| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شماره‌ها | 3,085 |
| تعداد مقالات | 34,431 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,764,930 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 79,276,109 |
ارزیابی اثرات اجتماعی- اقتصادی و زیستمحیطی طرح آبخیزداری دشت امام‌زاده جعفر شهرستان گچساران | ||
| پژوهش های آبخیزداری | ||
| مقاله 3، دوره 38، شماره 2 - شماره پیاپی 147، تیر 1404، صفحه 20-37 اصل مقاله (1.45 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/wmrj.2025.363070.1594 | ||
| نویسندگان | ||
| آیت اله کرمی* 1؛ مصطفی احمدوند1؛ فاطمه علی پناهیان2 | ||
| 1استاد گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه و هدف فعالیت‌های هدفمند آبخیزداری به‌عنوان یک راهکار جامع برای کاهش اثرات منفی سیلاب‌ها و مبارزه با تغییرات اقلیمی، نقش بسیار حیاتی در تأمین امنیت آبی، بهبود معیشت و کیفیت زندگی جوامع دارند. در آینده‌ای نزدیک، این رویکردها می‌توانند به بهبود تاب‌آوری جوامع در برابر چالش‌های محیطی کمک کنند و توسعه پایدار را تسهیل سازند. همچنین، تغییر اقلیم و افزایش شدت و فراوانی سیلاب‌ها، به‌شکل مستقیم بر امنیت غذایی، بهداشت عمومی و توسعه اجتماعی تأثیرگذار است. برای کاهش اثرات این پدیده‌ها، به بررسی تغییرات آب و هوا و برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت آبخیزها و به‌کارگیری روش‌های سازگاری با اقلیم، نیاز است. و با تغذیة مناسب آب‌های زیرزمینی، سبب افزایش امنیت آبی و کشاورزی میشود. بهبود خدمات بوم‌سازگانی با انجام فعالیت‌های آبخیزداری، از یک سو، سبب تأمین منابع آب و محیط زیست سالم میشود و از سوی دیگر، توسعة پایدار اقتصادی و معیشتی جوامع محلی را نیز بهبود می‌بخشد. همچنین آبخیزداری نقش مهمی در مدیریت منابع آب و خاک دارد و در توسعه پایدار روستایی بسیار مؤثر است و ارزیابی اثرات آن ضروری است. این پژوهش، با هدف بررسی اثرات اجتماعی- اقتصادی و زیستمحیطی طرح آبخیزداری امام‌زاده جعفر از دیدگاه روستاییان بهره‌دار، انجام شد. مواد و روش ها جامعة آماری این پژوهش کشاورزان و دامداران روستاهای ناصرآباد، امام‌زاده جعفر و مهاجرین شهرستان گچساران (در مجموع 120 نفر) بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان، تعداد نمونه مناسب برای بررسی این جمعیت 90 نفر است که با شیوة نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. آلفای عامل‌های اجتماعی 86، عامل‌های اقتصادی 87 و عامل‌های زیستمحیطی 80 بود. اجزای پرسش‌نامه متشکل از ویژگی‌های فردی، گویه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی بود. همچنین، پرسش‌نامه در طیف لیکرت پنج قسمتی (۱= بسیار‌کم، ۲= کم، ۳= متوسط، ۴=زیاد و ۵= بسیار‌زیاد) تنظیم شد. بهمنظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های توصیفی و استنباطی استفاده شد. در روش توصیفی بعد از محاسبة میانگین و انحراف معیار، ضریب تغییرات به‌دست آمد و گویه‌های هر عامل بر اساس ضریب تغییرات اولویت‌بندی شد. سپس، از ضریب همبستگی برای تعیین رابطه‌ها، از آزمون تعقیبی برای تفسیر معناداری تفاوت میانگین میان گروهها و از تحلیل خوشه‌ای برای گروه‌بندی استفاده شد. نتایج و بحث بر اساس نتایج آزمون تعقیبی از دیدگاه زیستمحیطی تفاوت میان روستاهای مهاجرین و ناصرآباد معنادار نبود؛ اما تفاوت میان امام‌زاده جعفر و ناصرآباد و همچنین تفاوت میان امام‌زاده جعفر و مهاجرین، در سطح یک درصد معنادار بود. در تحلیل عامل‌های اجتماعی نیز، تفاوت میان مهاجرین و ناصرآباد معنادار نبود، اما تفاوت میان امام‌زاده جعفر با هر دو روستای دیگر در سطح 0/99 معنادار بود. از دیدگاه اقتصادی، تفاوت میان روستاهای مهاجرین و ناصرآباد و تفاوت میان امام‌زاده جعفر و مهاجرین معنادار نبود، ولی تفاوت میان امام‌زاده جعفر و ناصرآباد در سطح یک درصد معنادار بود. سرانجام، ضریب همبستگی میان سطح زیر کشت و عامل‌های اقتصادی 0/39 به‌دست آمد که بیانگر رابطة معنادار اما نسبتاً ضعیف بود. نتیجه‌گیری و پیشنهادها بر اساس نتایج آزمون تعقیبی، وضعیت روستای امام‌زاده جعفر از دیدگاه زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی در مقایسه با دو روستای دیگر بهتر بود. همچنین، وضعیت روستای ناصرآباد نیز از همه دیدگاه‌ها در مقایسه با روستای مهاجرین بهتر بود. نتایج تحلیل خوشه‌بندی نشان داد که وضعیت روستای امام‌زاده جعفر از همه دیدگاه‌ها از دو روستای دیگر بهتر بود. همچنین، بهترین وضعیت زیستمحیطی مربوط به روستای امام‌زاده جعفر و مهاجرین بود. یکی از مهم‌ترین مسائل موجود در هر طرح آبخیزداری اثرات زیستمحیطی آن است و باید به آن توجه شود. بر پایة نتایج این پژوهش، طرح آبخیزداری امام‌زاده جعفر از دیدگاه توجه به مسائل زیستمحیطی موفق بوده است. ازاین‌رو، پیشنهاد میشود، در مراحل مختلف پژوهش و اجرای طرح‌های آبخیزداری به دیدگاه‌ها و درخواست‌های منطقی آبخیزنشینان اهمیت‌داده شود تا بتوان در اجرای طرح از دیدگاه جوامع محلی استفاده کرد. همچنین، پیشنهاد میشود به‌دنبال افزایش گردشگر پس از اجرای طرح، بودجة لازم برای گسترش یا بهبود زیرساخت‌های ارتباطی و رفاهی منطقه افزایش یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آبخیز؛ سیلاب؛ ارزیابی؛ کشاورزان؛ آب های زیرزمینی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Socio-economic and environmental impacts assessment of the watershed plan of the Imamzadeh Jafar plain in the Gachsaran County | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ayatollah Karami1؛ Mostafa Ahmadvand1؛ Fatemeh Alipanahiyan2 | ||
| 1Professor, Department of Rural Development Management, Yasouj University, Yasouj, Iran | ||
| 2Ph.D. Student of Agricultural Development, Yasouj University, Yasouj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction and Goal The targeted watershed management activities serve as a comprehensive solution to reduce the negative impacts of floods and combat climate change, play a vital role in ensuring water security, improving livelihoods and the quality of life of communities. In the near future, these approaches can help improve the resilience of communities to environmental challenges and facilitate sustainable development. Also, climate change and increase in the intensity and frequency of floods directly affect food security, public health and social development. To reduce the impacts of these phenomena, it is necessary to study climate change and plan appropriately for watershed management and apply climate adaptation methods. And with proper groundwater recharge, it increases water security and agriculture. Improving ecosystem services through watershed management activities, on the one hand, ensures water resources and a healthy environment, and on the other hand, improves the sustainable economic and livelihood development of local communities. Additionally, Watershed management plays an important role in the management of water and soil resources and is very effective in sustainable rural development, and assessing its effects is essential. This study was conducted to investigate the socio-economic and environmental effects of the Imamzadeh-Jafar watershed management project from the perspective of the beneficiary villagers. The present research is applied in purpose, field-based in terms of variable control, and descriptive-analytical in nature. Materials and Methods Data collection was conducted through a survey and a questionnaire was used to gather data. The statistical population of the study included farmers and ranchers from the villages of Naserabad, Mohajerin, and Imamzadeh Jafar in Gachsaran County, totaling 120 individuals. According to the Krejcie and Morgan table, a suitable sample size for this population is 90 people, chosen through simple random sampling. The data was analyzed using SPSS software. The Cronbach's alpha for social factors was 0.86, for economic factors was 0.87, and for environmental factors was 0.80. The components of the questionnaire consisted of personal characteristics, as well as economic, social, and environmental indicators. Additionally, the questionnaire was structured using a five-point Likert scale (1 = very low, 2 = low, 3 = moderate, 4 = high, and 5 = very high). To analyze the data, both descriptive and inferential methods were employed. In the descriptive method, after calculating the mean and standard deviation, the coefficient of variation was obtained, and the indicators for each factor were prioritized based on the coefficient of variation. Then, the correlation coefficient was used to determine relationships, a post-hoc test was employed to interpret the significance of mean differences among groups, and cluster analysis was utilized for grouping. Results and Discussion According to the results of the follow-up test, there is no significant environmental difference between the villages of Mohajerin and Naserabad; But between Imamzadeh-Jaafar and Naserabad, as well as Imamzadeh-Jaafar and Mohajerin, a significant difference is observed at the level of one percent. In the analysis of social factors, there is no significant difference between the immigrants and Naserabad, but between Imamzadeh-Jaafar and both villages, a significant difference can be seen at the level of 0.99%. From the economic point of view, there is no significant difference between the villages of Mohajerin and Nasirabad, and between Imamzadeh-Jaafar and Mohajerin, but there is a significant difference between Imamzadeh-Jaafar and Naserabad at the level of one%. Finally, the correlation coefficient between cultivated area and economic factors is 0.39, which shows a significant but relatively weak relationship. Conclusion and Suggestions Given the results from the follow-up tests (Dependent) and (Tamhane), Imamzadeh Jafar village is in a better environmental, social, and economic condition compared to the other two villages. Additionally, the status of Naserabad village was also better in all perspectives compared to Mohajerin village. Cluster analysis results indicate that overall, Imamzadeh Jafar village is better across all dimensions compared to the other two villages. Also, from an environmental perspective, Imamzadeh Jafar and Mohajerin have the best conditions. One of the most important aspects that any watershed management project should consider is its environmental impacts. As shown by the results of this study, the Imamzadeh Jafar watershed management project has been successful in addressing environmental issues. It is recommended that during various stages of planning and implementing watershed projects, the logical opinions and requests of watershed residents should be considered, and local community inputs should be used. Also, considering the increase in tourism following the project’s implementation, necessary funds for expanding or improving the region’s connectivity and amenities infrastructure should be increased. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Flood, assessment, farmers, basin, groundwater | ||
| مراجع | ||
|
Aghili K, Aghaei-Moghadam A, Aghili M, Haqparest S. 2020. Evaluation of the social-economic effects of raising rainbow trout in golestan dam cages. Scientific Journal of Aquaculture Development. 14(3): 71–85. (In Persian). Anderson R. 2010. Systematic reviews of economic evaluations: utility or futility? Journal Health Economics. 19(3): 350–364. https://doi. org/10.1002/hec .1486 Anulika NP, Osaze O, Abiola AH, Ignatius EO. 2015. The role of environmental impact assessment in environmental sustainability of onitsha metropolis in anambra state. Nigeria. International Journal of Technology Enhancements and Emerging Engineering Research. 3(11): 109–114. Ayivi F, Jha MK. 2018. Estimation of water balance and water yield in the Reedy Fork-Buffalo Creek Watershed in North Carolina using SWAT. International Soil and Water Conservation Research. 6(3): 203–213. https://doi.org/10.1016/j.is wcr.2018.03.007 Brouwer WB. 2019. The inclusion of spillover effects in economic evaluations: not an optional extra. Pharmacoeconomics. 37(4):451– 456. https://doi. org/10.1007/ s40273-018-0730-6 Castro AJ, Vaughn CC, Julian JP, García‐Llorente M. 2016. Social demand for ecosystem services and implications for watershed management. JAWRA Journal of the American Water Resources Association. 52(1): 209–221. https://doi. org/10.1111/1752-1688.12379 Esteves AM, Franks D, Vanclay F. 2012. Social impact assessment: the state of the art. Impact Assessment and Project Appraisal. 30(1): 4–34. https://doi.org/10.1080/14615517.2012.660356 Hamel P, Bremer LL, Ponette-Gonzalez AG, Acosta E, Fisher JR, Steele B, Brauman KA. 2020. The value of hydrologic information for watershed management programs: The case of Camboriú, Brazil. Science of the Total. Environment. 705(1): 1- 11. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.135871 Hasni H, Maliki M. 2020. Economic and social analysis of the effects of watershed operations on watershed residents (Case study: Hasan Abdal Watershed-Zanjan Province). Watershed Management Journal. 11(21): 143–153. (In Persian). Heydari H. Shakiba A. Thuqe-Nairy K. Haj Alizadeh A. 2013. Clustering the capacity and potential of development of villages in Malekshahi County based on socio-economic indicators. Quarterly Journal of Rural Development Strategies. 10(1): 125-143. (In Persian). Ibrahim AA, Sani A, Gado AM, Ibrahim MA, Sulaiman MS, Zungum IU. 2020. Environmental impact assessment in Nigeria-A review. World Journal of Advanced Research and Reviews. 8(3): 330-336. https://doi.org/10.30574/wjarr.2020.8. 3.0487 Jamali AA, Hassanzadeh-Nafouti M, Raisi N. 2013. The impact of watershed management activities on socio-economic issues of Metesang watershed of Nikshahr city. 9th National Conference of Iran Watershed Science and Engineering. Yazd. October 30. (In Persian). Jay S, Jones C, Slinn P, Wood C. 2007. Environmental impact assessment: Retrospect and prospect. Environmental Impact Assessment Review. 27(4): 287–300. https://doi.org/10.1016/j. eiar .2006.12.001 Kalantari Kh. 2006. The book of data processing and analysis in social and economic research. 388 p. (In Persian). Karimi M. 2015. Easy guide to statistical analysis with spss. publishing when First Edition. Tehran Iran. 318 p. (In Persian). Katusiime J, Schütt B. 2020. Linking land tenure and integrated watershed management-A review. Sustainability. 12(4):1667. https://doi.org/10.3390/su12041667. Krejcie RV, Morgan DW. 1970. Determinig sample size for research activies. Educational and Psychological Measurement. 30:607-610. Kumar GS, Kurothe VC, Pande Rao AK, Vishwakarma Bagdi1, Mishra PK. 2014. Watershed impact evaluation using remote sensing. Current. Science. 106(10): 1–10. https://doi.org/10.18520/cs%2Fv106%2Fi10%2F1369-1378 Maddi A, Maleki M. 2018. Assessing the socio-economic effects of implemented natural resources projects from the point of view of the beneficiaries (Case study: Andabil Watershed-Khalkhal City) Marte' Scientific Research Journal. 12(3): 267–280. (In Persian). Mehrdost Kh, Shams A, Karmidehkordi A. 2013. Factors affecting the participation levels of rural people in watershed projects (Case study: Darood Faraman and Lalabad Watersheds of Kermanshah City). Economic Research and Agricultural Development of Iran. 44(3): 409–399. (In Persian). Nargesi Z, Fatahi M, Sheikhi, H. 2017. (Identifying the economic, social, cultural and environmental consequences of dam construction from the perspective of residents (Case study: Kangir Dam, Ivan County: Upper and Lower Sartang Village). Applied Research in Management and Accounting. 8(2): 106-126. (In Persian). Nowacki J, Viliani F, Martuzzi M, Fehr R. 2014. Health in Impact Assessments–Opportunities not to be missed. The European Journal of Public Health, 24(suppl2): cku166–136. https://iris.who.int/handle/ 10665/137369 Ohno T, Tanaka T, Sakagami M. 2010. Does social capital encourage participatory watershed management? An analysis using survey data from the Yodo River watershed. Society and Natural Resources. 23(4): 303–321. https://doi.org/10.1080/ 08941920802078224 Palanisami K, Kumar DS. 2009. Impacts of watershed development programmes: experiences and evidences from Tamil Nadu. Agricultural. Agricultural Economics Research Review. 22(1): 387-396. Reddy VR, Saharawat YS, George B. 2017 Watershed management in South Asia: A synoptic review. Journal of hydrology. 551: 4-13. Sýs V, Fošumpaur P, Kašpar T. 2021. The impact of climate change on the reliability of water resources. Climate. 9(11):1- 15. Tanaka T, Tachikawa Y, Ichikawa Y, Yorozu K. 2018. Flood risk curve development with probabilistic rainfall modelling and large ensemble climate simulation data: A case study for the Yodo River basin. Hydrological Research Letters. 12(4): 28–33. https://doi.org/10.3178/ hrl.12.28 Uniyal B, Jha MK, Verma AK, Anebagilu PK. 2020. Identification of critical areas and evaluation of best management practices using SWAT for sustainable watershed management. Science of the Total Environment, 744:1-41. Van Liew MW, Veith TL, Bosch DD, Arnold JG. 2007. Suitability of SWAT for the conservation effects assessment project: comparison on USDA agricultural research service watersheds. Journal of Hydrologic Engineering. 12(2):173–189. https://doi. org/10.1061/(ASCE)10840699 Vanclay F. 2002. Conceptualising social impacts. Environmental Impact Assessment Review. 22(3): 183–211. https://doi.org/10.1016/S0 1959255(01)00105-6 Wang G, Mang S, Cai H, Liu S, Zhang Z, Wang L, Innes JL. 2016. Integrated watershed management: evolution, development and emerging trends. Journal of Forestry Research. 27)1):967–994. Yazdani M, Jalalian H, Pari-Zanganeh A. 2009. Evaluation of socio-economic and environmental effects of watershed management projects (Case study: Zanjanrud Management Plan). Geography (Scientific-Research Journal of the Iranian Geography Association). 21(20): 81–96. (In Persian). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 422 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 170 |
||