مقایسه خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی جمعیتهای مختلف آویشن کوهی
(Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) با نمونههایی از آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)
1دانشجوی کارشناسیارشد، گروه زیستشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
2استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
3مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
4استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
5کارشناسارشد زیستشناسی علوم گیاهی، دانشگاه پیام نور اصفهان
چکیده
آویشن یکی از مهمترین گیاهان دارویی ایران است که بهدلیل داشتن دو ترکیب تیمول و کارواکرول دارای خواص دارویی ضد میکروبی، ضد باکتریایی و ضد نفخ میباشد. در این تحقیق 13 جمعیت آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) و 9 ژنوتیپ آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)، جمعآوری شده از نقاط مختلف ایران، در ایستگاه شهید فزوه وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. صفات مورد مطالعه در طول فصل رشد عبارت بودند از: طول گل، طول غنچه، وزن سنبله، ارتفاع ساقه، سطح برگ، طول و عرض برگ، بزرگترین و کوچکترین قطر تاج پوشش، تعداد گل در سنبله، طول سنبله، مرحله شروع گلدهی، 50% و 100% گلدهی، عملکرد تر و خشک بوته و درصد اسانس. همچنین درصد تیمول و کارواکرول با استفاده از روشهای GC و GC/MS محاسبه گردید. نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات نشان داد که تنوع ژنتیکی کافی برای کلیه صفات اندازهگیری شده وجود داشت. در این تحقیق بالاترین میزان تولید در گونه آویشن باغی بدست آمد و ژنوتیپ آویشن باغی استان اصفهان با میزان تولید 2200 کیلوگرم در هر هکتار بالاترین مقدار را به خود اختصاص داد. بیشترین میزان تولید ماده خشک آویشن کوهی نیز متعلق به جمعیت آذربایجانغربی با تولید 1640 کیلوگرم در هکتار بود. درصد اسانس آویشن کوهی از 42/0% تا 17/2% و در آویشن باغی از 42/0% تا 75/1% متغیر بدست آمد. درصد ترکیب تیمول در آویشن کوهی از 63/4% تا 52/74% و درصد کارواکرول از 3% تا 24/78% و در آویشن باغی درصد تیمول از 53/32% تا 75/79% و درصد کارواکرول از 74/5% تا 16/53% متغیر بود. تجزیه خوشهای، ژنوتیپهای مورد بررسی را در 4 گروه مجزا قرار داد. گروه اول، دوره رشدی طولانیتری داشتند. گروه دوم، دارای عرض برگ، طول غنچه و وزن سنبله بالاتری بودند. گروه سوم، از عرض برگ و درصد تیمول نسبتاً بالا و تعداد سنبله بالا برخوردار بودند؛ درنهایت گروه چهارم، از نظر درصد اسانس، درصد تیمول و همچنین عملکرد تر و خشک اندام هوایی نسبت به سایر گروهها برتری داشتند. در مجموع نتایج بدست آمده حکایت از وجود پتانسیل ژنتیکی مناسبی از لحاظ کلیه صفات در ژرمپلاسم آویشن مورد مطالعه داشت که میتوان از آن در برنامههای اصلاحی حداکثر استفاده را بعمل آورد.
Comparison of morphological and phytochemical traits in different populations
of Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. with Thymus vulgaris L. genotypes
نویسندگان [English]
Sh. Kaveh1؛ H. Zeinali2؛ L. Safaei3؛ H. Madah Arefi4؛ S. Aflakian5
چکیده [English]
Thyme is an important medicinal plant of Iran that in order to have thymol and carvacrol using as antimicrobial, antibacterial and antiflatulence agent. In this study 22 genotypes of Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. and Thymus vulgaris L. collected from different regions of Iran and cultivated as a randomized complete block design with 3 replications in fozveh station of Agricultural and Natural Resource Research Center of Isfahan. Length of flower and buds, spike weight, stem height, leave surface, leave length and width, maximum and minimum cover length, number of flower in spike, spike length, the beginning, 50% and 100% flowering stage, aerial dry and wet yield and essential oil percentage. Thymol and carvacrole percentages were measured with GC and GC/MS. The results showed a genetically variation for all traits in thyme genotypes. The highest production was in Thymus vulgaris with 2200 kg/ha. Thymus kotschyanus from western Azarbayejan had the highest production (1640 kg/ha) among the same population. Essential oil percentage in Thymus kotschyanus was from 0.42 to 2.17% and in Thymus vulgaris from 0.42 to 1.75%. Also Thymol percentage was from 4.63 to 74.52%, and carvacrol from 3 to 78.24% in Thymus kotschyanus and in Thymus vulgaris thymol was from 32.53% to 32.53% and carvacrol from 5.74 to 53.16%. Genotypes were classified into 4 groups. The first group had the highest vegetative period. The second had the maximum amount of Length of buds, spike weight and leave width. Number of spike, thymol percentage and leave width were relatively high in the third group. The forth group had the highest thymol percentage, aerial dry and wet yield and essential oil percentage. Based on the results there was suitable genetically potential for all thyme traits that can use in improvement programs.