| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,920 |
| تعداد مقالات | 32,927 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,412,966 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,889,689 |
تأملی بر موضوعات و احکامِ قانونیِ حفاظت و حمایت از جنگلها و مراتع در قوانین برنامه توسعه کشور | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 44، اسفند 1403، صفحه 363-375 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfrpr.2025.366376.1634 | ||
| نویسندگان | ||
| علی مشهدی* 1؛ مرضیه راشدی2 | ||
| 1نویسنده مسئول، دانشیار، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم،ایران پست‌الکترونیک: Droitenviro@gmail.com | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: قوانین برنامهای، به‌عنوان اسنادی که در آنها اهداف، راهبردها، سیاست‌ها و برنامهها با تکیه بر آرمان‌ها، توانایی‌ها، امکانات و شرایط محیطی حاکم بر کشور تدوین می‌گردند، مهمترین سند توسعه در کشور تلقی می‌شوند؛ بنابراین توجه به حمایت و حفاظت از جنگلها و مراتع در قوانین برنامهای کشور می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد. در قوانین برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران، احکام متعددی در مورد حمایت و حفاظت از جنگلها بیان شده است و هدف اصلی این مقاله بررسی و استخراج و دسته‌بندی این احکام در قوانین برنامه است. مواد و روشها: این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی، به بررسی مواد قوانین برنامه توسعه کشور پیش‌وپس از انقلاب اسلامی، نسبت به جایگاه حمایت و حفاظت از جنگلها و مراتع پرداخته است. رویکرد روش‌شناختی این پژوهش هم مبتنی بر دگماتیسم حقوقی (توصیف نظام حقوقی موجود) و هم روش سیستمی (نقد کفایت، سودمندی و کارکرد قواعد کنونی) است. بدیهی است که در این روش از تحقیقات میدانی کمتر استفاده شده است، اما از آنجایی که هدف پژوهش، ارزیابی محورهای کلیدی مفاد حقوقی قوانین برنامه است، تلاش شده است برای استخراج موضوعات کلیدی قانون برنامه، از برنامههای کاربردی استفاده شود و علاوه بر مباحث به ارزیابی، آسیب‌شناسی و مقایسه محتوای قوانین نیز پرداخته شده است. هدف روش جزم‌گرایی حقوقی در مطالعات روش‌شناسی حقوقی، تحلیل و توصیف نظام حقوقی موجود براساس قوانین، مقررات و اسناد حاکم بر موضوع است که به آن «هنر حقوقی» می‌گویند. نتایج و یافتهها: با مطالعه قوانین برنامهای از قبل از انقلاب تا کنون میتوان گفت، به پنج بحث مختلف و موضوعات محوری مرتبط با جنگلها و مراتع شامل حفظ، احیاء، اصلاح، توسعه و بهرهبرداری پایدار، ارتقاء ضریب حفاظت از جنگلها و مراتع، تعادل بین دام و مرتع و ساماندهی جامعه بهرهبردار، تهیه و اجرای طرح جامع پیشگیری و اطفای حریق و ممنوعیت هرگونه بهرهبرداری چوبی از جنگلهای کشور در این برنامهها موردتوجه قرار گرفته است. با بررسی مواد برنامههای توسعه قبل از انقلاب و برنامههای توسعه پس از انقلاب اسلامی، نتایج این پژوهش نشان میدهد که حفظ، احیا، اصلاح، توسعه و بهرهبرداری پایدار در تمامی برنامههای توسعه قبل از انقلاب و برنامههای توسعه پس از انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفته و در هر برنامه راهکارهای مناسبی برای این منظور ارائه شده است. ارتقای سطح حفاظت از جنگلها و مراتع از دیگر موضوعات مطرح شده در قوانین برنامهای است که در برنامههای چهارم و ششم توسعه به‌طور ویژه به آن اشاره شده است. تعادل بین دام، مرتع و ساماندهی جامعه بهرهبردار نیز در برنامههای سوم، چهارم و ششم توسعه بیان شده است. براساس مواد این برنامهها، دولت موظف است ترتیبی اتخاذ کند تا مدیریت چرای مراتع را ساماندهی کند تا اجرای طرح‌های مرتع‌داری و مرتع‌داری از طریق عشایر انجام شود. توانمندسازی و ایجاد زیرساخت‌ها برای مقابله با حوادث غیرمترقبه ازجمله آتش‌سوزی جنگلها و مناطق چهارگانه از سیاست‌های برنامه ششم توسعه است و ازجمله اقدامات اساسی پیش‌بینی شده در این راستا، خرید تجهیزات اطفای حریق برای پیشگیری از آتش‌سوزی جنگلها و تقویت و توانمندسازی یگان‌های حفاظت از جنگل‌هاست. برنامه ششم توسعه تنها برنامهای است که احیای رویشگاههای مرتعی، توسعه و فراوری گیاهان دارویی و ممنوعیت هرگونه بهرهبرداری از الوار از جنگلهای کشور را پیش‌بینی کرده است. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از این بررسی نشان میدهد که با استخراج و توجه به روند احکام حفاظت و حمایت در قوانین برنامهای، میتوان گفت نظام حقوقی روند رو به تکامل و توسعهای را در این برنامهها برای حفظ جنگلها و مراتع طی نموده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنامههای توسعه؛ توسعۀ پایدار؛ حفاظت از جنگلها و مراتع؛ حقوق جنگل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reflection on key issues and legal provisions for the protection of forests and Rangelands in the country's development program laws | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali mashhadi1؛ m.rashedi m.rashedi2 | ||
| 1Corresponding author, Associate Prof., Faculty of Law, University of Qom, Iran Email: droitenviro@gmail.com | ||
| 2Master graduates, Faculty of Law, University of Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Program laws, as documents that define goals, strategies, policies, and programs based on the ideals, capabilities, resources, and environmental conditions of a country, are considered the most important development framework. Therefore, incorporating forest and rangeland conservation into these laws can play a significant role in sustainable development. The development program laws of the Islamic Republic of Iran include multiple provisions related to forest conservation. This study aims to review, analyze, extract, and categorize these provisions in the country’s development program laws. Methodology: This research employs a descriptive-analytical approach to examine the position of forest and rangeland protection within the development program laws of Iran before and after the Islamic Revolution. The methodological framework of this study is based on both legal dogmatism (describing the existing legal system) and a systemic approach (evaluating the adequacy, effectiveness, and functionality of current regulations). While field research plays a minor role in this study, a key focus is the assessment of legal provisions in development laws relevant to the forest sector. The study also includes an evaluation, critique, and comparative analysis of these provisions. The legal dogmatism approach in legal methodology aims to analyze and describe the existing legal system based on laws, regulations, and governing documents, a process referred to as “legal art.” Results: The analysis of development program laws from pre-revolutionary times to the present reveals five key themes related to forests and rangelands: conservation, restoration, rehabilitation, development, and sustainable utilization. Additional key issues addressed in these programs include increasing forest and rangeland protection efficiency, balancing livestock grazing with rangeland capacity, organizing local communities that utilize these resources, implementing comprehensive wildfire prevention and control plans, and banning commercial logging from national forests. By comparing the provisions in pre- and post-revolution development programs, the study finds that conservation, restoration, rehabilitation, development, and sustainable use have been consistently addressed across all development programs. Each program has introduced relevant solutions for these objectives. Enhancing forest and rangeland protection has been explicitly emphasized in the fourth and sixth development plans. Additionally, balancing livestock with rangeland capacity and structuring the exploiting communities are priorities reflected in the third, fourth, and sixth development programs. According to these plans, the government is responsible for regulating rangeland grazing and ensuring that rangeland management plans are implemented through indigenous and tribal communities. Moreover, the Sixth Development Plan introduces key policies for disaster preparedness, particularly regarding forest fires, including investments in firefighting equipment and strengthening forest protection units. Notably, this plan is the only one that explicitly addresses rangeland habitat restoration, the expansion and processing of medicinal plants, and the complete prohibition of timber extraction from national forests. Conclusion: The findings of this study demonstrate that the provisions related to forest and rangeland protection in development program laws reflect a progressive legal evolution aimed at enhancing conservation efforts. By systematically incorporating protective regulations into these programs, Iran’s legal framework has taken a structured and evolving approach toward preserving forests and rangelands. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Development programs, environment, protection of forests and rangelands, sustainable development, forest law | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 53 |
||