| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,029 |
| تعداد مقالات | 33,889 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,267,171 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 61,164,583 |
ارزیابی پایداری عملکرد سرشاخه و بازده اسانس در 11 ژنوتیپ آویشن برگ نیزه‌ای (Thymus lancifolius Celak.) در13 مکان به روش GGE بای پلات | ||
| تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران | ||
| مقاله 6، دوره 32، شماره 2 - شماره پیاپی 64، اسفند 1403، صفحه 214-230 اصل مقاله (992.69 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijrfpbgr.2025.369312.1475 | ||
| نویسنده | ||
| علی اشرف جعفری* | ||
| رئیس گروه تحقیقات اگرونومی و اصلاح گیاهان مرتعی | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف گونههای جنس آویشن ( (Thymus L.از خانواده نعناع (Lamiacea)، از مهمترین گونههای دارویی و معطر محسوب میشوند که از تنوع مورفولوژیک، ژنتیک و فیتوشیمیایی برخوردار هستند. آویشن برگ نیزه‌ای (Thymus lancifolius Celak.) یکی از گونههای انحصاری جنس آویشن در ایران است که به‌علت داشتن ترکیبات فنولی بالا، از ارزش اقتصادی و دارویی زیادی برخوردار است. کشت، ارزیابی و شناسایی جمعیت‌های پرمحصول و پایدار این گونه از لحاظ عملکرد سرشاخه گلدار و بازده اسانس از اهداف این مطالعه است. مواد و روش‌ها در ارزیابی مقدماتی کلکسیون ذخایر ژنتیکی آویشن در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در سال 1387، تعداد 11 ژنوتیپ آویشن برگ نیزه‌ای Th. Lancifolius شناسایی شدند. بذر ژنوتیپ‌ها و شاهد (آویشن باغی Thymus vulgaris)، ابتدا در سینی‌های پلاستیکی در گلخانه کشت گردیدند. نشاء‌ها در بهار 1388 به مزرعه در 13 ایستگاه تحقیقاتی در استان‌های آذربایجان‌شرقی، اصفهان، خراسان رضوی، زنجان، قم، مرکزی، همدان، گلستان، یزد، سمنان، اردبیل و تهران (باغ گیاه‌شناسی و دماوند- همند آبسرد) منتقل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 2 تکرار در شرایط آبی کشت شدند. هر کرت شامل 15 بوته بود که در سه ردیف 5تایی به فواصل 75 × 75 سانتی‌متر بود. در سال استقرار یادداشت‌برداری به عمل نیامد و در سال‌های دوم و سوم در مرحله گلدهی کامل، برداشت سرشاخه انجام شد و اسانس گیاهان در مرحله گلدهی کامل به روش تقطیر با آب استخراج شد. داده‌های عملکرد ماده خشک سرشاخه، بازده اسانس و عملکرد اسانس در هکتار مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند و میانگین ژنوتیپ‌ها با روش LSD با شاهد مقایسه شدند. با توجه به معنی‌دار بودن اثرهای محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط، تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها در 13 محیط به روش بای‌پلات GGE با استفاده از نرم‌افزار R4.5 انجام شد. نتایج نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد سرشاخه با 1627 کیلوگرم در هکتار در سال در ژنوتیپ 48 بدست آمد که از لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری با شاهد نداشت. در حالی که عملکرد سرشاخه بقیه ژنوتیپ‌ها از عملکرد شاهد کمتر بود و همگی در کلاس b قرار گرفتند. از لحاظ درصد اسانس روند کاملاً متفاوت بود و بیش از نیمی از ژنوتیپ‌ها، به‌طور معنی‌داری، میانگین بازده اسانس بیشتری نسبت به شاهد داشتند. بیشترین درصد اسانس با 71/1 و 62/1 درصد به ترتیب در ژنوتیپهای 1 و 45 بدست آمد که از لحاظ آماری نسبت به میانگین اسانس شاهد (04/1 درصد) بیشتر بود. میانگین عملکرد اسانس ژنوتیپهای 1، 45، 48 و 61 به ترتیب 8/22، 3/22، 1/24 و 9/23 کیلوگرم در هکتار بود که از لحاظ آماری برتری معنی‌داری نسبت به شاهد (1/19 کیلوگرم در هکتار) داشتند. برای تعیین پایداری ژنوتیپ‌ها، به روش بای‌پلات GGE از خط مختصات میانگین محیط(AEC) استفاده شد. برای عملکرد سرشاخه، ژنوتیپهای 45 و 48 و شاهد، برای درصد اسانس ژنوتیپهای 1 و 45 و برای عملکرد اسانس ژنوتیپهای 1 و 41، 45 و 48، علاوه بر عملکرد بالا در موقعیت نزدیک به ژنوتیپ مطلوب فرضی روی خط AEC قرار گرفتند و پایداری عمومی در همه مکان‌ها داشتند. نتیجه‌گیری با توجه به نتایج، تجزیه واریانس مرکب و تجزیه پایداری به روش بای‌پلات GGE، سه ژنوتیپ کد1 (فراهان)، 45 (فریدونشهر) و 48 (خرم آباد) به‌دلیل میانگین بالای عملکرد سرشاخه، بازده اسانس و عملکرد اسانس و پایداری عمومی عملکرد در مکان‌های متعدد به‌عنوان ژنوتیپهای برتر برای ارزیابی در پروژه‌های تحقیقی ترویجی و تولید بذر انتخاب شدند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: آویشن برگ نیزه‌ای؛ عملکرد سرشاخه؛ بازده اسانس؛ تجزیه پایداری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Evaluation of yield and essential oil stability (GGE biplot) in 11 genotypes of Thymus lancifolius Celak across 13 locations of Iran. | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Ashraf Jafari | ||
| Head of Agronomy and Breeding Dept. Rangelands Research Division Research Institute of Forests and Rangelands | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Objectives Thymus L. species (Lamiaceae family) are among the most important medicinal and aromatic plants, showcasing significant morphological, genetic, and phytochemical diversity. Thymus lancifolius Celak is one of the endemic species of Thymus in Iran, valued for its high concentration of phenolic compounds, which contribute to its economic and medicinal significance. The objective of this study was to cultivate, evaluate, and identify high-yielding and stable genotypes in terms of aerial dry matter yield and essential oil yield using the GGE-biplot method. Materials and Methods In the evaluation of thyme germplasm in the national botanical garden at the Research Institute of Forest and Rangeland, Tehran, eleven genotypes of Th. Lancifolius was identified. The seeds of genotypes were sown in pots in a greenhouse. The seedlings were moved to the field in 13 research farms in the provinces of East Azerbaijan, Isfahan, Razavi Khorasan, Zanjan, Qom, Markazi, Hamadan, Golestan, Yazd, Semnan, Ardabil, and Tehran (Botanical Garden and Damavand-Hamand Absard). The seedlings were transplanted in the field under dripping irrigation as spaced plants with the arrangement of 75×75 cm (15 plants per plot) based on randomized complete block designs with three replications in April 2009. No data were recorded in the establishment year. In the second and third years, at the time of the 50% flowering stage, thyme plants were harvested and dried under shade conditions. The hydro-distillation method extracted the essential oil from the dried and powdered shoots using a Clevenger design apparatus for three hours. All collected data, including aerial dry matter yield, essential percentage, and oil yield, were subjected to analysis of variance. The mean of genotypes was compared with the control (Thymus vulgaris) using LSD (p<0.05). Since the result of the analysis of variance showed significant effects of genotype, environment, and genotype by environment interaction for all the traits. GGE biplot analysis was employed to evaluate the yield stability over 13 locations using R4.5 software. Results A high value aerial DM yield (1627 kg/h/year) was obtained in genotype 48, which had no significant difference with the control (Th vulgaris). Whereas, DM yields of the other genotypes were significantly lower than the control, and they were ranked in the second class. For essential oil percentage, the trend was different, and half of the genotypes had significantly higher essential oil percentages than the control. The highest essential oil percentage, with values of 1.71 and 1.62%, was obtained in genotypes 1 and 45, respectively, which were significantly higher than the control (1.04%). For essential oil yield, the average values of 22.8, 22.3, 24.1, and 23.9 kg/h were obtained in genotypes 1, 45, 48, and 61, respectively, which were significantly higher than the control (19.1 Kg/h). A stability analysis was made for functional traits using the average environment coordination (AEC) axis with an ideal genotype; the stable genotypes were recognized over all environments. For aerial DM yield, genotypes 45 and 48 and the control, for essential oil percentage, genotypes 1 and 45, and for essential oil yield, genotypes 1, 41, 45 and 48, were close to the AEC axis, and they were recognized as a stable genotype over all environments. Conclusion According to the results of the combined analysis of variance and stability using the GGE biplot method, three genotypes, 1 (Farahan), 45 (Freydonshahr), and 48 (Khoramabad), were selected as superior genotypes for evaluation in extension research projects and seed production due to their high DM yield, essential oil content and essential oil yield, and general stability of yield in multiple locations. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Thymus lancifolius, Aerial dry matter, Essential oil, Stability | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 19 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31 |
||