1مربی پژوهش، زیستشناسی گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
2مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
3استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
چکیده
بهمنظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپهای مختلف گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنیداری میان ژنوتیپهای مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. عملکرد اسانس همبستگی مثبت و معنیداری با صفات عملکرد دانه، درصد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، فنکون و کامفور داشت. چهار مؤلفه اول در تجزیه به مؤلفههای اصلی، 90% از کل واریانس متغیرها را توجیه کرد. صفات عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، گاماترپینن، فنکون، کامفور و ترانسآنتول عمدهترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم، صفات درصد سابینن، بتا-پینن و پارا-سیمن دارای اهمیت بیشتری بودند. در مؤلفه سوم صفات درصد لیمونن و 8،1-سینئول و در مؤلفه چهارم صفات درصد متیل کاویکول و سیسآنتول بیشترین اهمیت را در تبیین این مؤلفهها دارا بودند. براساس تجزیه خوشهای، 12 ژنوتیپ مورد بررسی در چهار دسته مختلف قرار گرفتند و اختلافهای چشمگیری بهویژه در عملکرد بذر، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای اصلی اسانس ازجمله ترانسآنتول، آلفا-پینن و فنکون در بین گروهها وجود داشت. بنابراین میتوان از طریق تلاقی بین ژنوتیپهای برتر خوشههای مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامههای بهنژادی و انتخاب، نسبت به تولید ارقام با اسانس دارای کیفیت مطلوب اقدام نمود.
Correlation relationships and path coefficient analysis between essential oil and essential oil components in 12 genotypes of fennel (Foeniculum vulgare Mill.)
نویسندگان [English]
L. Safaei1؛ D. Afiuni2؛ H. Zeinali3
چکیده [English]
To study correlations between essential oil and essential oil components and determining the role of these traits in variation among 12 genotypes of fennel (Foeniculum vulgare Mill.), an experiment was conducted in a randomized complete blocks design with 3 replications at Fozveh Research Station of Esfahan. The studied traits included seed yield, essential oil percentage, oil yield and oil components. Results of analysis of variance showed significant differences among the genotypes for all traits. Correlation coefficients showed that essential oil yield had a positive significant correlation with essential oil percentage, seed yield, and the percentage of α-pinene, camphene, myrcene, phlandrene, fenchone and camphor. In principal component analysis, the first four components could justify 90% of the total variation. Seed yield, essential oil percentage and yield, and the percentage of α-pinene, camphene, myrcene, phlandrene, fenchone, g-terpinene, E-anetole and camphor had a major role in explaining the first component. In the second component, sabinene, Beta pinene and p-cymene were more important whereas limonene and 1,8-cineole in the third component and methyl cavichol and cis-anethol in the forth component had more importance. Based on the cluster analysis, genotypes of fennel were classified into 4 groups which had noticeable differences, especially for seed yield, essential oil percentage, essential oil yield, and the percentage of α-pinene, fenchone and E-anetole. Consequently, crossing between superior genotypes of different clusters and testing their progeny through breeding and selection programs may result in production of cultivars with desirable essential oil quality.