1مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
2مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
چکیده
برای محاسبه ظرفیت مراتع تعیین حد بهرهبرداری مجاز گونههای مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروریست. با داشتن مقادیر دقیق این فاکتور برای گونههای مرتعی است که میتوان ظرفیت واقعی مراتع را تعیین و از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود. Artemisia aucheri ، Bromus tomentellus، Kochia prostrata،Asperula glomerata و Buffonia koelzii گونههای کلیدی و مهم مراتع انجدان اراک میباشند که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق ابتدا یک منطقه مناسب و کلیدی به مساحت یک هکتار در مراتع انجدان انتخاب شده و در سال اول حصارکشی و قرق گردید. از هر گونه40 پایه انتخاب شده و برداشتهای 25، 50، 75 درصد و تیمار شاهد اعمال شد (هر 10 پایه یک تیمار). برداشت توسط قیچی باغبانی و طی چهار سال بهصورت ماهیانه و در فصل چرای منطقه انجام شد. تأثیر بهرهبرداری در سالهای دوم تا پنجم با بررسی تغییرات در خصوصیات فنولوژیکی, تولید علوفه و بذر، شادابی، مرگومیر و سایر خصوصیات گونههای گیاهی منتخب مطالعه شد. نتایج نشان دادند که افزایش میزان بهرهبرداری موجب بروز مشکلات و زوال در تواناییهای حیاتی کلیه گونهها بهویژه در دو گونه Br.tomentellusو As.glomerata که خوشخوراکتر میباشند میگردد. با بررسی اثرهای برداشت در تیمارهای منتخب بر روی پایههای گیاهی، حد بهرهبرداری 25 درصد برای دو گونه Br.tomentellusو As.glomerataو حد بهرهبرداری50 درصد برای گونههای Ko.prostrata، Ar.aucheriوBu.koelzii با بروز کمترین اثرهای منفی در خصوصیات گیاهی، مناسب تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس دادههای علوفه نیز در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی (CRD) در سطح یک درصد برای کلیه گونهها معنیدار بود.
Determination of allowable use of the key species in rangelands of Arak-Enjedan
نویسندگان [English]
Gholamreza Goudarzi1؛ Ali Farmahini Farahani2؛ Hamidreza Mirdavoudi1
1Research Instructor, Research Center for Agriculture and Natural Resources, Arak, Iran
2Research Instructor, Research Center for Agriculture and Natural Resources, Arak, Iran
چکیده [English]
Determination of allowable use of the key species of rangelands is necessary to calculate the rangeland capacity. Actual rangeland capacity could be determined through having the exact values of this factor for rangeland species and the destruction of vegetation, soil and water loss on rangelands can be avoided. In this research, Artemisia aucheri, Bromus tomentellus, Kochia prostrata, Asperula glomerata and Buffonia koelzii were investigated as the key species of Arak Enjedan rangelands. A key area of one hectare was selected in Arak Enjedan rangelands and was fenced in the first year of the study. Then, 40 individuals were selected from each species and harvesting intensities of 25, 50, 75% and control treatment were implemented. Harvesting was done by a clipper monthly during grazing season for 4 years. The influence of harvesting was investigated in the second to fifth years through the study of changes in phenological characteristics, forage and seed production, vitality, and mortality and other characteristics of plant species. Results showed that increasing the harvesting intensity caused problems and decline of vital abilities of all species especially, As. glomerata and Br. tomentellus that are more palatable species. According to the results, an allowable use of 25% is recommended for Br. tomentellus and As. Glomerata while for Ar. aucheri, Ko. prostrata and Bu. Koelzii an allowable use of 50% was obtained with the least negative effects on plant characteristics. Results of the analysis of variance for forage production data were significant for all of the studied species in %1 level of probability.
کلیدواژهها [English]
Allowable use, range capacity, forage quality, Enjedan of Arak