| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,036 |
| تعداد مقالات | 33,971 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,606,418 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 74,762,755 |
طبقهبندی گروه‌‌های بومشناختی جنگل‌‌های ارس (.Juniperus excelsa M.Bieb) در دره هراز، شمال ایران | ||
| تحقیقات جنگل و صنوبر ایران | ||
| مقاله 2، دوره 33، شماره 1 - شماره پیاپی 99، فروردین 1404، صفحه 18-35 اصل مقاله (1.5 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfpr.2024.365801.2164 | ||
| نویسندگان | ||
| امید اسماعیل زاده* 1؛ رضا رهنمازاده2؛ طیبه امینی3 | ||
| 1نویسنده مسئول، دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استادیار، باغ اکولوژیک نوشهر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: طبقهبندی پوشش‌‌گیاهی، ابزاری مناسب برای شناخت روابط بومشناختی گونهها به‌منظور برنامه‌ریزی، نظارت و مدیریت رویشگاه‌های جنگلی است. تاکنون این نوع مطالعات فقط در جنگل‌‌های معتدله خزانکننده نیم‌رخ شمالی البرز و جنگل‌‌های ارس دره فیروزکوه در نیم‌رخ جنوبی البرز انجام شده‌اند، اما ارس در برخی دامنههای مشرف به دره‌های شرقی- غربی رود هراز (منطقه سیاهبیشه و پنجاب آمل) در مجاورت با توده‌های جنگلی پهن‌برگ خزانکننده ناحیه هیرکانی انتشار دارد و جوامع گیاهی متمایزی را تشکیل داده است. در پژوهش پیش‌رو برای نخستین بار، طبقهبندی بومشناختی جنگل‌‌های ارس (Juniperus excelsa M.Bieb.) دره هراز (شهرستان آمل، شمال ایران) در نیم‌رخ شمالی البرز انجام شد. مواد و روش‌‌ها: برای این منظور، 54 قطعه‌‌نمونه 400 متر مربعی باتوجه‌به اصل توده معرف در سطح منطقه برداشت شد. در هر قطعه‌‌نمونه پس از ثبت فهرست همه گونههای گیاهی آوندی، درصد تاج‌‌پوشش آن‌‌ها با استفاده از ضریب‌های وفور- غلبه وان‌‌دارمارل ثبت شد. طبقهبندی جوامع گیاهی منطقه با استفاده از روش طبقهبندی TWINSPAN اصلاحشده براساس درصد تاج‌‌پوشش گونهها و تعیین گونه معرف با استفاده از روش تعلقه فی اصلاحشده براساس مقادیر فراوانی گونهها در محیط نرم‌افزاری Juice انجام شد. همچنین، معنی‌‌داری تغییرات خصوصیات توپوگرافی جوامع مزبور با استفاده از تحلیل واریانس یک‌‌طرفه و آزمون مقایسه میانگین دانکن ارزیابی شد. نتایج: درنتیجه طبقهبندی پوشش گیاهی مناطق مورد بررسی، پنج گروه بومشناختی در سطح قطع چهارم دارنگاره طبقهبندی شامل: (1) ارس-اوری (J. excelsa-Quercus macranthera Fisch. & C.A.Mey.)؛ (2) ارس-اسپرس کوهی (J. excelsa-Onobrychis cornuta (L.) Desv.)؛ (3) ارس-ارغوان (J. excelsa-Cercis siliquastrum L.)؛ (4) ارس-یاسمن زرد (J. excelsa- Chrysojasminum fruticans (L.) Banfi) و (5) ارس-سیاه‌‌تنگرس (J. excelsa-Rhamnus pallasii Fisch. & C.A.Mey.) با ترکیب گونه‌‌ای متمایز و خصوصیات توپوگرافی متفاوت شناسایی شدند. گروه بومشناختی ارس-اوری (گروه 1) به‌‌دلیل اجتماع‌‌پذیری درختان ارس با گونههای معرف که خاستگاه ناحیه اروپا- سیبری دارند را می‌‌توان به‌‌عنوان نماینده این زیستاقلیم در دامنههای شمالی منطقه لهر (پنجاب) محسوب کرد. گروه‌‌های بومشناختی ارس-یاسمن زرد (گروه 4) و ارس-ارغوان (گروه 3) نیز معرف زیستاقلیم مدیترانهای در دو منطقه سیاهبیشه و ترا محسوب می‌‌شوند. همچنین، دو گروه بومشناختی ارس-اسپرس‌‌کوهی (گروه 2) و ارس-سیاه‌‌تنگرس (گروه 5) که در نیم‌رخ جنوبی البرز نیز انتشار دارند، گسترش زیستاقلیم ایران- تورانی در نیم‌رخ شمالی البرز را تبیین می‌‌‌کنند. نتیجه‌‌گیری کلی: نتایج این پژوهش تصریح می‌‌کند که ارس در هراز با ترکیب‌های مختلفی از گونههای معرف شاخص در نواحی مدیترانهای مانند ارغوان، اسپیره (Spiraea crenata L.)، یاسمن زرد، شیرخشت (Cotoneaster integerrimus Medik. )، سیاه‌‌تلو (Paliurus spina-christi Mill. )، مارچوبه (Asparagus officinalis L.) و کلماتیس (Clematis orientalis L.)، جوامع گیاهی متمایزی را تشکیل داده است. توسعه عناصر مدیترانهای مذکور به‌‌همراه وقوع برخی از عناصر اروپا- سیبری مانند کرکو (Acer monspessulanum L.)، کرب (A. campestre L.)، آزاد (Zelkova carpinifolia (Pall.) K.Koch)، داغداغان (Celtis caucasica Willd.) و اوری بر تفاوت آشکار جوامع ارس در دو نیم‌رخ شمالی و جنوبی البرز دلالت دارند و ضرورت حفاظت بیش‌از‌پیش جوامع مزبور را نشان می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌‌های کلیدی: جامعه گیاهی؛ گروه‌گونه بومشناختی؛ گونه معرف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ecological group classification of Crimean juniper (Juniperus excelsa M.Bieb.) in Haraz Valley, Northern Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Omid Esmailzadeh1؛ Reza Rahnamazadeh2؛ Tayebeh Amini3 | ||
| 1Corresponding author, Department of Forest Sciences and Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2M.Sc. Student of Forestry, Department of Forest Sciences and Engineering, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistance Prof., Nowshahr Botanical Garden, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Vegetation classification is an effective tool for understanding ecological relationships among species, aiding in the planning, monitoring, and management of forest ecosystems. Until now, such studies in Northern Iran have been limited to the deciduous temperate forests of the northern slopes of the Alborz range and the juniper forests in the Firouzkouh Valley on the southern slopes. However, juniper is expanding in some east-west valleys of the Haraz River (specifically, the Siah Beisheh and Punjab Amol regions), adjacent to the deciduous broadleaf Hyrcanian forests, where it forms distinct plant communities. This study presents, for the first time, an ecological classification of Crimean juniper (also known as Greek juniper, Juniperus excelsa M. Bieb.) forests in Haraz Valley (Amol County, northern Iran), located on the northern slope of the Alborz Mountains. Methodology: A total of 54 sample plots, each 400 m², were established based on the principle of representative stands. Within each plot, all vascular plant species were visually identified and their percent cover estimated using the ordinal van der Maarel cover-abundance scale. Floristic classification was conducted using TWINSPAN based on vegetation cover, and indicator species analysis was performed using the incidence-based phi fidelity method in JUICE software. Differences in ecological units or plant communities based on topographic characteristics were analyzed using one-way ANOVA followed by Duncan post-hoc tests. Results: Five ecological units or plant communities were identified based on distinct floristic composition and topographic properties: (1) Crimean juniper-Caucasian oak (J. excelsa-Quercus macranthera Fisch. & C.A.Mey.); (2) Crimean juniper-Horned sainfoin (J. excelsa-Onobrychis cornuta (L.) Desv.); (3) Crimean juniper-Judas tree (J. excelsa-Cercis siliquastrum L.); (4) Crimean juniper-common yellow jasmine (J. excelsa- Chrysojasminum fruticans (L.) Banfi); and (5) Crimean juniper-Alder buckthorn (J. excelsa-Rhamnus pallasii Fisch. & C.A.Mey.). The J. excelsa-Q. macranthera group (group 1), due to its association with European-Siberian indicator species, represents a bioclimatic vegetation type on the northern slopes of the Lehar region (Punjab). The J. excelsa-J. fruticans (Group 4) and J. excelsa-C. siliquastrum (Group 3) communities are indicative of Mediterranean climatic conditions in the Siah-Bisheh and Tara regions. Meanwhile, the J. excelsa-O. cornuta (Group 2) and J. excelsa-R. pallasii (Group 5) groups, which also occur on the southern slopes of the Alborz, represent elements of the Iran-Turanian climate in the northern profile. Conclusion: The findings highlight that Crimean juniper in Haraz Valley is associated with Mediterranean indicator species such as C. siliquastrum, Spiraea crenata L., C. fruticans, Cotoneaster integerrimus Medik., Paliurus spina-christi Mill., Asparagus officinalis L., and Clematis orientalis L., forming several distinct plant communities. The presence of Mediterranean elements, along with some European-Siberian bioclimatic indicators, such as Acer monspessulanum L., A. campestre L., Zelkova carpinifolia (Pall.) K. Koch, Celtis caucasica Willd., and Q. macranthera, emphasizes the marked contrast between J. excelsa communities on the northern and southern slopes of the Alborz. These differences underline the need for greater conservation efforts focused on these newly identified plant communities. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ecological groups, indicator species, plant community | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 427 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48 |
||