1کارشناسارشد، جنگلشناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
3استادیار، دانشکده جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده
ارزیابی دقیق مقدار و پراکنش تنوع ژنتیکی در گونههای نادر و در معرض خطر به منظور تدوین راهبرد حفاظت و استفاده از منابع ژنتیکی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بهمنظور مطالعه تنوع ژنتیکی بین و درون جمعیتی از سه جمعیت طبیعی شمشاد (Buxus hyrcana Pojark.) در شمال کشور (بندرگز، نوشهر و گرگان) و با استفاده از نشانگرهای ISSR استفاده شد. از هر جمعیت 20 نمونه تصادفی انتخاب گردید، DNA آنها با استفاده از 10 آغازگر ISSR در واکنش PCR تکثیر شده و الگوی الکتروفورزی آنها بدست آمد. سپس پارامترهای ژنتیک جمعیت براساس امتیازهای عددی مربوطه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی مطلوبی (1/34 درصد) در جمعیتهای مورد مطالعه وجود داشت. اما سهم تنوع ژنتیکی داخل جمعیتی در تنوع ژنتیکی کل بیشتر از سهم تنوع ژنتیکی بین جمعیتی برآورد گردید (73 درصد در مقابل 27 درصد). براساس ضریب تشابه Nei، شباهت ژنتیکی نسبتاً بالایی (%88-74) بین جمعیتها وجود داشت. کمترین فاصله ژنتیکی (2/13 درصد) بین جمعیت بندرگز و گرگان و بیشترین فاصله ژنتیکی (1/30 درصد) بین جمعیت گرگان و نوشهر مشاهده شد. براساس تجزیه خوشهای با روش UPGMA دو جمعیت بندرگز و گرگان در یک گروه قرار گرفتند که نشاندهنده قرابت ژنتیکی بیشتر آنها میباشد و این گروهبندی با توزیع جغرافیایی این سه رویشگاه تطابق داشت. بررسی تعادل ژنتیکی هاردی- وینبرگ نشان داد که جمعیت بندرگز دارای بیشترین تعادل ژنتیکی در مقرهای ژنی مختلف بود (حدود 9/78 درصد مقرهای ژنی)، درحالیکه دو جمعیت دیگر در وضعیت تعادل متوسطی قرار داشتند (بهترتیب 58 و 63 درصد مقرهای ژنی جمعیت نوشهر و گرگان). عدم تعادل ژنی در دو جمعیت اخیر میتواند ناشی از تخریب شدیدتر جنگلها و از دست رفتن ذخایر توارثی گونه شمشاد در این مناطق باشد. با توجه به نتایج این تحقیق، میتوان بیان داشت که نشانگرهای ISSR برای مطالعه تنوع ژنتیکی و بررسی ژنتیک جمعیت گونه شمشاد در جنگلهای شمال کشور کارآمد و قابل اعتماد میباشند.
Genetic diversity of Buxus hyrcana populations in north of Iran using ISSR markers
نویسندگان [English]
V. Ghandehari1؛ A. Ahmadikhah2؛ V. Payamnoor3
1M.Sc., Faculty of Forestry, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Golestan
2Corresponding author, Assist. Prof., Faculty of Agriculture, Zanjan University, Faculty of Agriculture, Zanjan
3Assist. Prof., Faculty of Forestry, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Golestan
چکیده [English]
Precise evaluation of extent and distribution of genetic diversity in rare and endangered species is of particular importance for conserving and utilizing genetic resources. To study inter- and intra-population genetic diversity of three natural populations of boxus (Buxus hyrcana Pojark.) in north of Iran (Bandar Gaz, Nowshahr and Gorgan) ISSR markers were used. Twenty samples per population were randomly selected, their DNA was amplified in PCR reaction using 10 ISSR primers and electrophoretic patterns were obtained. Then, population genetic parameters were calculated based on respective numerical scores. Results showed that there was a desirable genetic variation (34.1%) in the studied populations. However, contribution of intra-population genetic variation in total genetic variation was estimated over than that of inter-population genetic variation (73% vs. 27%). On the basis of Nei`s similarity, a relatively high genetic similarity (74 to 88%) was observed among the populations. The lowest genetic distance (13.2%) was observed between Bandar Gaz`s and Gorgan`s populations and the highest amount (30.1%) was observed between Gorgan`s and Nowshar`s populations. Based on cluster analysis using UPGMA method, populations of Bandr Gaz and Gorgan were grouped together, indicating their higher genetic relatedness and this grouping coincided to geographic distribution. Investigation of Hardy-Winberg genetic equilibrium showed that Bandar Gaz`s population had the highest genetic equilibrium at different loci (~78.9% of loci), while two other populations had a mild equilibrium (58% and 63% of loci in Nowshahr and Gorgan populations, respectively). Gene disequilibrium in the latter populations is probably due to harder endangering forests and losing the hereditary resources of boxus species in the regions. Altogether, on the basis of the results of this research it can be concluded that ISSR markers are efficient and reliable markers for studying genetic diversity and population genetics of Buxus hyrcana species in forests of north of Iran.
کلیدواژهها [English]
Buxus hyrcana, Genetic diversity, ISSR marker, north of Iran