| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,996 |
| تعداد مقالات | 33,553 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,160,425 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,533,915 |
ارزیابی اقتصادی و اکولوژیکی بهرهبرداری از گیاهان دارویی و تولید علوفه در مراتع ییلاقی کبودچشمه | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 50، فروردین و اردیبهشت 1404، صفحه 49-57 اصل مقاله (628.14 K) | ||
| نوع مقاله: نامه‌های علمی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2025.369109.1642 | ||
| نویسندگان | ||
| جواد معتمدی* 1؛ فرهاد آژیر2 | ||
| 1دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 2مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از انواع استفاده از مراتع، بهرهبرداری گیاهان دارویی است. دیدگاه‌‌های متفاوتی در این خصوص وجود دارد، هرچند در بیشتر موارد، بر صادرات گیاهان دارویی از سطح مراتع اصرار مضاعف میشود، در مقابل، با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در مراتع، به‌‌عنوان ذخایر ژنتیکی و مزیت نسبی و رقابتی گیاهان دارویی بومی و انحصاری در مقایسه با گونه‌‌های دارویی غیربومی، بهرهبرداری آنها از مراتع توصیه نمیشود و بر توسعه سطح زیرکشت آنها در عرصههای زراعی و دیم‌زارهای رها‌‌شده و کم‌‌بازده، با ارقام اصلاح‌‌‌شده و پرمحصول تأکید میشود. تصمیم در خصوص توقف یا ادامه برداشت گیاهان دارویی از مراتع، نیازمند اطلاعات پایه است. هم‌‌اکنون، اطلاعات جامعی از شایستگی رویشگاه‌‌های مرتعی، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، موجود نیست. بنابراین، عرصههای مرتعی بر مبنای شایستگی‌‌شان از حیث تولید گیاهان دارویی بهرهبرداری نمی‌شوند، یا بهره‌‌برداری‌‌ها، مطابق با اقتضائات اکولوژیکی گیاهان و بر مبنای حد‌مجاز بهرهبرداری رویشگاه انجام نمیشود. در همین رابطه، پژوهش پیش‌رو با هدف ارزیابی اکولوژیکی و اقتصادی بهرهبرداری از گیاهان دارویی و تولید علوفه در مراتع ییلاقی کبودچشمه به‌‌عنوان مراتع معرف البرز جنوبی انجام شد. بر مبنای نتایج، شایستگی مراتع منطقه ازنظر معیارهای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، کم (S3) و ازنظر تولید علوفه برای چرای دام، مطلوب (S1) است. این موضوع، بیانگر آن است که تمامی رویشگاه‌‌های مرتعی برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی شایسته نیستند. بنابراین با رویکرد حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی در طبیعت با کاهش سطح برداشت و بهرهبرداری کنترل‌‌‌‌شده همراه با احیا در مراتع دارای ظرفیت برداشت، بهرهبرداری از گیاهان دارویی در تمامی رویشگاه‌‌های مرتعی توصیه نمیشود. این موضوع، باید در سیاست‌‌گذاری توجه به گیاهان دارویی، مدنظر بخش‌‌های تحقیقاتی و اجرایی قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| استفاده چندمنظوره؛ شاخص‌‌های اکولوژیکی؛ اقتصادی و اجتماعی؛ گیاهان دارویی؛ شایستگی مرتع | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Economic and Ecological Evaluation of Medicinal Plant Exploitation and Forage Production in Kabudcheshmeh Summer Rangeland | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Javad Motamedi1؛ Farhad Azhir2 | ||
| 1Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 2Research Instructor, Natural Resources Research Devision, Agricultural and Natural Resources Research Center of Mazanderan, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Sari, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the uses of rangelands is the exploitation of medicinal plants. There are varying perspectives on this issue. In many cases, there is a strong emphasis on the export of medicinal plants harvested from rangelands. However, considering that these plants represent valuable genetic reserves—and that native and endemic medicinal species offer a relative and competitive advantage over non-native species—direct harvesting from rangelands is generally not recommended. Instead, the focus should be on expanding the cultivation of medicinal plants in abandoned or low-yielding agricultural lands and rainfed fields, using improved and high-yielding varieties. Deciding whether to continue or halt the harvesting of medicinal plants from rangelands requires foundational data. At present, comprehensive information on the ecological suitability of rangeland habitats for medicinal plant exploitation is lacking. Consequently, current harvesting practices are often not based on environmental compatibility or sustainable yield limits of the habitat. In some cases, medicinal plants are harvested without regard for their environmental requirements or the carrying capacity of the ecosystem. This study was therefore conducted with the aim of ecologically and economically evaluating the exploitation of medicinal plants and forage production in the summer rangelands of Kabudcheshmeh, a representative rangeland in the southern Alborz region. According to the findings, the suitability of the area for medicinal plant harvesting, based on ecological, economic, and social criteria, was rated as low (S3), while its suitability for forage production and livestock grazing was rated as high (S1). These results indicate that not all rangeland habitats are appropriate for medicinal plant exploitation. Thus, a more sustainable approach is recommended—one that involves conserving genetic resources by minimizing harvesting, enforcing controlled and capacity-based utilization, and implementing restoration practices where necessary. Widespread exploitation of medicinal plants across all rangeland areas is not advisable. This issue should be carefully considered by both research institutions and executive bodies when formulating policies related to medicinal plants. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Multiple use, Eecological, economic and social indicators, Medicinal plants, Rangeland suitability | ||
| مراجع | ||
|
ارزانی، ح.، احمدی، ح.، جعفری، م.، آذرنیوند، ح.، سلاجقه، ع. و طویلی، ع.، 1386. دستورالعمل تعیین معیارها و شاخص‌‌های ارزیابی شایستگی مرتع. معاونت امور مناطق خشک و نیمه‌خشک سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، 36 صفحه.
ارزانی، ح. و عابدی، م. 1394. ارزیابی مرتع، اندازه‌‌گیری پوشش گیاهی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 306 صفحه.
ارزانی، ح. برهانی، م. و چاره‌ساز، ن.، 1395. مراتع جهان، پیشرفت‌‌ها و چشم‌اندازه آینده. تهران، نشر پونه، 360 صفحه.
کوپایی، م.، 1387. اصول اقتصاد کشاورزی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 509 صفحه.
معتمدی، ج.، علیجانپور، ا. و بانج شفیعی، ع.، 1396. طرح شناخت و بهرهبرداری از محصولات فرعی مرتعی و جنگلی آذربایجان غربی. معاونت پژوهشی دانشگاه ارومیه، 230 صفحه.
معتمدی، ج.، ارزانی، ح.، جعفری، م.، فرح‌‌پور، م. و زارع چاهوکی، م.ع.، 1398. ارائه مدل برآورد ظرفیت چرای بلندمدت مراتع. نشریه تحقیقات مرتع و بیابان، 26 (1): 259-241. https://doi.org/10.22092/ijrdr.2019.119340
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، ارزانی، ح. و خداقلی، م.، 1399. علل تخریب مراتع در کشور و راهکارهای برون‌‌رفت از وضعیت پیش‌‌آمده. نشریه طبیعت ایران، 5 (4): 44-21. 10.22092/irn.2020.122530 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 28 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31 |
||