1دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز نجفآباد
2استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
3استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4استادیار، دانشگاه پیام نور، مرکز نجفآباد
5دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) از گیاهان معطر و دارویی بومی ایران است که به علت وجود تلاقی درون گونهای و بین گونهای، دارای تنوع مورفولوژیکی زیادی میباشد. این مطالعه بهمنظور بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، در اکوتیپهای مختلف آویشن دنایی که از سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان جمعآوری شدند، طراحی شد. این تحقیق در قالب یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان اجرا شد. صفات وزن گلآذین، طول گلآذین، تعداد گل در گلآذین، ارتفاع ساقه، سطح برگ، طول برگ، عرض برگ، بزرگترین و کوچکترین قطر تاج پوشش، وزن هزاردانه، عملکرد خشک و تر هر بوته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنیداری را در سطح احتمال 1% برای همه صفات نشان داد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپها دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که بیشترین میزان عملکرد خشک و تر هر بوته در سال دوم کاشت بهترتیب برابر با 6/114 و 6/386 گرم، در اکوتیپ دنایی خرمآباد 1 است. کمترین میزان تولید گیاه مربوط به اکوتیپ دنایی خرمآباد 2 بود. بیشترین مقدار وزن گلآذین، طول گلآذین، تعداد گل در گلآذین، کوچکترین قطر تاج پوشش و طول برگ نیز در اکوتیپ دنایی خرمآباد 1 مشاهده شد. عملکرد خشک هر بوته با صفات بزرگترین قطر تاج پوشش، طول برگ و عملکرد تر همبستگی مثبت و با عرض برگ همبستگی منفی و قوی داشت. تجزیه به عاملها سه عامل پنهانی را معرفی کرد که در مجموع 71/79% از کل تنوع را توجیه نمود. عامل اول، عامل عملکرد نام دارد که شامل صفت عملکرد خشک بوته با بار عامل مثبت و عرض برگ با بار منفی است. بهطور کلی، اکوتیپ خرمآباد 1 از نظر عملکرد بوته به سایر اکوتیپها برتری دارد و مهمترین عوامل اثرگذار بر عملکرد، صفات قطر تاج پوشش، طول برگ و عرض برگ هستند.
Study of yield and yield components in 11 ecotype of
Thymus daenensis Celak.
نویسندگان [English]
S. Aflakian1؛ H. Zeinali2؛ H. Maddah Arefy3؛ Sh. Enteshary4؛ Sh. Kaveh5
1MSc. Student, Payame Noor University of Najaf Abad, Najaf abad, Iran
2Research Center for Agriculture and Natural Resources, Isfahan, Iran
3Research Institute of Forests and Rangelands, Iran
4Payame Noor University of Najaf Abad, Najaf abad, Iran
5MSc. Student, Islamic Azad University, Broujerd Branch, Broujerd, Iran
چکیده [English]
Thymus daenensis Celak. is an aromatic and medicinal species which due to hybridization within species and between species has high morphological diversity. This study was carried out in order to evaluate yield and yield components in 11 ecotypes of Thymus daenensis collected from Isfahan, Markazi and Lorestan. This experiment was performed in a randomized complete blocks design with three replications at Research Center for Agriculture and Natural Resources of Isfahan. Spike weight, spike length, number of flowers per spike, shoot height, leaf area, leaf length, leaf width, the largest and smallest diameter of canopy, 1000-grain weight, fresh and dry yield were measured. Analysis of variance showed that there was considerable variation for all studied characters. Results of mean comparisons showed that the highest dry and fresh yield per plant were 114/6 and 386/6 gr for ecotype of Khorramabad 1, respectively. The lowest yield was recorded for ecotype of Khorramabad 2. Maximum spike weight, spike length, number of flowers per spike, the largest diameter of canopy and leaf length was also recorded for ecotype of Khorramabad1. A positive significant correlation was observed between dry yield per plant and the largest diameter of canopy, leaf length, and fresh yield. Correlation between dry yield per plant and leaf width was strongly negative. Factor analysis introduced three factors that justified 79.71% of total variation among characters. Yield was identified as the first factor including dry yield with positive loading factor and leaf width with negative loading factor. Generally, ecotype of Khorramabad 1 was superior to other ecotypes in terms of yield. Canopy diameter, leaf length and leaf width were also determined as the most effective factors on yield per plant.
کلیدواژهها [English]
Thymus daenensis Celak, yield, Correlation, mean compration