1دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین- پیشوا
2استاد، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین- پیشوا
4استادیار، بخش تحقیقات گیاهان دارویی و محصولات فرعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکانشهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (60 و 80 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (0، 15 و 30 تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدستآمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1% معنیدار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیلاستات و سانتولیناتریاِن موجود در اسانس در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیلاستات اسانس در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح 1% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولیناتریاِن در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح 5% معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که بهترتیب برابر 32/0% و 19 کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیفهای GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیبهای عمده اسانس مؤثر میباشد.
Effects of different amounts of Nitrogen, Phosphor and bovine fertilizers on
essential oil content and composition of Tanacetum parthenium L.
نویسندگان [English]
M. Hamisi1؛ F. Sefidkon2؛ M. Nasri3؛ M.H. Lebaschi4
چکیده [English]
For investigating the effects of nitrogen, phosphor and bovine fertilizers on essential oil content and composition of feverfew (Tanacetum parthenium L.), an experiment was arranged based on Complete Randomized Blocks Design, in three replication, from February 2009 to October 2010, at research farm of Research Institute of Forests and Rangelands. The treatments were: 1- nitrogen fertilizer in three levels (60, 90, 120 kg/ha), 2- triple superphosphate fertilizer in two levels (60 and 80 kg/ha) and the 3- bovine fertilizer in three levels (0, 15 and 30 tons/ha). The aerial parts of the plants were collected at the beginning of flowering and after drying their essential oils were obtained by hydro-distillation and analyzed by GC and GC/MS. The results showed that different levels of urea fertilizer had significant effects on essential oil percentage and yield at level of 1%. Also, nitrogen fertilizer had significant effects on percentage of chrysanthenyl acetate and santolina triene. Bovine fertilizer had also significant effects on oil percentage and yield, camphor, camphene and santolina triene percentage at level of 5%. The highest amounts of oil percentage (0.32%) and yield (19 kg/h) were obtained by application of 60 Kg/h urea fertilizer. In addition, GC and GC/MS analysis showed different levels of bovine fertilizer had significant effect on percentages of main components of feverfew essential oil.