| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شماره‌ها | 3,086 |
| تعداد مقالات | 34,441 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,876,548 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 79,334,387 |
رقم جدید آوین با عملکرد بالا، مناسب فرآوری و متحمل به بیماری‌های مهم سیب زمینی | ||
| ترویجی علوم کاربردی سیب زمینی | ||
| مقاله 4، دوره 7، سال هفتم - شماره 2 - شماره پیاپی 14، اسفند 1403، صفحه 17-21 اصل مقاله (1006.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله ترویجی | ||
| نویسندگان | ||
| احمد موسی پور گرجی1؛ خسرو پرویزی* 2؛ داود حسن پناه3 | ||
| 1دانشیار بخش تحقیقات سبزی، صیفی و حبوبات آبی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران | ||
| 2دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران | ||
| 3دانشیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| رقم آوین از تلاقی رقم سیبزمینی کایزر به عنوان والد پدری و آگریا به عنوان والد مادری در طی 14 سال بررسی‌های مختلف مزرعه‌ای و آزمایشگاهی انتخاب شد. در اردیبهشت سال زراعی 1386 دو رقم سیبزمینی آگریا و کایزر به روش تلاقی متقابل با یکدیگر تلاقی داده شدند. در طی سال‌های 1387 تا 1394، ارزیابی جمعیت‌های در حال تفرق و ارزیابی تک بوته‌ها در 24 کلون برتر انتخاب شده. و در آزمایشات بعدی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سه منطقه کرج، اردبیل و همدان مورد ارزیابی مقدماتی، پیشرفته و سازگاری قرار گرفتند. ارزیابی مقاومت/تحمل به تنش‌های خشکی، شوری و بیماریها و طرح‌های تحقیقی-ترویجی در طی سال‌های زراعی 1400-1397 انجام شد. نتایج نشان داد که کلون 8701125 (رقم آوین) از نظر تحمل به کم آبیاری، بیماری اسکب و رایزکتونیا وضعیت بسیار بهتری نسبت به رقم آگریا داشته و نسبت به رقم سانته هم نسبتا متحمل‌تر می‌باشد. رقم آوین در استان همدان جزء کلون برتر بود و نسبت به ارقام شاهد آگریا و سانته به طور متوسط 12/4 درصد افزایش عملکرد نشان داد. در سایر مناطق مختلف مورد بررسی نیز عملکرد مطلوب‌تری نسبت به ارقام شاهد داشت. نتایج بررسی مقاومت/تحمل به بیماریها در شرایط گلخانه و مزرعه‌ای نشان داد که کلون 8701125 (رقم آوین) نسبت به ویروس PVY و PVX به ترتیب بسیار مقاوم و نیمه حساس بود. شدت آلودگی به دو بیماری رایزکتونیا و اسکب در رقم آوین (متوسط 2/6 درصد) در مقایسه با شاهد آگریا (4/8 درصد) به مراتب کمتر بود. | ||
تازه های تحقیق | ||
رقم آوین حاصل تلاقی رقم کایزر به‌عنوان والد پدری و آگریا به‌عنوان والد مادری می باشد. تلاقی‌های اولیه و گزینش نتاج از سال 1390 در بخش تحقیقات سبزی‌های زراعی و حبوبات آبی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر آغاز شد. رقم آوین زودرس تر از رقم آگریا می باشد (10 روز) که در حال حاضر بیش‌ترین سطح زیرکشت کشور را به خود اختصاص داده و میزان ماده خشک آن در حد آگریا است که می توان از آن به‌صورت چندمنظوره استفاده کرد (شکل 1 و 2). عملکرد کل و قابل‌فروش رقم آوین در همدان به‌طور معنی داری بالاتر از ارقام آگریا، خاوران و سانته بود. رقم آوین نسبت به ویروس PVY بسیار مقاوم بوده و از لحاظ مقاومت/تحمل به آلودگی رایزوکتونیایی در مزرعه و انبار و بیماری اسکب نسبت به شاهد آگریا برتری نسبی دارد. میزان تحمل رقم آوین به کم‌آبی در حد دو رقم نسبتاً متحمل جلی و سانته می‌باشد (1، 4 و 6). | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برتری عملکرد؛ تحمل؛ رقم جدید؛ کیفیت غده | ||
| اصل مقاله | ||
|
براساس جدیدترین آمار اعلام‌شده از معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیرکشت سیبزمینی کشور در سال زراعی 1400-1399 حدود 109 هزار هکتار با تولید 91/3 میلیون تن و میانگین عملکرد حدود 88/35 تن در هکتار است (2). در حال حاضر سرانه مصرف سیبزمینی کشور برای هر نفر در سال حدود 50 کیلوگرم است که در برنامه اقتصاد مقاومتی وزارت جهاد کشاورزی برای افق 1405 بدون افزایش سطح زیرکشت، 67 کیلوگرم پیش بینی شده است. هر کشوری با توجه به سلیقه مصرف‌کنندگان و شرایط اقلیمی خود، بخش اصلی اهداف اصلاحی ارقام محصولات کشاورزی خود را تعریف و تعیین می‌کند. در ایران تقریباً همه ارقام سیبزمینی موجود در کشور، در شرایط اقلیمی کشورهای اروپایی یعنی در شرایط دمایی خنک و طول روزهای بلندتر اصلاح شده‌اند و به همین دلیل ممکن است که سازگاری چندانی با شرایط اقلیمی ما نداشته باشند. هم‌چنین نوع و میزان خسارت بسیاری از آفات و بیماری‌های سیبزمینی از منطقه‌ای به منطقه دیگر فرق می‌کند و عواملی از این دست موجب می‌شود تا اهداف اصلاحی از کشوری به کشور دیگر و حتی در بعضی کشورها مانند: آمریکا از ایالتی به ایالت دیگر فرق کند. یکی از راه های مهم برای تحقق اهداف برنامه‌ریزی‌‌شده، معرفی ارقام سیب زمینی با قابلیت عملکرد بالا و سازگار با شرایط کشور است. بنابراین اصلاح سیب زمینی و معرفی ارقام جدید یک امر مهم و ضروری برای کشور است. اصلاح ارقامی که دارای عملکرد بالا، زمان رسیدگی و دوره خواب مناسب، کیفیت خوب برای مصارف مختلف و مقاوم به استرس های زنده و غیر زنده می باشند، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سلامت نقش به سزایی در زندگی مردم و جامعه ایفا خواهند کرد (3 و 6). متأسفانه برخلاف تعداد قابل‌توجهی از کشورها که با وجود تولید نسبتاً ناچیز دارای ارقام متعدد سیبزمینی می‌باشند، تعداد ارقام معرفی‌شده داخلی بسیار محدود است (7 رقم) و تقریباً کلیه ارقام سیبزمینی موجود در کشور وارداتی بوده و به‌وسیله شرکت‌های خصوصی اروپایی اصلاح شده‌اند. از آن‌جایی که شرایط آب و هوایی مناطق سیب زمینی‌کاری کشور ما در بسیاری از موارد متفاوت با مناطق اصلاح ارقام خارجی می‌باشد، این امر سبب شده تا ارقام خارجی سازگاری خوبی با شرایط آب و هوا و اقلیم ما نداشته و نتوانند بیشینه قابلیت خود را بروز دهند و به بعضی از بیماری های شایع در کشور از خود حساسیت نشان دهند. لذا اصلاح ارقام در داخل کشور و معرفی رقم جدید داخلی می تواند در پیشگیری از مشکلات بالا بسیار مؤثر باشد. یکی دیگر از مشکلات موجود در کشور، محدود بودن تعداد ارقام مناسب فرآوری با قابلیت عملکرد بالا است. بنابراین معرفی ارقام با خصوصیات کمی و کیفی مطلوب علاوه بر تأمین نیاز صنایع، ارزش اقتصادی بالایی برای کشاورزان به‌همراه خواهد داشت (4 و 5). | ||
| مراجع | ||
|
1- احمدوند، رحیم؛ احمد موسی‌پور گرجی؛ علی نصرالهی، و فریبا بختیاری. 1399. مطالعه واکنش کلونهای امیدبخش سیبزمینی نسبت به ویروس PVY نژاد NTN و PVX در شرایط گلخانه ای. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. گزارش نهایی: شماره ثبت 58226 مورخ 26/ 06/1399، 65 صفحه. 2- بی‌نام. 1402. آمارنامه کشاورزی 01-1400، جلد اول: محصولات زراعی. معاونت آمار مرکز آمار، فناوری اطلاعات و ارتباطات، معاونت برنامه‌ریزی اقتصادی، وزارت جهاد کشاورزی. جلد اول، 103 صفحه. 3- پرویزی، خسرو؛ علی رستمی و احمد موسی‌پور گرجی. 1399. مقایسه عملکرد کلونهای برتر 8701125، 8707112 و 8707861 سیبزمینی با رقم شاهد آگریا در همدان. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. گزارش نهایی: شماره ثبت 59018 مورخ 21/11/1399، 34 صفحه. 4- حسن‌آبادی، حسن؛ احمد موسی‌پور گرجی؛ داود حسن‌پناه؛ رحیم احمدوند؛ خسرو پرویزی؛ محمد کاظمی؛ رامین حاجیان‌فر و حمیدرضا عبدی. 1392. خاوران، رقم جدید سیبزمینی با عملکرد بالا و کیفیت خوب. مجله علمی ـ ترویجی یافتههای تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی، جلد2، شماره 1، صفحه 67 تا 79. 5- گیتی، مزدشت؛ خسرو پرویزی و احمد موسی‌پور گرجی. 1400. ارزیابی واکنش برخی از کلونهای پیشرفته و ارقام تجاری سیبزمینی نسبت به نماتد سیست طلایی سیبزمینی (Globoderarostochiensis). مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی و مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. گزارش نهایی: شماره ثبت 61299 مورخ 23/12/1400،40 صفحه. 6- موسی‌پور گرجی، احمد؛ حمیدرضا عبدی؛ داود حسن‌پناه کلور؛ خسرو پرویزی؛ امیر هوشنگ جلالی؛ رحیم احمدوند؛ شهلا عزیزی و علی نصرالهی. 1403. ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های مختلف سیبزمینی در شرایط مزرعه و گلخانه. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. گزارش نهایی: شماره ثبت 65670 مورخ 09/04/1403. 7- FAO. 2025. FAOSTAT. Food and Agriculture Organization of the United Nation. Avaiable in: http:/faostat.fao.org/countryprofiles. Last Access 10/01/2025. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 35 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 13 |
||