| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شمارهها | 3,110 |
| تعداد مقالات | 34,666 |
| تعداد مشاهده مقاله | 49,826,567 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 80,171,672 |
ارزیابی ظرفیت اکولوژیکی - اقتصادی مراتع جهاننما استان گلستان برای توسعه زنبورداری | ||
| تحقیقات مرتع و بیابان ایران | ||
| دوره 32، شماره 4، دی 1404، صفحه 337-351 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijrdr.2025.134827 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا یاری1؛ سیده محبوبه میرمیران1؛ یاسر قاسمی آریان* 2؛ اسفندیار جهانتاب3 | ||
| 1استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران | ||
| 2استادیار پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری (مهندسی طبیعت)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف استفاده بیرویه، غیراصولی و خارج از ظرفیت باعث تخریب و کاهش ظرفیت مراتع شده است. بنابراین بهرهبرداریهای متنوع و اصولی از مرتع، سبب کاهش فشار دام بر مرتع، حفظ و احیاء پوشش گیاهی، ایجاد اشتغال و افزایش درآمد استفادهکنندگان از مراتع میشود. زنبورداری یکی از جنبههای استفاده چند منظوره از مراتع بوده که علاوه بر تولید عسل و سایر فراوردههای فرعی، نقش مهمی در گردهافشانی و بقای محصولات کشاورزی، جنگلی و مرتعی و افزایش درآمد بهرهبرداران و بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان دارد. مواد و روشها این تحقیق برای ارزیابی ظرفیت اکولوژیکی و اقتصادی زنبورداری در مراتع جهاننما استان گلستان انجام شد. بعد از جمعآوری اطلاعات پایه، طی بازدیدهای منظم در فصل رشد فهرستبرداری از گونههای گیاهی و شناسایی آنها انجام گردید. سپس خانواده، نام علمی و فارسی و طول دوره گلدهی آنها با استفاده از منابع موجود تعیین شد. نوع تحقیق کاربردی و رویکرد آن کمی بود. ابزار جمعآوری داده پرسشنامه بود و با استفاده از منابع موجود و مصاحبه مستقیم با تمامی زنبورداران که 15 نفر بودند، انجام شد. این پرسشنامه شامل نهادههای مصرفی، نیروی کار (نفر-روز)، میزان مصرف (کیلوگرم) و قیمت نهادههای تولید (ریال)، درآمد، هزینه تولید، مقدار و قیمت، تعداد روزها و ماههای استفاده از مراتع مذکور و میزان رضایتمندی بهرهبرداران از پوشش گیاهی مراتع مذکور برای موضوع زنبورداری بود. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات افراد متخصص و دارای تجربه در این زمینه تأیید و پایایی پرسشنامه با استفاده از روش ضریب آلفایکرونباخ (81/0) و با استفاده از نرمافزار SPSS برآورد گردید. درنهایت برای برآورد سود حاصل از مراتع برای زنبورداری، از روش شاخصسازی براساس روش ارزش تولید نهایی (Marginal Product) و رابطه بین تعداد روزهای استفاده و رهاسازی زنبورعسل در مرتع و تولید عسل استفاده شد. نتایج بهطورکلی 134 گونه گیاهی شهدزا، گردهزا و شهدزا و گردهزا از 80 جنس و 31 تیره گیاهی در منطقه شناسایی شدند. تیرههای Asteraceae (29 گونه)، Lamiaceae (23 گونه) و Fabaceae (19 گونه) دارای بیشترین درصد فراوانی هستند. از لحاظ کلاس جذابیت، به ترتیب 28، 39، 43، 21 و 3 گونه در کلاسهای جذابیت 1 تا 5 قرار گرفتند. بیش از 64 درصد گونههای شناسایی شده مولد شهد و گرده هستند. با توجه به بازدیدهای منظم صحرایی، تاریخ و طول دوره گلدهی گیاهان از اردیبهشت تا شهریورماه متغیر بود. بیشتر گونههای گیاهی منطقه (52 گونه)، دارای گلدهی از خرداد تا مردادماه و 20 گونه دارای گلدهی از تیر تا مردادماه بودند. بنابراین ماههای خرداد تا مردادماه، زمان مناسبی برای استقرار کندوهای زنبورعسل در این مراتع میباشد. نتایج نشان داد با توجه به اینکه مدت زمان گلدهی بیشتر گیاهان شهدزا و گردهزا در مراتع مذکور برابر 93 روز (از اول خرداد تا آخر مردادماه) و میانگین تعداد روزهای بهرهبرداری از مراتع 74 روز است؛ ازاینرو ارزش کل اقتصادی مرتع شامل ارزش اقتصادی کلیه خدمات و کالاهایی است که اکوسیستم مرتع شامل علوفه، گیاهان دارویی، اکوتوریسم، خدمات تنظیمی و ... میشود که ارزش اقتصادی حاصل از زنبورداری در مرتع جزئی از آن میباشد. بنابراین ارزش کل اقتصادی مراتع برای زنبورداری با توجه به تعداد روزهای بهرهبرداری و قیمت بهروز عسل طبق سال 1402 (645000 تومان)، برابر 13754560500 ریال و ارزش اقتصادی زنبورداری برابر 9/1551438 ریال در هکتار محاسبه شد. نتیجهگیری بهطورکلی نتایج نشاندهنده این نکته است که این مراتع با توجه به برخورداری از گونههای مختلف گیاهی که عمدتاً دارای کلاس جذابیت I تا III میباشند، دارای ظرفیت مناسبی برای توسعه فعالیتهای زنبورداری و افزایش درآمد اقتصادی نیز هستند که میتوان در کنار تأمین علوفه برای تعلیف دامها، از این ظرفیت ارزشمند نیز برای بهبود معیشت بهرهبرداران استفاده نمود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| ارزشگذاری اقتصادی؛ استفاده چندمنظوره؛ شرایط بومشناختی؛ کارکرد تولید عسل؛ گردهافشان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessment of Apiculture and the Economic Income Derived from It in the Jahannama Rangelands of Golestan Province | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Yari1؛ Seyedeh Mahbubeh Mirmiran1؛ Yaser Ghasemi Aryan2؛ Esfandiar Jahantab3 | ||
| 1Assistant Professor, Khorasan-e-razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran | ||
| 3Associate Professor, Department of Range and Watershed Management (Nature Engineering), Faculty of Agriculture, Fasa University, Fasa, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Objective Excessive, unprincipled, and over-capacity use has resulted in the destruction and gradual reduction of rangeland productive capacity. Consequently, the diverse and multi-functional utilization of rangelands reduces livestock pressure, preserves and restores vegetation cover, creates employment opportunities, and increases the income of rangeland users. Beekeeping represents an important aspect of the multi-purpose use of rangelands, which, in addition to producing honey and a variety of other by-products, plays a significant ecological role in pollination and in supporting the survival of agricultural, forest, and rangeland products. It also contributes to increasing beneficiaries' income and improving the overall economic situation of rural residents. Methodology This research was conducted to assess the ecological and economic potential of beekeeping within the Jahannama rangelands of Golestan Province. After gathering baseline information, a systematic inventory of plant species was conducted during the entire growing season. The family, scientific name, Persian name, and flowering duration of all identified species were determined using available botanical resources. The research type was applied, and the research approach was quantitative. The data collection instrument consisted of a structured questionnaire, relying on available sources and direct interviews with all beekeepers in the region, numbering 15 individuals. The questionnaire included variables related to inputs consumed, labor (person-days), consumption quantity (kilograms), production input prices (rials), income, production costs, production quantity and price, the number of days and months of rangeland usage, and the beneficiaries’ satisfaction with the vegetation cover of the rangelands for beekeeping purposes. The questionnaire's validity was verified through the opinions of specialists and experienced experts; however, the questionnaire's reliability was estimated using the Cronbach’s alpha method (0.81) in SPSS. Finally, to estimate the profit obtained from rangelands for beekeeping, the indexing method based on the marginal product value approach and the relationship between the number of days of rangeland use, the release of honeybees, and honey production was applied. Results Altogether, 134 species of nectar-producing and pollen-producing plants from 80 genera and 31 families were identified in the area. The families Asteraceae (29 species), Lamiaceae (23 species), and Fabaceae (19 species) exhibited the highest abundance. Regarding attractiveness classes, 28, 39, 43, 21, and 3 species were assigned to attractiveness classes 1-5, respectively. More than 64 percent of the identified species were both nectar and pollen producers. Based on regular field observations, the flowering period of plant species ranged from May to September. The majority of plant species (52 species) flowered from June to August, while 20 species flowered from July to August. Therefore, the months of June through August constitute the most suitable period for establishing beehives in these rangelands. The findings revealed that, because the flowering duration of most nectar- and pollen-producing species in the rangelands is 93 days (June–August) and the average number of rangeland utilization days is 74 days, the total economic value of the rangeland—which includes the combined value of all ecosystem services and goods provided by the rangeland system, such as forage, medicinal plants, ecotourism, regulatory services, and other benefits, of which the economic value derived specifically from beekeeping constitutes just one part—was considerable. Therefore, the total value of the rangelands for beekeeping, considering the number of exploitation days and the daily price of honey based on 2023 rates (645,000 Tomans), was calculated to be 13,754,560,500 Rials, and the economic value of beekeeping was estimated as 1,551,438.9 Rials per hectare. Conclusion In general, the results demonstrate that these rangelands, due to the presence of numerous plant species, predominantly fall within attractiveness classes I through III, possess suitable and substantial potential for the development of beekeeping activities and for the consequent increase in economic income. This valuable natural resource can be utilized, along with providing forage for livestock, thereby contributing to improved livelihoods and enhanced economic well-being for beneficiaries. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Economic valuation, multi-purpose utilization, ecological conditions, function of honey production, pollinator | ||
| مراجع | ||
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 67 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15 |
||