| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,014 |
| تعداد مقالات | 33,693 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,884,185 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 43,029,912 |
نقش حفاظتی و پناهگاهی گیاهان بوته‌‌ای بر پایداری اکوسیستم گون‌‌زارها | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| مقاله 7، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 44، اسفند 1403، صفحه 254-267 اصل مقاله (621.68 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfrpr.2024.365940.1626 | ||
| نویسندگان | ||
| سیده محبوبه میرمیران* 1؛ رضا یاری2؛ جواد معتمدی3؛ غلامرضا حسینی بمرود4 | ||
| 1استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران | ||
| 2استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی خراسان‌رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد. ایران | ||
| 3دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران | ||
| 4محقق پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: گیاهان بوته‌‌ای به‌‌عنوان پناهگاه‌‌های زنده، نقش بسیار مهمی بر تنوع گونه‌‌ای و پایداری اکوسیستمهای تحت چرا دارند. حذف آنها از ترکیب گیاهی مراتع بدون اعمال رویکرد حفاظتی، اثرهای مخربی بر پایداری رویشگاه‌‌های مرتعی دارد. هدف پژوهش پیش‌رو، بررسی نقش حفاظتی و پناهگاهی دو گونه گون (Astragalus heratensis Bunge.) و چوبک (Acanthophyllum glandulosum Bunge ex Boiss.) بر پایداری گون‌‌زارهای ارتفاعات شرقی کشور است. مواد و روش‌ها: برای این منظور، ابتدا رویشگاه‌‌های مرتعی ژرف تربت حیدریه، به‌‌عنوان رویشگاه‌‌های معرف گون‌‌زارهای ارتفاعات شرقی کشور، در نظر گرفته شد. سپس، نوع و تراکم گونه‌ها، در داخل 50 پلات دو مترمربعی که با فاصله 10 متر از همدیگر در امتداد پنج ترانسکت 100 متری مستقر شده بودند، اندازهگیری شد. در امتداد هریک از ترانسکت‌‌ها، 10 پایه گیاهی از هریک از گونههایBunge. As. heratensis وBunge ex Boiss. Ac. glandulosum که تاج آنها با ترانسکت برخورد کرده بود، انتخاب و صفات ارتفاع، قطر تاج بزرگ و کوچک و مساحت تاج‌پوشش اندازهگیری گردید. ضمن اینکه، درصد پوشش تاجی و تراکم گونههای واقع در زیراشکوب گونههای هدف، در داخل میکرو‌پلات‌‌های 25/0 مترمربعی (ابعاد 50×50 سانتی‌‌متری) اندازهگیری شد. همزمان، در سمت دیگر هریک از ترانسکت‌‌ها و در فاصله کمتر از 2 متر از هر پایه گیاهی، یک پلات به همان اندازه (ابعاد 50×50 سانتی‌‌متری)، در فضای باز (بین‌‌لکه‌‌ای) برای اندازهگیری درصد پوشش‌‌تاجی و تراکم گونههای واقع در آنها مستقر شد. پس از اندازهگیری مشخصه‌‌های گیاهی در زیر لکه‌‌های گیاهی (زیر تاج گیاهان بوته‌‌ای) و بین لکه‌‌ها (فضای باز)، مقادیر شاخصهای تنوع گونه‌‌ای محاسبه شد. برای مقایسه تنوع گونه‌‌ای زیر تاج گیاهان بوته‌‌ای و فضای باز، از آزمون t دو نمونه مستقل، استفاده شد. نتایج و یافته‌ها: بر مبنای نتایج، گونهBunge. As. heratensis به‌‌دلیل برتری ارتفاع و مساحت تاج‌پوشش، نسبت به گونه Ac. glandulosum Bunge ex Boiss. نقش حفاظتی بیشتری برای گونههای زیراشکوب دارد. به‌‌گونه‌‌ای که درصد پوشش‌‌تاجی، تراکم و مقادیر شاخصهای تنوع گونه‌‌ای در زیر تاج آن، بیشتر از گونه Ac. glandulosum Bunge ex Boiss. است. همچنین، مقادیر شاخصهای پوشش گیاهی و تنوع گونه‌‌ای در زیر تاج گیاهان بوته‌‌ای، بیشتر از فضای باز بین آنهاست. بیشتر گونههایی که در زیر تاج گیاهان گونههایBunge. As. heratensis وAc. glandulosum Bunge ex Boiss. تراکم زیادی دارند، به‌ندرت در فضای باز دیده می‌شوند. این موضوع، به‌‌دلیل تسهیلاتی است که گیاهان بوته‌‌ای، برای گونههای یکساله ایجاد کرده‌اند. بین نقش حفاظتی و پناهگاهی گونههای Bunge. As. heratensis و Ac. glandulosum Bunge ex Boiss.، از لحاظ تولید در فضای باز، اختلافی مشاهده نشد، اما مقدار تولید در زیراشکوب، در گونه Bunge. As. heratensis، 35 درصد بیشتر از گونه Ac. glandulosum Bunge ex Boiss. بود. نتیجه‌گیری: گیاهان بوته‌‌ای به‌‌عنوان پناهگاه‌‌های زنده، توانایی حفاظت گونههای زیر تاج خود را از چرای مستقیم دام دارند و محیط امنی برای گونههای خوشخوراک و حساس به چرا ایجاد میکنند. ضمن اینکه، شرایط را برای جوانه‌زنی، رﺷـﺪ، ﺑﻘـﺎ و تولید گونههایی خوشخوراک، فراهم میکنند. درمجموع، گیاهان بوته‌‌ای، به‌‌دلیل نقش پناهگاه و تسهیلاتی که برای گونههای یکساله دارند، اهمیت مهمی در تنوع، حفاظت و مدیریت اکوسیستمهای تحت چرا دارند و از نقش حفاظتی آنها، می‌توان برای افزایش و اصلاح پوشش گیاهی مراتع استفاده نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پایداری اکوسیستمهای مرتع؛ تنوع گونه‌‌ای؛ رویکرد حفاظتی؛ گون‌‌زارها؛ گیاهان بوته‌‌ای | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The protective and sheltering role of shrub plants on the stability of the Astragalus ecosystems | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyedeh Mahbubeh Mirmiran1؛ reza yari2؛ Javad Motamedi3؛ Gholamreza Hosseinibamrod4 | ||
| 1Assistant Professor, Khorasan-e-razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad, Iran, | ||
| 2Assistant Professor, Khorasan-e-Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Mashhad. Iran | ||
| 3Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 4Researcher, Research and Education Center for Agriculture and Natural Resources of Khorasan Razavi Province, Organization for Research, Education and Extension of Agriculture, Mashhad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Shrub plants, acting as living shelters, significantly influence species diversity and the stability of grazed ecosystems. Removing shrubs from rangeland plant communities without protective measures can destabilize rangeland habitats. This study aimed to investigate the protective and sheltering roles of Astragalus heratensis Bunge. and Acanthophyllum glandulosum Bunge ex Boiss. on the stability of Astragalus habitats in the eastern highlands of Iran. Methodology: The study was conducted in the Astragalus habitats of Torbat-e-Heydarieh, representing the eastern highlands. Species type and density were measured in 50 plots (2 m²) placed 10 meters apart along five 100-meter transects. Along each transect, 10 plant bases of each species (A. heratensis and A. glandulosum) with crowns intersecting the transect were selected. Height, major and minor diameters, and canopy cover were measured. Within microplots (0.25 m²) placed under the canopy of each shrub, crown cover percentage and species density were recorded. Simultaneously, at a distance of less than 2 meters from each plant base on the opposite side of the transect, a similar microplot (0.25 m²) was established in open areas to measure crown cover and species density. Species diversity indices were calculated for both under-canopy and open areas. Independent samples t-tests were used to compare species diversity between these areas. Results: Based on the results, Astragalus heratensis Bunge. has a greater protective role for sub-shrub species than Acantholimon glandulosum Bunge ex Boiss., primarily due to its superior height and canopy cover. The percentage of canopy cover, density, and species diversity indices under its crown are higher than those under A. glandulosum. Additionally, the vegetation characteristics and species diversity under the canopy of shrub plants are greater than in the open spaces between them. Most species that exhibit high density under the canopy of A. heratensis and A. glandulosum are rarely observed in open areas. This phenomenon is attributed to the favorable microhabitat conditions that shrub plants create for annual species. No significant difference was observed in the protective and sheltering roles of A. heratensis and A. glandulosum in terms of outdoor biomass production. However, the biomass production of sub-shrubs under A. heratensis was 35% higher than under A. glandulosum. Conclusion: Shrub plants, functioning as living shelters, protect species under their canopy from direct livestock grazing and create a refuge for palatable species that are sensitive to grazing pressure. Additionally, they provide favorable conditions for the germination, growth, survival, and production of edible species. In general, due to their role in sheltering and supporting annual species, shrub plants play a crucial role in the diversity, conservation, and management of grazed ecosystems. Their protective function can be utilized to enhance and restore rangeland vegetation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Astragalus habitats, conservation approach, shrub plants, species diversity, stability of grassland ecosystems | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 168 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 113 |
||