones of elite genotypes or genetically improved genotypes. Studies were carried out to produce a protocol for in vitro propagation of Q. castaneifolia using buds and nodal segments of shoot tips. The shoot tips and nodal explants excised from three different regions (mature oak trees of Guilan and Mazandaran provinces and juvenile trees of Research Institute of Forests and Rangelands) and placed on initiation media supplemented with growth hormones after sterilization. The highest average multiplication factor was observed in the explants taken from juvenile plants of Research Institute of Forests and Rangelands. Half-strength Murasighe and Skoog as well as McCown's Woody Plant media supplemented with 0.3 mg/l cytokinine BAP and 0.01 mg/l IBA found optimum for the culture establishment. Established shoots were best multiplied in the same media supplemented with BAP (0.3 mg/l). The highest degree of root growth was achieved on 1/2 WPM media supplemented with auxins IBA (0.3 mg/l) alone or with NAA (0.1mg/l). The roots were formed in about 70% of the explants in 6-weeks.
کلیدواژهها [English]
Shoot tip, Nodal segment, bud, Micropropagation and Quercus castaneifolia