| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,909 |
| تعداد مقالات | 32,812 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,137,067 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,710,890 |
بررسی تأثیر پخش سیلاب بر خصوصیات رویشی گونه‌های گیاهی مناطق بیابانی (مطالعه موردی: ایستگاه پخش سیلاب آب باریک بم) | ||
| تحقیقات مرتع و بیابان ایران | ||
| مقاله 5، دوره 31، شماره 2 - شماره پیاپی 94، مرداد 1403، صفحه 169-185 اصل مقاله (1.01 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijrdr.2024.131790 | ||
| نویسندگان | ||
| شاهین آقامیرزاده1؛ حمزه سعیدیان* 2؛ پیمان معدنچی3؛ علیجان آبکار3 | ||
| 1محقق بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران | ||
| 2استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران | ||
| 3استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف پخش سیلاب به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم مدیریتی در منابع آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک در دهه‌های اخیر بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفته است، به‌طوری‌که در حوزه‌های آبخیز مختلف در سراسر دنیا اجرا شده است. در مناطق خشک و نیمه‌خشک کمبود رطوبت یکی از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاهان محسوب می‌شود. از این‌رو سیستم پخش سیلاب برای تأمین رطوبت گیاهان و تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی یکی از روش‌های مهم ابداعی است که در دهه‌های اخیر توسعه زیادی در مناطق مختلف داشته است. البته پخش سیلاب یکی از راهکارهای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک نیز می‌باشد. مواد و روش‌ها در این تحقیق به بررسی تراکم پوشش گیاهی، زادآوری، گرایش و وضعیت مرتع در ایستگاه پخش سیلاب آب باریک بم پرداخته شده است. برای بررسی تأثیر پخش سیلاب بر پوشش مرتعی منطقه پخش، محلی با بیشترین آبگرفتگی دور از پوشش درختی تعیین گردید و تعداد 4 ترانسکت 100 متری با فاصله 15 متر از یکدیگر پشت سر هم به موازات کانال‌های پخش مستقر شد. سپس بر روی هر ترانسکت 10 پلات به فاصله 10 متر از یکدیگر نصب شد. در پایان دوره یکساله نسبت به مقایسه داده‌ها اقدام گردید تا در نهایت نسبت به امکان بررسی دقیق روند تغییرات (نوع و حجم) در محیط پخش سیلاب با محیط شاهد که هر دو به صورت قرق انتخاب می‌شوند فراهم گردد تا بر آن اساس امکان قضاوت هوشمندانه نسبت به تأثیرات پخش سیلاب بر تراکم پوشش‌گیاهی منطقه فراهم شود. این آزمایش با طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. پلات‌های اصلی شامل منطقه سیل‌گرفته، سیل‌نگرفته و شاهد و پلات‌های فرعی شامل فرم‌های رویشی در پنج سطح شامل بوته‌ای، گندمی‌دائمی، فورب‌دائمی، گندمی‌یکساله و فورب‌یکساله بود و پارامترهای تراکم یادداشت‌برداری شد. نتایج میزان تراکم گیاهان بوته‌ای در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 6/2 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 2/4 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان گندمیان چندساله در پلات‌های فاقد سیل‌گرفتگی 1/0 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل‌گرفته 05/0 برابر منطقه شاهد می‌باشد. میزان تراکم گیاهان پهن‌برگ چندساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 7/1 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 94/0 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان گندمیان یکساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 78/30 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 3/6 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان پهن‌برگ یکساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 4/2 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 1/5 برابر منطقه شاهد است. نتیجه‌گیری نتایج تحقیق نشان داد بیشترین متوسط تراکم پوشش‌گیاهی پلات‌های فاقد سیل‌گرفتگی عرصه پخش سیلاب مربوط به فرم رویشی گندمیان یکساله و بعد از آن فرم رویشی پهن‌برگ یکساله می‌باشد. بیشترین میزان متوسط تراکم پوشش گیاهی پلات‌های شاهد، مربوط به فرم رویشی پهن‌برگان یکساله و بعد از آن فرم رویشی گندمیان چندساله است. در ضمن تأثیر فرم رویشی بر تراکم پوشش‌گیاهی به ترتیب گندمیان یکساله و پهن‌برگ یکساله بیشترین حالت ممکن می‌باشد و در گیاهان بوته‌ای کمترین حالت ممکن اتفاق افتاده است. بنابراین علت اختلاف بین پوشش گیاهی در مناطق سیل‌گیر و فاقد سیل‌گیری در منطقه مورد مطالعه می‌تواند ناشی از میزان رطوبت، ورود مواد مغذی، افزایش رسوبات ریزدانه، خفگی ریشه‌ها و جوانه‌های گیاهان و کاهش میزان نفوذپذیری خاک باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترانسکت؛ ایستگاه آب باریک؛ تراکم گیاهی؛ پخش سیلاب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the effect of flood spreading on plant species vegetative properties in desert areas (Case study: Abbarik Bam Flood Spreading Station) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shahin Aghamirzadeh1؛ Hamzeh Saeedian2؛ Peyman Madanchi3؛ Alijan Abkar3 | ||
| 1Researcher, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Khuzestan Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Ahvaz, Iran, | ||
| 3Assistant Professor, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and Objectives Flood spreading has emerged as one of the most important management strategies for soil and water resources in arid and semi-arid areas, gaining attention from researchers worldwide in recent decades. This technique has been implemented in various watersheds globally to address the critical issue of moisture scarcity, which is a significant factor limiting plant growth in these regions. The flood spreading system not only supplies moisture for plants but also helps recharge underground aquifers, making it one of the most innovative methods developed for water management in arid and semi-arid environments. By effectively utilizing floodwaters that would otherwise be lost, flood spreading offers a viable solution for enhancing water resources and supporting sustainable agricultural practices in these challenging landscapes. Methodology In this study, we investigated vegetation density, regeneration, trends, and the condition of rangelands at the Abbarik Bam flood spreading station. To assess the effect of flood spreading on vegetation cover, we identified the site with the most flooding, located away from tree cover, and established four transects, each 100 meters long and spaced 15 meters apart, parallel to the distribution channels. Ten plots were installed along each transect, with a distance of 10 meters between them. At the end of the one-year period, we compared the collected data to accurately assess the changes in the flood spreading environment relative to a control environment, both of which were selected for grazing exclusion. This comparison allowed for an informed evaluation of the effects of flood spreading on vegetation density in the area. The experiment was conducted using a split-plot design in a randomized complete block format with four replications. The main plots included flooded, non-flooded, and control areas, while the subplots encompassed five vegetative forms: perennial grasses, perennial forbs, annual grasses, annual forbs, and density parameters were recorded. Results The results also revealed that the density of forb plants was 2.6 times higher in flood-free plots and 4.2 times higher in flooded plots compared to the control area. In contrast, the density of perennial grasses was 0.1 times lower in flood-free plots and 0.05 times lower in flooded plots than the control area. The density of perennial broadleaf plants was 1.7 times higher in both flood-free and flooded plots compared to the control area. Interestingly, the density of annual grasses was 30.78 times higher in flood-free plots and 6.3 times higher in flooded plots than the control area. Finally, the density of annual broadleaf plants was 2.4 times higher in flood-free plots and 5.1 times higher in flooded plots compared to the control area. Conclusion The results indicated that the highest average vegetation density in flood-free plots was associated with the annual grasses, followed closely by annual broadleaf plants. In the control plots, the highest average vegetation density was found in annual broadleaf plants, followed by perennial grasses. Additionally, the impact of vegetative form on vegetation density was greatest for annual wheat and annual broadleaf plants, while shrub plants exhibited the lowest density. Therefore, the observed differences in vegetation cover between flooded and flood-free areas in the study region may be attributed to factors such as moisture content, nutrient availability, the accumulation of fine-grained sediments, root and bud choking, and reduced soil permeability. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Transect, Abbarik station, Plant density, Flood spreading | ||
| مراجع | ||
|
Atarod, A., Baghestani Meybodi, N., Barkhordari, J. and Mir Jalili, A., 2018. Effect of flood spreading on vegetation characteristics (case study: Sarizi Bafgh Plain in Yazd Province), Iranian Journal of Range and Desert Research, 25(2): 289-297.) https://doi.org/10.22092/ijrdr.2018.116841. (In Persian)
Bazrafshan, O., Aliaei, M., and Gholami, H., 2017. Comparison of integration methods to identify the suitable areas for flood spreading in coastal plains of the southern Iran (Case Study: Sarkhoon Plain, Hormozgan province), Iranian Journal of Rainwater Catchment Systems, 4(4): 43-56. https://doi.org/20.1001.1.24235970.1395.4.4.1.4. (In Persian)
Chabok, M., Hasanzadeh, M. and Ebrahimi, Z., 2010. Locating the flood spreading using The Analytic Hierarchy Process (AHP). Journal of Watershed Management Science and Engineering, 4(13): 31-38. (In Persian)
Chopani, S. and Hosseinipor, H., 2014. Review on changes of aquifers affected by Sarchahan flood spreading project using a mathematical model. Journal of Water Management in Arid, 1(1): 64-72. (In Persian)
Fazelpour, M., Malekinejad, R., Ekhtesasi, H. and Barkhordari, J., 2017. Effect of water spreading on aquifer recharge using GRI, SDI and SPI indicators (Case study: Herat aquifer, Yazd), Arid Biome, 7(1): 95-107. DOI: http://dx.doi.org/10.29252/aridbiom.7.1.95. (In Persian)
Fazelpour-aghdaei, M., malekinejad, H., Ekhtesasi, M. and Barkhordari, J., 2018. The effects of flood spreading on qanat discharge using standard discharge Index (Case Study: Qanats of Myankooh of Mehriz). Journal of Watershed Management Research, 9(17): 235-245. DOI:10.29252/jwmr.9.17.235. (In Persian)
Forouzeh Mohammad Rahim, Shrafatmandrad Mohsen. (2012). The effect of water spreading system on the functionality of rangeland ecosystems, Journal of Arid Land, PP.299−292. DOI:10.3724/SP.J.1227.2012.00292. (In Persian)
Ghermez Cheshmeh, B., Ghayoumiyan, J. and Feiznia, S., 2004. The application of GIS and DSS in locating flood spreading prone areas (in Meymeh Region), Journal of Science, 2(3-4): 115-131. (In Persian)
Imani, j., Tavili. A., Bandak. E. and Khosravi, M., 2010. Assessment the effects of flood spreading on the variation of rangelands vegetation cover (In Mayhem watershed in Ghorveh, Kurdistan). Iranian Journal of Range and Desert Research. 17(2): 234-242. (In Persian)
Jafari, A. and Tavakolirad, F., 2014. The effect of flood spreading on soil permeability changes in bushehr province, Rangeland and Watershed Management, 67(4): 515-524.
Jamali, A. and Raeesi, N., 2015. Socio-economic aspects of some watershed management projects in Mateh-Sange Watershed, Iran. ARPN Journal of Agricultural and Biological Science, 10(7): 280-287.
Karimi, H., Naseri, B. and Naderi, F., 2013. Determination of suitable localities for flood spreading and artificial recharge using BLM model in Chardavol basin, Ilam province. Watershed Management Science and Engineering, 7(21): 71-84. https:// 20.1001.1.20089554.1392.7.21.9.3 (In Persian)
Kenneth, J., Bagstad, J., Stromberg, C. and Sharon, J., 2005. Response of herbaceous riparian plants to rain and flooding on the San Pedro River, Arizona, USA. WETLANDS, 25: 210–223.
Kheirkhah Zarkesh, M. and Zarcheshm, M. R., 2015. Identification of suitable areas of flood spreading operations using GIS techniques and decision support system (case study: Mashkid Watershed of Sistan and Baluchestan Province), Journal of Environmental Science and Technology, 17(4): 165-180. (In Persian)
Mesdaghi, M., 1995. Rangeland and Range Management in Iran, Imam Reza University, Astan Quds Razavi Printing Institute, 260 Pp. (In Persian)
Mirjalili, A. B. and Rahbar, A., 2007. Positive effects of flood spreading on quantitative changes in vegetation rangelands of Yazd Herat Aquifer. Journal of Research and Construction, 76: 76-81. (In Persian)
Mohagheghpour, H., Bahranifard, A., Kalbi, S. and Arman, N., 2022. Locating Areas Prone to flood spreading using weighted linear combination method in Bushehr Baghan dam basin, Journal of Watershed Management, 13(25): 145-155. doi:10.52547/jwmr.13.25.145. (In Persian)
Nejabat, M., 2009. Decision support system for6. desertification control through floodwater spreading in Islamic Republic of Iran. Thesis submitted to the school of graduate studies, university Putra Malaysia in fulfillment of the requirement for the degree of doctor of Philosophy. (In Persian)
Norozi, A., Godosi, J. and Khalkali, A., 2003. Evaluation criteria for water spreading system using decision support systems. Proceedings of the international conference on achievements of flood water spreading stations. Soil Conservation and Watershed Management Research Center,139-127. (In Persian)
Nosrati, K. and Mohammadi, Z., 2016. Effects of flood spreading on soil characteristics and physical properties of alluvial fan in Zahab Plain, Kermanshah Province, Earth Science Researches, 7( 27): 65-82. https:// 20.1001.1.20088299.1395.7.3.4.9 (In Persian)
Rezaei, J., 2000. Socio-economic report broadcast flood plains Moseyan. Ilam Researches Center, 100 pages. (In Persian)
Singh, P.K., Sonspal, S. and Modi, S., 1995. Watershed approach in improving the socio-economic status of tribbal area. Journal of Rural Development, Hederabad, 12: 107-116.
Tavili, A., Baraabadi, H., Zahtabian, G., Dadrasi, A. and Khosravi, H., 2014. The Effect of flood spreading on quantitative changes in vegetation cover (case study: Borabad Sabzevar Region), Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 8(25): 9-14. https://20.1001.1.20089554.1393.8.25.3.2. (In Persian)
Yazdani-moghadam, Y., Sadati-nejad, S., Nazari-samani, A. and Ghasemieh, H., 2012. Efficiency of multi-criteria decision making method in locating flood spread (Case Study: Kashan Plain). Iranian Journal of Remote Sensing and GIS, 4(3): 65-80. (In Persian)
Ziaeian Firouzabadi, P., Bedraghnejad, A., Sarli, R. and Babaei, M., 2020. Measurement and identification of areas susceptible to flood spreading from the viewpoint of geological formations in Birjand watershed using RS / GIS, Journal of Applied Geographical Sciences Research,. 20(57): 1-24. DOI:10.29252/jgs.20.57.1. (In Persian)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 194 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 112 |
||