| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,846 |
| تعداد مقالات | 32,300 |
| تعداد مشاهده مقاله | 41,387,074 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,562,163 |
بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گونه‌های حاشیه تالاب بین‌المللی گاوخونی | ||
| تحقیقات مرتع و بیابان ایران | ||
| مقاله 3، دوره 31، شماره 2 - شماره پیاپی 94، مرداد 1403، صفحه 129-148 اصل مقاله (1.65 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijrdr.2024.131788 | ||
| نویسندگان | ||
| مهناز امینی* 1؛ حسین بشری2؛ محمدتقی فیضی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 3کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف تنش‌های مختلف زیست‌محیطی و مدیریتی، اکوسیستم‌های تالابی ایران را به شدت تهدید می‌کنند. تالاب گاوخونی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و راهبردی‌ترین تالاب‌های فلات مرکزی ایران، با مشکلات مختلفی روبه‌رو است. با توجه به جایگاه اکولوژیک خاص و رویشگاه‌های متنوع گیاهی در اطراف این تالاب، بررسی پوشش گیاهی این منطقه بسیار حائز اهمیت است. بدون اطلاع از شرایط مختلف گیاهان، ازجمله تیره‌های غالب، پراکنش جغرافیایی، فرم زیستی و وضعیت حفاظتی، هرگونه فعالیت حفاظتی، مدیریتی یا مطالعات اکولوژیکی در این منطقه مقدور نیست. مواد و روش‌ها محدوده مورد مطالعه این پژوهش در انتهای حوزه زاینده‌رود واقع در استان اصفهان با وسعت 500 هزار هکتار و در محدوده ارتفاعی 1470 تا 2533 متر از سطح دریا قرار دارد. اقلیم منطقه بیابانی و خشک است و اراضی شور با خاک‌های سولونچاک، باتلاقی و ماسه‌ای در این منطقه مشاهده می‌شود. متوسط دمای سالانه تالاب گاوخونی 6/17 درجه سانتی‌گراد و متوسط بارش سالانه نیز 91 میلی‌متر است. براساس منحنی آمبروترمیک، این منطقه دارای دوره خشکی بسیار طولانی از فروردین تا آبان‌ماه است. برای شناسایی پوشش گیاهی منطقه، از روش پیمایش میدانی استفاده شد و نقشه‌های با مقیاس 1:25000 به‌کار برده شد. با توجه به نوع پوشش گیاهی، پیمایش میدانی و نمونه‌برداری در اوایل مهرماه تا آبان‌ماه 1400 انجام شد. نمونه‌های گیاهی جمع‌آوری‌شده پس از انتقال به هرباریوم دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان، پرس و خشک شدند و با مشاوره افراد مطلع و استناد به منابع معتبر علمی شناسایی گردیدند. در این پژوهش، علاوه بر تهیه لیست کاملی از گیاهان منطقه تالاب گاوخونی، نام علمی دقیق و جدید گونه‌ها، تیره‌ها و جنس‌های غالب منطقه نیز تفکیک و بررسی شد. فاکتورهای مختلفی ازجمله شکل زیستی، پراکنش جغرافیایی، گونه‌های دارویی، صنعتی یا تجاری و وضعیت حفاظتی گونه‌ها با استفاده از منابع معتبر بررسی شدند. نتایج نتایج این پژوهش نشان داد با وجود تنش‌های مختلف محیطی و مدیریتی، تعداد 100 گونه گیاهی متعلق به ۱۶ خانواده و ۶۵ جنس در منطقه شناسایی شد که ۲۷ گونه از آنها دارای خواص دارویی و صنعتی بود. نتایج حکایت از آن دارد که تیره‌های Amaranthaceae با ۳۱ گونه وAsteraceae با ۱۴ گونه، در مجموع ۴۵ درصد از پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهند. تیره‌های Poaceae و Fabaceae نیز به ترتیب با ۱۰ و ۹ گونه جزء تیره‌های مهم منطقه می‌باشند. بررسی نتایج شکل زیستی نشان داد که تروفیت‌ها با 40 درصد چیره‌ترین فرم زیستی هستند و پس از آن گونه‌های همی‌کریپتوفیت با 23 درصد بیشترین فراوانی را دارند. بررسی پراکنش جغرافیایی گیاهان نشان داد که ۷۱ درصد از گیاهان منطقه متعلق به ناحیه رویشی ایرانی- تورانی هستند. شرایط ادافیکی، توپوگرافی و تاحدودی اقلیمی متنوع در این منطقه سبب شده تا با وجود شرایط زیستی سخت، تنوع گونه‌ای مناسبی ایجاد شود. اعمال تدابیر مدیریتی ناصحیح در مورد حقابه تالاب، تغییرات اقلیمی و کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی باعث تشدید تنش‌های محیطی و بروز پدیده خشکیدگی برخی گونه‌های گیاهی منطقه شده است. بررسی وضعیت حفاظتی گونه‌ها براساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) نشان داد که یک گونه در وضعیت در حال انقراض و سه گونه در وضعیت آسیب‌پذیر قرار دارند. با ادامه شرایط نامساعد تحمیلی به اکوسیستم‌های منطقه (استمرار قطع حقابه تالاب)، بسیاری از گونه‌های موجود دچار مشکل جدی خواهند شد. نتیجه‌گیری فلور حاشیه تالاب گاوخونی به شدت به اقلیم و شرایط مدیریتی وابسته است. با وجود محدودیت‌های زیستی شدید، تنوع نسبتاً مطلوبی مشاهده شد. مدیریت نامناسب در حوزه آبخیز زاینده‌رود، به‌ویژه در ناحیه تالاب گاوخونی، باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و افزایش خشکی شده است. بسیاری از گیاهان منطقه با خشکیدگی، آفت‌زدگی، بوته‌کنی و چرای بیش از حد روبرو هستند که در صورت ادامه این شرایط و تأثیر تغییرات اقلیمی، تهدید جدی برای گیاهان منطقه خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پراکنش جغرافیایی؛ پوشش گیاهی؛ تنوع زیستی؛ گونه‌های در حال انقراض؛ تالاب گاوخونی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Exploring flora, life forms, and geographic distribution of species at the margins of the Gavkhuni International Wetland | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahnaz Amini1؛ Hosein Bashari2؛ Mohammad Taghi Feizi3 | ||
| 1Ph.D. student of Pasture Science, Department of Nature Engineering, Faculty of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Natural Engineering, Faculty of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran. | ||
| 3Research expert, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Isfahan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives Various environmental and managerial stresses are severely threatening wetland ecosystems in Iran. The Gavkhouni Wetland, one of the largest and most strategically significant wetlands in the central plateau of Iran, faces numerous challenges. Given its unique ecological importance and the diverse plant habitats surrounding it, studying the vegetation in this area is crucial. Understanding the various conditions of the plants, including dominant families, geographical distribution, biological forms, and conservation status, is essential for any conservation, management, or ecological research activities in this region. Methodology The study area encompasses the upper reaches of the Zayandehrud River in Isfahan Province, covering 50,000 hectares with elevations ranging from 1,470 to 2,533 meters above sea level. This region has an arid climate characterized by saline soils, including solonchaks, marshy areas, and sandy soils. The average annual temperature at Gavkhuni Wetland is 17.6 degrees Celsius, with total annual precipitation measuring 91 millimeters. According to the Ambrothermic curve, the area experiences a prolonged dry period from April to November. Field surveys were conducted using 1:25,000 scale topographic maps from early October to November 2021. During these surveys, plant samples were collected, pressed, dried, and identified at the herbarium of the Natural Resources Department of Isfahan University of Technology, with consultation from experts and reliable scientific sources. This research resulted in a comprehensive list of plant species, detailing their scientific names, families, genera, life forms, geographical distribution, and conservation statuses. Results The study identified 100 plant species from 16 families and 65 genera in the region, with 27 species possessing medicinal and industrial properties. The Amaranthaceae family, with 31 species, and the Asteraceae family, with 14 species, collectively constitute 45% of the vegetation cover. Other prominent families include Poaceae with 10 species and Fabaceae with 9 species. In terms of life forms, therophytes dominate at 40%, followed by hemicryptophytes at 23%. Geographically, 71% of the identified species belong to the Irano-Turanian floristic region. Despite the ecological challenges faced by the area, its diverse topography and edaphic factors have fostered significant species diversity. Conclusion Gavkhuni Wetland's flora is highly sensitive to climate and management practices. Despite facing severe biological constraints, the region exhibits relatively robust plant diversity. Inadequate management of the Zayandehrud watershed, particularly in Gavkhuni Wetland, has resulted in declining groundwater levels and increased aridity, threatening many plant species with drying, pest infestations, shrub encroachment, and overgrazing. Continued adverse conditions, exacerbated by climate change, pose a significant threat to the region's flora. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Vegetation cover, biodiversity, endangered species, halophytic species, desert | ||
| مراجع | ||
|
Abbasikesbi, M., Erfanzadeh, R. Fattahi, B. and Sher, A., 2022a. Variability of life form and chorology of soil seed bank of Gamasiab river riparian with distance from the river. Journal of Rangeland,16(3): 620- 634. http://rangelandsrm.ir/article-1-1139-en.html (In Persian).
Abbasikesbi, M., Erfanzadeh, R. Fattahi, B. and Sher, A., 2022b. Investigation of life form and chorology of soil seed bank in the riparian zone along distance from river (Case study: Giyan River, Hamedan province, Iran). Iranian Journal of Range and Desert Research, 29(3): 251- 260. http://rangelandsrm.ir/article-1-1139-en.html (In Persian).
Abrari Vajari, K. and Veiskarami, G. H, 2005. Floristic study of Hashtad Pahlu region of Khorramabad (Lorestan province). Pajouhesh and Sazandegi, 67: 58-64. (In Persian).
Akhani, H. and Deil, U., 2012. First observations of the flora and vegetation of three islands in the NW Persian Gulf (Iran). Phyton, 52: 73-99. https://sid.ir/paper/19590/en (In Persian).
Archibold, O. W., 1995. Ecology of World Vegetation. Chapman and Hall Inc., London.
Asri, Y. and Mehrnia, M., 2002. Introduceing the flora of the central part of the Sefid-Kouh protected area. Iranian Journal of Natural Resources, 55(3): 363-378. ttps://sid.ir/paper/23111/en (In Persian).
Assadi, M., Massoumi, A.A., Khatamsaz, M. and Mozaffrian, V., 1988-2011. Flora of Iran, Vols: 1-73. Research Institute of Forests & Rangelands Publication, Tehran. DOI: 10.4236/oalib.1106077 (In Persian).
Asri, Y., Asadi, M. and Najjari, H., 2002. Floristic and ecological studies in the associations of Ghavkhoni wetland. Pajouhesh and Sazandegi, 15(1): 2-13. https://www.researchgate.net/publication/339201693 (In Persian).
Batooli, H. 2003. Biodiversity and species richness of plant elements of Qazaan reserve of Kashan. Pajouhesh and Sazandegi, 16(4): 85-103. DOI: 10.22108/TBJ.2020.119935.1101(In Persian).
Batooli, H. 2013. Investigation of biodiversity and vegetative appearance of plants located in the habitats of Aran and Bidgol long sand dunes. Journal of Plant and Ecology, 9(34): 47-64. DOI: 10.22092/IRN.2022.356703.1418 (In Persian).
Batooli, H. 2018. Introduction of the flora, life form and chorology of Aran and Bidgol desert areas in Isfahan province. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 31(2): 447-457. DOI: 20.1001.1.23832592.1397.31.2.5.3 (In Persian).
Batooli, H., 2020. The conservation status of Zygophyllum eichwaldii C. A. Meyer, an endemic medicinal and rare species from Iran. Iranin Medicinal Plants Technology, 2(3): 36-51. DOI: 10.22092/MPT.2020.127679.1048 (In Persian).
Batooli, H., 2021. Review of the book “Introduction of medicinal plants adapted to the climatic conditions of dry areas”. Iranian Journal of Nature, 6(3): 171-177. magiran.com/p2302475 (In Persian).
Borhani, M., Jaberolansar, Z. and Feizi, M. T., 2018. Gavkhooni, another dried wetland in the center of Iran. Journal of Iran Nature, 2(6): 84- 95. 10.22092/IRN.2018.115193 (In Persian).
Davis, P., Miller, R. and Tan, K., 1988. Flora of Turkey, Volume 10 (Vol. 1). Edinburgh University Press.
Faghihi, M., Bashari, H., Tarkesh Esfahani, M. and Basiri, M., 2019. Rangelands species as grazing intensity indicator North part of Hormozgan Province, Iran. Journal of Rangeland, 13(4): 537-547. http://rangelandsrm.ir/article-1-816-fa.html (In Persian).
Ghaemi, Z., 2006. The role of people's participation in protecting wetlands, The Second Conference on Water Resources Management, Isfahan, Iran. https://civilica.com/doc/13322 (In Persian).
Jalili, A. and Jamzad, Z., 1999. Red Data Book of Iran: A Preliminary of Endemic, Rare and Endangered Plant Species in Iran. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran. 758p. (In Persian).
Jalili, P., Khoshakhlagh, R., Samadi, S. and Kiani, G. H., 2015. Estimation of economic- protection value of Gavkhony wetland ecosystem characteristics: choice experiment– conditional logit. Economic Research, 50(1): 99- 127. https://sid.ir/paper/11790/en (In Persian).
Khodagholi, M., 2017. Distribution of Medicinal Plants in Isfahan Province. Research Institute of Forests and Rangelands. (In Persian).
Léonard, J., 1988. Contribution a I’étude la flore et de la végétation des deserts d’Iran, Fascicule 8: Etude des aries de distribution, les phytochories, les chorotypes. Bulletin du Jardin Botanique National de Belgique 190p.
Maassoumi, A. A., 2005. The Genus Astragalus in Iran. Vol. 5. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran. (In Persian).
Mehrnia, M., Asri, Y., & Hosseini, Z., 2021. A floristic study of the western part of Oshtrankooh region in Lorestan province. Taxonomy and Biosystematics, 12(4): 71-112. DOI: 10.22108/tbj.2021.126441.1144
Mirzaei, M. and Khodadad, M., 2017. Evaluation of the ecological functions of Gavkhoony wetland and need of conservation and restoration of natural values to benefit of present and future generations, Environment and Interdisciplinary Development, 2(58): 31-42. https://civilica.com/doc/431417 (In Persian).
Mobayen, S., (1980-1996) Flora of Iran. vols. 1-4. Tehran University Press, Tehran (In Persian).
Mobayen, S., 1981. Plant Geography. Second Edition. Tehran University Publication, Tehran (In Persian).
Mortezainejad, F. and Noroozi, M., 2010. Identification and introduction of rare and endangered plants of Isfahan province, National Conference on Health, Environment, and Sustainable Development, Bandar Abbas, Iran. (In Persian).
Mozaffarian, V., 2004. Plant Systematic. Vols. 1-2. Amir Kabir Publications, Tehran (In Persian).
Naghipour Borj, A. A., HaidarianAghakhani, M. and Tavakoli, H., 2011. Investigation of flora, life forms and chorotypes of plants in the Sisab protected area, North Khorasan province (Iran) Journal of Sciences and Techniques in Natural Resources, 5(4): 113-123. https://www.researchgate.net/publication/277141548 (In Persian).
Naghipour Borj, A. A., Nowroozi, M., and Bashari, H. 2014. Investigation of the flora, life forms and chorotypes of the plants in the Meymand protected area, Kohkilouyeh va Boyer Ahmad provice Iran. Taxonomy and Biosystematics, 6(19): 67-84. DOI: 20.1001.1.20088906.1393.6.19.7.8 (In Persian).
Noedoost, F. and Farzam, M., 2022. Flora, life form, and chorology of plants in highlands of south Mashhad. Taxonomy and Biosystematics, 14(50): 115-148. magiran.com/p2506812 (In Persian).
Noroozi, J., Moser, D. and Essl, F., 2016. Diversity, distribution, ecology and description rates of alpine endemic plant species from Iranian mountains. Alpine Botany, 126(1): 1-9. DOI:10.1007/s00035-015-0160-4
Noroozi, J., Minaei, M., Khalvati, S., Kaveh, A., Nafisi, H., Nazari, B., Zare, G., Vitek, E., Hülber, K. and Schneeweiss, G.M., 2023. Hotspots of (sub) alpine plants in the Irano‐Anatolian global biodiversity hotspot are insufficiently protected. Diversity and Distributions, 29(2): 244-253. DOI:10.1111/ddi.13656
Noroozi, J., Talebi, A., Doostmohammadi, M., Manafzadeh, S., Asgarpour, V. and Schnee weiss, G. M., 2019. Endemic diversity and distribution of the Iranian vascular flora across phytogeographical regions, biodiversity hotspots and areas of endemism. Scientific Reports, 9(1): p.12991. DOI:10.1038/s41598-019-49417-1
Parishani, M. R. 2005. Flora of Vanak region of Semirom (Isfahan province). Pajouhesh and Sazandegi, 18(2): 84-103. https://www.researchgate.net/publication/328134765 (In Persian).
Rahmatizadeh, A., Jafari, M. and Karimian Eghbal, M. 2015. Identifying saline lands and halophytes of Qom province. Iranian Journal of Range and Desert Research. 21(4): 580-590. https://sid.ir/paper/107492/en (In Persian).
Ramsar Convention Secretariat, 2007. Coastal management: Wetland issues in Integrated Coastal Zone Management. Ramsar handbooks for the wise use of wetlands, 3rd edition, vol. 10. Ramsar Convention Secretariat, Gland, Switzerland.
Raunkiaer, C., 1934. The Life Forms of Plants and Statistical Plant Geography. Clarendon Press, Oxford. UK.
Rechinger, K. H. (Ed.) (1963-2005) Flora Iranica. vols: 1-176. Akademische Ddruck-U Verlagsanstalt, Graz.
Tahir, U., Yasmin, A. and Khan, U. H., 2016. Phytoremediation: Potential flora for synthetic dyestuff metabolism. Journal of King Saud University-Science, 28(2): 119-130. DOI: org/10.1016/j.jksus.2015.05.009
Takhtajan, A., 1986. Floristic Regions of The World. University of California Press, Berkeley.
Tavakkoli, Z. and Mozaffarian, V., 2005. Survey to flora of Kobar watershed in Ghom area. Pajouhesh and Sazandegi, 66: 56-67. (in Persian).
Townsend, C. C., Guest, E. and Al-Ravi, A. (1966-1985) Flora of Iraq. Vols. 1-9. Ministry of Agriculcure of the Republic of Iraq, Baghdad.
Vakili Shahrbabki, M.A. 2018. An investigation of the flora of Fayab region of Kahnoj city in Kerman province. Journal of Plant Research, 31(3), 721-735. DOI: 20.1001.1.23832592.1397.31.3.19.9 (In Persian).
Yousefi, M. 2003. A floristic study of Ghameshloo wildlife refuge. Iranian Journal of Biology, 4: 72-87. https://sid.ir/paper/21014/en (In Persian).
Yousefi, M., Safari, R. and Norouzi, M., 2011. An investigation of the flora of the Chadegan region in Isfahan province. Journal of Plant Biology, 3: 75-96. DOI: 20.1001.1.20088264.1390.3.9.8.8 (In Persian).
Zargari, A. 1968-1999. Medicinal Plants. Tehran university press, vol 1-4 (in Persian).
Zohary, M., 1963. On the Geobotanical Structure of Iran. Bull. Res. Coun. Israel, Sect. D (Botany) 11D (Suppl. 113)., Jerusalem. Israel.
Zohary, M., 1973. Geobotanical Foundations of The Middle East. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, Germany. DOI: 10.4236/oalib.1101749
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 139 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 46 |
||