| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شمارهها | 3,108 |
| تعداد مقالات | 34,654 |
| تعداد مشاهده مقاله | 49,789,446 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 80,146,893 |
کاربست رویکرد پنجحلقهای در مدیریت پایدار آبخیز افین، خراسان جنوبی | ||
| پژوهش های آبخیزداری | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/wmrj.2025.370686.1633 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا چمنی1؛ معصومه هواسی2؛ رضا یاقوتی3؛ سیدحمیدرضا صادقی* 4 | ||
| 1گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند. ایران | ||
| 2بلوار امام رضا (ع)، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس. | ||
| 4گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف آبخیزها به عنوان بستر اجرای تصمیمهای اتخاذ شده از سوی مدیران و برنامهریزان، با تغییر در ساختار سیاسی و تصمیمگیری دستخوش تغییر میشوند. براین اساس سازمانهای مختلف نقش اساسی و غیرقابلانکاری در شکلگیری مدیریت پایدار آبخیزها دارند. حال آنکه سهم اثر بخشهای مختلف درمدیریت آبخیزها و کیفیت مدیریت پایدار منابع آن مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا در این پژوهش سعی شده است نقش رویکرد پیچشی پنجگانه شامل دولت و مجلس شورای اسلامی، شوراها و دهیاریها، بخش خصوصی، دانشگاه و نیروهای نظامی و انتظامی در مدیریت پایدار آبخیز افین مورد ارزیابی قرار گیرد. مواد و روشها براساس اهداف پژوهش، ابتدا مطالعات تفضیلی-اجرایی هفت زیرآبخیز افین از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان جنوبی اخذ شد. سپس گزارشهای مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و مشکلات و موانع از برای هر زیرآبخیز استخراج شد. در ادامه با بازدیدهای میدانی و صحبت با جوامع محلی، مشکلات راستای آزمایی شده و سایر مشکلاتی که احیاناً در مطالعات وجود نداشته یا بعداً به وجود آمده است نیز مشخص و لیست مشکلات نهایی شد. سپس درخت مشکلات نهایی تشکیل و در ساختار استخوان ماهی جانمایی شد. در نهایت براساس رویکرد پیچشی پنجگانه، وظایف پنج سازمان دولت و مجلس شورای اسلامی، شوراها و دهیاریها، بخش خصوصی، دانشگاه و نیروهای نظامی و انتظامی در مدیریت پایدار آبخیز افین بررسی شد. نتایج و بحث نتایج پژوهش حاضر در خصوص کاربست رویکرد پیچشی پنجگانه در مدیریت پایدار آبخیز افین نشان داد که 31 مشکل اصلی در هفت زیرآبخیز وجود دارد که در هشت بخش پایش و ارزیابی، مخاطرات طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی رفاهی، عدم آگاهی جوامع محلی، مشکلات و موانع طبیعی و سیاستگذاری و برنامهریزی در ساختار بومیشده استخوان ماهی قرار گرفتند. سپس با استفاده از تجزیهوتحلیل اسناد سازمانی و شرح خدمات سازمانها، مشکلات تعیینشده به سازمانهای مختلف ارتباط داده شد. به این ترتیب که سه خوشه «اقتصادی»، «سیاستگذاری و برنامهریزی» و «بهداشتی–رفاهی» بیشترین مشکلات را داشتند و هر یک از بخشها بر اساس کارکرد خاص خود در رفع آنها مداخله کردهاند. تعیین نقش سازمانهای مختلف نشان داد که دولت و شوراها و دهیاریها به عنوان بستر سیاستگذاری و برنامهریزی میتوانند زمینهساز تمرکززدایی امکانات، اختصاص بودجه مناسب و پشتیبانی از بخشهای دیگر روند مدیریت را بهبود بخشند. همچنین بخش خصوصی نیز با سرمایهگذاری در بخش فرآوردههای زراعی و بازاریابی آن میتواند کمک شایانی به شکوفایی اقتصادی آبخیز افین نماید. دانشگاه نیز با ورود به عرصه تولید فنآوریهای محیطزیستپسند، تربیت نیروهای متخصص و فرآوری زرشک طبیعی و ارائه راهکارهای تولید مواد غذایی جانبی زرشکمحور به ایفای نقش بپردازد. درنهایت نیز بخش نظامی و انتظامی میتواند با تأمین امنیت جوامع محلی، تأسیسات توسعهای و بهرهوری از امکانات مهندسی خود علاوه بر فراهمسازی آرامش فکری و روانی، در برونرفت از مشکلات به کمک سایر سازمانها کمک کند. نتیجهگیری و پیشنهادها حوزه آبخیز افین به عنوان یکی از بزرگترین مراکز تولید زرشک در خراسان جنوبی از جایگاه ممتازی در تولید محصولات زراعی و باغی برخوردار است. از طرفی دیگر وجود گسلهای متعد در این آبخیز سبب شده است تا در زمان زلزله، جوامع محلی متحمل خسارتهای زیاد مالی و جانی شوند. براین اساس همافزایی بیشتر بین سازمانها و مراکز دولتی با بخش خصوصی میتواند علی رقم شکوفایی اقتصاد زراعی منطقه، نقش مهمی در پایداری جوامع انسانی داشته باشد. بر این اساس پیشنهاد میشود با بهرهگیری از ظرفیت بخش خصوصی در فرآوری زرشک و تولید محصولات غذایی-داروئی فرعی از خام فروشی این محصول باارزش جلوگیری شده و با ایجاد ارزش افزوده، به افزایش و پایداری درآمد جوامع محلی کمک شود. از طرفی دیگر باتوجه به وابستگی شدید منابع آبی به بارندگی، اجرای طرحهای مدیریت منابع آب موجود و افزایش بهرهوری اقتصادی آن میتواند کمک شایانی جلوگیری از مهاجرت و خالی از سکنه شدن منطقه داشته باشد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| توسعه پایدار؛ دولت محلی؛ مدیریت جامع آبخیز؛ مدیریت مشارکتی؛ مشارکت گروداران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Application of the Quintuple Helix Approach in Sustainable Management of the Efin Watershed, South Khorasan, Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Chamani1؛ Masoumeh Havasi2؛ Reza Yaghoti3؛ Seyed Hamidreza Sadeghi4 | ||
| 1Rangeland and Watershed Management, Faculty of Natural Resources, University of Birjand, Birjand, Iran | ||
| 2Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University | ||
| 3Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor4641776489, Mazandaran Province, Iran | ||
| 4Department of Watershed Management Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Extended Abstract Introduction and Goal Watersheds, as the basis for implementing decisions made by managers and planners, are influenced by changes in the political structure and decision-making. Accordingly, various organizations have a fundamental and undeniable role in the formation of sustainable watershed management. However, the effective contribution of various sectors in the management of watersheds and the quality of sustainable management of their resources has not been examined. Therefore, this study has attempted to evaluate the role of the quintuple helix approach, encompassing the government, the Islamic Consultative Assembly, councils and village councils, the private sector, universities, and military and Law Enforcement Forces, in the sustainable management of the Efin watershed. Materials and Methods Based on the objectives of the study, first, detailed executive studies of seven Afin sub-watersheds were obtained from the General Directorate of Natural Resources and Watershed Management of South Khorasan Province. Then, various reports were studied and reviewed, and problems and obstacles were extracted for each sub-watershed. Furthermore, through field visits and discussions with local communities, problems identified in the studies and other issues that may not have been present at the time were also identified, and the list of issues was finalized. Then, the final problem tree was formed and placed in the fishbone structure. Finally, based on the five-fold twisting process, the duties of five government organizations and the Islamic Consultative Assembly, councils and village councils, the private sector, the university, and the military and Law Enforcement Forces in the sustainable management of the Efin watershed were examined. Results and Discussion The results of the study showed that there are 31 main problems in seven sub-watersheds, which were placed in eight sections: monitoring and evaluation, natural hazards, economic, social, health and welfare, lack of awareness of local communities, natural problems and obstacles, and policymaking and planning in the localized fishbone structure. Then, using the analysis of organizational documents and descriptions of the organizations' services, the identified problems were linked to different organizations. Thus, the three clusters of "economic", "policy and planning", and "health-welfare" had the most problems, and each sector has intervened in resolving them based on its specific function. Determining the role of different organizations revealed that the government, as the primary authority for policymaking and resource allocation, plays a crucial role in decentralizing facilities, allocating budgets, and supporting other sectors. In contrast, local councils and village councils play a more significant role in facilitating public participation, addressing social issues, and coordinating with executive agencies. The private sector can also contribute significantly to the economic prosperity of the Afin watershed by investing in the agricultural products sector and its marketing. The university should also play a role by entering the field of producing environmentally friendly technologies, training specialized personnel, processing natural barberry, and providing solutions for producing barberry-based by-products. The university should also play a role by entering the field of producing environmentally friendly technologies, training specialized personnel, and providing scientific innovations in the field of sustainable watershed management. Among these, one practical example is providing solutions for optimizing the exploitation of barberry, processing by-products, and developing its value chain. However, the university's role extends beyond this sector to include scientific and technological support for other management fields as well. Conclusion and Suggestions The Efin watershed, as one of the largest barberry production centers in South Khorasan, has a privileged position in the production of agricultural and horticultural products. On the other hand, the existence of multiple faults in this watershed has caused local communities to suffer significant financial and human losses during earthquakes. Accordingly, synergy between government institutions and the private sector can not only strengthen the agricultural economy of the region but also contribute to the sustainability of human societies. At the same time, the role of other actors in this process is also vital, such that universities by producing new knowledge and technologies, councils and village councils by improving the level of local participation, and military-regime forces by providing security and technical support, each play a specific role in advancing sustainable watershed management. Accordingly, by utilizing the capacity of the private sector in barberry processing and the production of secondary food and pharmaceutical products, the raw sale of this valuable product can be prevented. By creating added value, the income of local communities can be increased and sustained. On the other hand, given the strong dependence of water resources on rainfall, implementing existing water resource management plans and improving their economic productivity can significantly help prevent migration and depopulation of the region. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Co-Management, Integrated Watershed Management, Local Government, Sustainable Development, Stakeholder Participation | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||