| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,871 |
| تعداد مقالات | 32,536 |
| تعداد مشاهده مقاله | 42,413,416 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,189,827 |
جایگاه حفاظتی Nepeta crispa Willd.، یک گونه گیاهی انحصاری از ایران | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 14، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 45، خرداد و تیر 1403، صفحه 103-110 اصل مقاله (592.85 K) | ||
| نوع مقاله: معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2024.131640 | ||
| نویسندگان | ||
| کیوان صفی‌خانی* 1؛ زیبا جم‌زاد2؛ عادل جلیلی2؛ محمد مهرنیا3 | ||
| 1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران، | ||
| 2استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 3استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران | ||
| چکیده | ||
| گونه Nepeta crispa Willd. با نام محلی مفراح، گیاه علفی چندساله متعلق به تیره نعنا (Lamiaceae) است. رویشگاه‌های این گونه انحصاری ایران در کوه الوند در بخش مرکزی استان همدان و ارتفاعات گرین در مرز بین استان‌های همدان و لرستان، در دامنه ارتفاعی 2300 تا 3400 متر از سطح دریا قرار دارد. در این پژوهش، جایگاه حفاظتی این گونه انحصاری براساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از معیارهای میزان حضور، سطح تحت اشغال، اندازه جمعیت و کیفیت رویشگاه مشخص شد. براساس نتایج این پژوهش، گونه یاد‌شده «در بحران انقراض» قرار دارد. علاوه‌بر تغییر اقلیم و افزایش دما، عوامل جهانی در تغییر رویشگاه‌ها و شرایط زیستی گونه‌های گیاهی، برداشت بی‌رویه این گونه معطر، ایجاد گردشگاه‌های توریستی، چرای بی‌رویه و استخراج سنگ گرانیت از رویشگاه‌های این گونه، از سایر عوامل تهدید‌کننده آن محسوب می‌شوند. کاشت و تکثیر این گونه معطر و دارویی در باغ گیاهان دارویی بوعلی سینای همدان و ترویج فرهنگ کشت آن توسط روستاییان به‌جای برداشت بی‌رویه آن از طبیعت، همچنین نگهداری از بذر آن در بانک ژن منابع طبیعی ایران از اقدامات مؤثر در حفاظت خارج ار رویشگاه این گونه بوده است. بذرپاشی در رویشگاه‌های شناخته‌شده آن و مدیریت و حفاظت از این رویشگاه‌ها توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از برنامه‌های دارای اولویت در حفاظت درون رویشگاه این گونه به‌شمار می‌رود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گونه انحصاری؛ مفراح؛ تیره نعنا؛ در بحران انقراض | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Conservation status of Nepeta crispa Willd., an endemic species to Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Keivan Safikhani1؛ Ziba Jamzad2؛ Adel Jalili2؛ Mohammad Mehrnia3 | ||
| 1Assistant Professor, Research Division of Natural Resources Department, Hamadan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Hamadan, Iran | ||
| 2Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Research Division of Natural Resources Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Khorramabad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Nepeta crispa Willd (local name: Moffarah) is a perennial herbaceous plant of the Lamiaceae family. This species is endemic to Iran. Its habitats are Alvand Mountain in the central part of Hamedan province and Garin Heights on the border between Hamedan and Lorestan provinces, at 2300 to 3400 meters above sea level. In this study, the conservation status of this endemic species was determined based on IUCN categories and criteria: extent of occurrence (EOO), area of occupancy (AOO), population size, and habitat quality. According to the results of this study, the species is classified as "Critically Endangered". In addition to climate change and temperature increase as a global factor in changing the habitats and living conditions of plant species, indiscriminate harvesting of this aromatic species, creation of tourist attractions in the area, overgrazing, and granite mining from the habitats of this species are other factors that threaten this species. Planting and propagation of N. crispa in Bu-Ali Sina Medicinal Plant Garden in Hamedan and promoting the culture of its cultivation by villagers instead of wild harvesting have been effective measures to protect the habitat of this species. Furthermore, protecting the seeds in the Natural Resources Seed Bank of Iran is the other effective ex-situ conservation procedure. The sowing of the seeds in its known habitats and the management and protection of these habitats are among the priority programs that must be recognized by the Natural Resources and Watershed Organization of Iran as an in-situ conservation procedure. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Endemic species, Nepeta crispa, Lamiaceae, critically endangered | ||
| مراجع | ||
|
پورمیرزایی، ا.، جم‌زاد, ز.، غنچه‌پور، م.، دهقان، م. و جلیلی، ع.، 1401. جایگاه حفاظتی گونه انحصاریNepeta dschuparensis از تیره نعنا. طبیعت ایران، 7(1): 125-130.
جم‌زاد، ز.، 1391، فلور ایران، شماره ،76 تیره نعنا(Lamiaceae) . مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 1072 صفحه.
حیدری‌ریکان، م.، رحیم‌دخت، ر.، ییلاقی، ش.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1401. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری پونه‌سای ماکویی Nepeta makuensis Jamzad & Mozaffarian. طبیعت ایران، 7(1): 131-136.
درودی، هـ.، اجنی، ی.، جم‌زاد، ز. و جلیلی، ع.، 1402. جایگاه حفاظتی گونه انحصاری سلوی بزمانی Salvia bazmanica Rech.f. & Esfand.. طبیعت ایران، 8(3): 101-105.
دیناروند، م.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع. و یثربی، ب.، 1402. جایگاه حفاظتی Cyclotrichium depauperatum، گونه انحصاری ایران. طبیعت ایران، 8(2): 119-124. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 151 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 163 |
||