1کارشناس ارشد، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
2دانشیار، گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
3استادیار، پژوهشکده بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز
چکیده
گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak. subsp. daenensis) یکی از گونههای اندمیک جنس آویشن در ایران است. این گونه مصارف زیادی در زمینه دارویی دارد. بهنظر میرسد که استفاده از تکنیک کشت درون شیشهای برای تکثیر آن مفید باشد. شرایط کشت درون شیشهای، بهدلیل ایجاد برش در بافت گیاهی و تغییر در میزان هورمونهای گیاهی نسبت به شرایط طبیعی سبب ایجاد استرس خشکی یا پر آبی در بافتها میشود که باتوجه به نوع محیط کشت، نوع آگار و مقدار آب محیط میتواند متفاوت باشد. شیشهای شدن یکی از عمدهترین مشکلاتی است که در رشد درون شیشهای دیده میشود و با ایجاد بدشکلی، مانع تکثیر گیاه میشود. در کشت جوانه آویشن دنایی شیشهای شدن به مقدار زیادی دیده میشود. در این تحقیق، اثر بنزیلآدنین و سالیسیلیکاسید بر سندرم شیشهای شدن جوانهها سنجیده شد. به این منظور، بذرها در محیط موراشیک-اسکوگ (MS) با تیمارهای بنزیلآدنین (0.1mgl-1) کشت شدند. جوانههای رشد یافته در محیط بدون هورمون، به محیط مشابه انتقال یافت. همچنین جوانههای رشد یافته در محیط دارای بنزیلآدنین به محیطهایی با چهار تیمار هورمونی مختلف (بدون هورمون، دارای بنزیلآدنین به همراه سالیسیلیک اسید یا بدون سالیسیلیکاسید) منتقل شدند. بهدنبال آن اثر تیمارهای مذکور بر پدیده شیشهای شدن، ویژگیهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که هورمون بنزیلآدنین به تنهایی، سبب ایجاد پدیده شیشهای شدن در آویشن دنایی شد. بعد از انتقال ریزنمونهها به محیط بدون بنزیل آدنین، بازگشتی نسبی به حالت نرمال دیده شد. حضور سالیسیلیکاسید باعث بهبود بازگشت به حالت نرمال میگردد. سالیسیلیک اسید باعث کاهش آب داخلی بافت و افزایش رنگدانههای فتوسنتزی میگردد. در نمونه تیمار شده با بنزیلآدنین، در حضور سالیسیلیک اسید بازگشتی به حالت نرمال دیده نشد.
Effects of benzyladenine and salisylic acid on hyperhydricity syndrome in micropropagated stem culture of Thymus daenensis Celak.
نویسندگان [English]
M. Zarooshan1؛ F. Bernard2؛ Z. Heydarian3
چکیده [English]
Thymus daenensis Celak. is an endemic plant species in Iran used for medicinal purposes. It seems that In vitro culture is a useful technique for its propagation. In vitro culture conditions cause water stress or hyperhydricity in tissues due to the cut in the plant tissue and changes in levels of plant hormones compared to natural conditions and may vary depending on the type of medium, type of agar and available water. Hyperhydricity syndrome is one of the major problems that occur in in vitro growth and through a deformity prevents the propagation of plants. In shoot culture of Thymus daenensis Celak., hyperhydricity happens commonly. In this investigation, the effect of benzyladenine and salicylic acid were studied on shoot hyperhydricity syndrome. For this purpose, disinfected seeds were cultured into glass jars containing Murashige and Skoog (MS) medium with benzyladenine (0.1mgl-1). Non benzyladenine-treated plantlets were transferred to the same medium and benzyladenine-treated plantlets were cultured in four experimental media including without benzyladenine, with 1mgl-1 benzyladenine in presence or without 5µM salicylic acid. Afterward, effects of the mentioned treatments on hyperhydricity, morphological and physiological characteristics of the plant were measured. Results showed that benzyladenine singly caused hyperhydricity in shoot explants of Thymusdaenensis. After transferring the explants to the medium free of benzyladenine, hyperhydricity reversed toward normal state and the presence of salicylic acid improved this reversion. Salicylic acid reduced water content in shoot explants and enhanced the amount of photosynthetic pigments. In benzyladenine treated sample, the hyperhydricity was not reversed by salicylic acid.