| تعداد نشریات | 285 |
| تعداد نشریات سازمان | 83 |
| تعداد شماره‌ها | 2,820 |
| تعداد مقالات | 31,985 |
| تعداد مشاهده مقاله | 40,640,309 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,955,644 |
بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی روزهای گردوغباری و تعیین سهم عناصر اقلیمی بر گسترش آن در اقلیم‌های نیمه‌خشک تا فراخشک ایران | ||
| تحقیقات مرتع و بیابان ایران | ||
| مقاله 4، دوره 30، شماره 4، بهمن 1402، صفحه 521-541 اصل مقاله (1.43 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijrdr.2024.130966 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد خسروشاهی* 1؛ زهرا سعیدی فر2؛ خسرو شهبازی3؛ سمیرا زندی فر4؛ سکینه لطفی نسب اصل4؛ آزاده گوهردوست2؛ فاطمه درگاهیان5؛ مریم نعیمی4؛ طاهره انصافی مقدم4؛ لیلا کاشی زنوزی2؛ زهره ابراهیمی خوسفی6؛ مرتضی خداقلی7 | ||
| 1استاد، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 2محقق، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 4استادیار، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 5دانشیار، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران | ||
| 6دانشیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران | ||
| 7استاد، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهد که طی دهه‌های اخیر پدیده گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی باعث افزایش دما و کاهش بارندگی و خشکسالیهای مکرر شده است. خشک‌سالی، گسترش بیابان‌زایی و تغییر در پوشش گیاهی زمین که ارمغان پدیده تغییرات محیطی و اقلیمی طی دهه‌های اخیر است، مهم‌ترین عامل طبیعی بروز و تشدید پدیده گردوغبار و حرکت ماسه‌های روان در نقاط مختلف کشور هستند. فرسایش بادی و پدیده گردوغبار به‌عنوان یکی از فرایندهای مهم تخریب سرزمین و چالشی جدی در ایران به‌شمار می‌رود. این پدیده بر اثر تعامل بین فرایندهای آب‌وهوایی و زمینی اتفاق می‌افتد. هدف تحقیق بررسی و تحلیل روند تغییرات زمانی و مکانی تعداد روزهای گردوغبار در کشور و بررسی نقش اقلیم در گسترش آن است. مواد و روش‌ها به‌منظور انجام این تحقیق، پس از دریافت آمار ساعتی و روزانه گردوغبار (از طریق 148 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی) و پارامترهای بارش، تبخیر و دما به‌عنوان عناصر کلیدی اقلیمی (از 171 ایستگاه) در 22 استان واقع در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، اقدام به بررسی نحوه گسترش وقایع گردوغباریو تعیین روابط همبستگی اقلیم و گردوغبار شد. پس از محاسبه تعداد روز گردوغبار در کشور اطلاعات در محیط GIS فراخوانی شد و نقشه تغییرات فضایی پارامتر تعداد روز گردوغبار در سه دهه 1996-1987، 2006-1997 و 2016-2007 تهیه گردید و در ادامه اقدام به تحلیل فضایی این پارامتر و نحوه گسترش آن در طول سه دهه مورد بررسی شد. در ادامه پارامتر اقلیمی که بیشترین همبستگی را با تعداد روز گردوغبار داشت انتخاب و پس از تهیه نقشه تغییرات مکانی آن در محیط نرم‌افزار Gis، اقدام به بررسی تطابق مکانی پارامتر مذکور با نحوه گسترش تعداد روزهای گردوغبار گردید. در گام بعد، پس از انجام آزمون همگنی بر روی رخدادهای گردوغبار، به‌منظور تعیین میزان سهم سه عنصر اقلیمی مذکور به‌عنوان متغیرهای مستقل و تعداد روز گردوغبار به‌عنوان متغیر وابسته، از مدل رگرسیون مربعات جزئی استفاده شد. نتایج نتایج نشان داد که تعداد روزهای گردوغبار و دامنه وقوع آن در کشور افزایش یافته است، به‌طوری‌که در دهه اخیر مورد مطالعه (2007-2016) نسبت به دو دهه ماقبل بیشترین رخدادهای گردوغباری در کشور رخ داده است. این افزایش به‌ویژه در نواحی غرب و جنوب‌غرب کشور که متأثر از وقایع گردوغبار فرامحلی نیز بودند از شدت بیشتری برخوردار بوده است، این وقایع گردوغبار با فراوانی بیشتری به نواحی مرکزی کشور نیز گسترش پیدا کرده است. آزمون همگنی نیز در بسیاری از استان‌ها یک نقطه جهش مشترک (سال 2008-2007) در تعداد گردوغبار را نشان داد که می‌تواند مربوط به شروع خشکسالیهای شدید و تغییرات اقلیمی محسوس از این سال در سطح کشور باشد. بررسی عناصر اقلیمی مورد مطالعه (دما، بارش و تبخیر) بر تغییرات تعداد روزهای گردوغبار در کشور نشان داد که طی سال‌های اخیر دما بیشترین سطح همبستگی معنی‌داری را (58/0) با وقوع گردوغبار داشته است. نقشه گرادیان دما در دهه اخیر (2016-2007) نسبت به دهه ماقبل آن (2006-1997) نیز نشان‌دهنده سیر صعودی دما به‌ویژه در نوار غرب و جنوب‌غرب و نواحی جنوب‌شرقی کشور است. مدل‌سازی اثر عناصر اقلیمی دما، بارش و تبخیر بر پارامتر تعداد روز گردوغبار نشان داد که سهم عناصر اقلیمی مورد مطالعه بر رخدادهای گردوغباری حدود 33 درصد است و بقیه اثرها می‌تواند به عوامل دیگری ازجمله عوامل انسانی و یا خصوصیات خاک، نوع پوشش گیاهی، تابش خورشیدی و امثال آن مربوط باشد. نتیجه‌گیری به‌طورکلی نتایج بررسی روند تغییرات روز گردوغباری و شاخص‌های اقلیمی نشان‌دهنده افزایش چشمگیر تعداد روزهای گردوغبار در غالب نقاط کشور و مساعد شدن شرایط برای این افزایش بوده است. شناسایی مناطق و دلایل روند افزایشی طوفان‌های گردوغباری، به‌عنوان نواحی در معرض گسترش بیابان‌زایی، می‌تواند در جهت برنامه‌ریزی و تصمیمات مدیریتی برای کنترل این پدیده مؤثر واقع شود. یقیناً در صورت ادامه روند کنونی و عدم انجام اقدامات جدی و عملی برای کاهش و کنترل گردوغبار، این وضعیت می‌تواند منجر به تشدید اثرها و آسیب‌های زیست‌محیطی و اجتماعی-اقتصادی نامطلوب بشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گردوغبار؛ پارامترهای اقلیمی؛ گرادیان دما؛ رگرسیون حداقل مربعات جزئی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the trend of temporal and spatial changes of dusty days and determining the contribution of climatic elements on its spread in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Khosroshahi1؛ Zahra Saeedifar2؛ Khosro Shahbazi3؛ Samira Zandifar4؛ Sakineh Lotfinasabasl4؛ Azadeh Gohardoust2؛ Fatemeh Dargahian5؛ Maryam Naeemi4؛ Tahereh Ensafi Moghadam4؛ Leila Kashi Zenouzi2؛ Zohreh Ebrahimi Khosefi6؛ Morteza Khodagholi7 | ||
| 1Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 2Researcher, Desert Research Department, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 3Associate Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 4Assistant Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 5Associate Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 6Associate Professor, Faculty of Natural Resources, Department of Ecological Engineering, University of Jiroft, Jiroft, Iran | ||
| 7Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives Wind erosion and dust phenomenon are considered as one of the important processes of land degradation and a serious challenge in Iran. This phenomenon occurs due to the interaction between weather and terrestrial processes. The purpose of this research is to investigate and analyze the trend of temporal and spatial changes in the number of dusty days in Iran and to investigate the role of climate in its spread. Methodology In this research, after receiving hourly and daily statistics of dust events (through 148 synoptic and climatology stations) and parameters of precipitation, evaporation, temperature as key climatic elements (from 171 stations) in 22 provinces located in arid and semi-arid regions of Iran, The spread of dust was investigated and the correlation between climate and dust was determined. After calculating the number of dust days in Iran, the information was called in the GIS environment and a map of the spatial changes of the parameter of the number of dust days in the three decades of 1987-1996, 1997-2006, 2007-2016 was prepared. In the following, the spatial analysis of this parameter and its expansion over three decades were investigated. Next, the climate parameter that had the highest correlation with the number of dusty days was selected and after preparing a map of its spatial changes in the GIS software environment, the spatial compatibility of the desired parameter with the expansion of the number of dusty days was investigated. In the next step, after performing the homogeneity test on the dust occurrences, the partial square regression model was used to determine the contribution of the three mentioned climatic elements as independent variables and the number of dust days as a dependent variable. Results The results showed that the number of dusty days and the area of its occurrence have increased in Iran, so that in the last decade under study (2007-2016) compared to the previous two decades, the dustiest event occurred in Iran. This increase has been more intense especially in the western and southwestern regions of the country, which were also affected by extra-local dust events. These dust events have spread to the central regions of the country with greater frequency. The homogeneity test in many provinces showed a common change point (year 2007-2008) in the number of dusty days, which could be related to the beginning of severe droughts and climate changes from this year in Iran. The study of climatic parameters (temperature, precipitation and evaporation) on changes in the number of dust days in Iran showed that during recent years, temperature had the highest significant correlation level (0.58) with the occurrence of dust. The temperature gradient map in the last decade (2007-2016) compared to the previous decade (1997-2006) also showed the increasing trend of temperature, especially in the western and southwestern regions as well as the southeastern regions of Iran. Modeling the effect of climatic parameters of temperature, precipitation and evaporation on the parameter of the number of dusty days showed that the contribution of the studied climatic parameters to the occurrence of dusty days is about 33% and other effects can be related to things such as human factors or soil characteristics, type of vegetation, solar radiation, etc. Conclusion In general, the results of examining the trend of changes in the number of dust days and climatic indicators for nearly 3 decades indicate a significant increase in the number of dust days in most parts of Iran and the conditions for this increase have been provided and if the trend of changing these indicators in the coming years is according to the current trend, the risk of environmental problems in the country can be expected to increase. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dust, climatic parameters, temperature gradient, partial least squares regression | ||
| مراجع | ||
|
Abtahi, M., Seif, A. and Khosroshahi, M., 2014. Assessment of temperature and precipitation trends in Kashan Namak Lake basin during the last half-century. Iranian Journal of Range and Desert Research, 21(1), 1-12. https://doi.org/10.22092/ijrdr.2014.8066 Achakulwisut, L., Mickley, J. and Annenberg, S.C., 2018. Droughtsensitivity of fine dust in the US Southwest: Implications for air quality and public health under future climate change. Environmental Research Letters, 13: 1-12. https://doi.org/10.1088/1748-9326/aabf20 Asghari Podeh, Z., Shafiizadeh, M., Fakharan, S. and Gilani. A., 2014. Evaluation and zoning of spatial changes of dust storms using DSI index in Khuzestan province. The second national conference on climate change and sustainable development engineering of agriculture and natural resources, Tehran. (In Persian). Ansari Renani, M., 2011. Statistical-climatic analysis of dust in Zahedan province during the period (1986-2005). the first international congress on the phenomenon of dust and dealing with its harmful effects, 26-28 February 2011. Ramin Khuzestan University of Agriculture and Natural Resources, p. 3. (In Persian). Boochani, M.H., Fazeli, D., 2011. Environment Challenges and its Consequences Case Study: Dust and its Impact in the West of Iran. 2(3), 125. magiran.com/p1080323. Buishand, T. A., 1982. Some methods for testing the homogeneity of rainfall records. Journal of Hydrology 58 (1):11-27. https://doi.org/10.1016/0022-1694(82)90066-X. Ebrahimikhusfi, Z., 2020. Analysis of Temporal Changes of Dust Events and Determination of the Contribution of Climate Factors affecting it in Arid Regions Based on the Ridge Regression Analysis (A Case Study: Yazd City). Jwss. 24 (1) :145-158. https://doi.org/10.47176/jwss.24.1.41171 Choubin, B., Sajedi Hosseini, F., Rahmati. O., Mehdizadeh Youshanloei. M., Jalali. M., 2022. Temporal and Spatial Variations of Dust Days in Western Azarbaijan Province, Determination of The Influencing Factors and Source of Events. Journal of Desert Management, Vol. 10, No. 2, Summer, 2022, pp 71-86. https://doi.org/10.22034/JDMAL.2022.550729.1378 Ghavidel Rahimi, Y., Farajzadeh, M. and Lashani Zand, E., 2018. The temporal analysis of dust storms in Khoramabad synoptic station. Applied researches in Geographical Sciences, 18(51), 87-102. https://doi.org/10.29252/jgs.18.51.87 Gocic, M. and Trajkovic, S., 2013. Analysis of changes in meteorological variables using Mann-Kendall and Sen's slope estimator statistical tests in Serbia. Global and planetary Change, 100, 172-182. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2012.10.014 Guan, Q., Sun, X., Yang, J., Pan, B., Zhao S. and Wang, L., 2017. Dust storms in northern China: long-term spatiotemporal characteristics and climate controls. Journal of Climate 30(17): 6683-6700. https://doi.org/10.1175/JCLI-D-16-0795.1. Halabian, A.H., Darand., 2012. Precipitation prediction in Isfahan using networks artificial neural network, Applied Research Journal of Geographical Sciences, 12(۲۶) :47-63. (In Persian). Helali, J., Asadi Eskoui, A. and Bazarafshan, c., 2012. Zoning of the number of days associated with dust phenomenon in the area of Iran using geographic information system technique, 3rd national conference on wind erosion and dust storms, Yazd University, Yazd, Iran. https://doi.org/10.22059/ijswr.2023.355469.669454. Khajeh, M., Kheyrandish, H. and Pishdad, H., 2015. Review the phenomenon of dust and study of effective winds on it (Case Study: Bandar Abbas ،Hormozgan province). Quarterly Journal of Environmental Erosion Research, 4 (4) ,37-48. 20.1001.1.22517812.1393.4.4.2.7 Mahdavi, M., 2002. Applied Hydrology. Tehran University Publications, first volume, 342 pages. Mehrabi, S., Soltani, S., Jafari, R., 2015. Analyzing the Relationship Between Dust Storm Occurrence and Climatic Parameters. Jwss, 19 (71) :69-81. URL: http://jstnar.iut.ac.ir/article-1-2998-fa.html. Motavallizadeh Naeini, M. and R. Modarres., 2022. Dust Storm Frequency in Connection with Climatic Change in the Arid Region of Iran. Journal of Water and Soil Science, Vol. 25, No. 4, Winter 2022, pp,239-258. https://doi.org/10.47176/jwss.25.4.43231 Namdari, S., Karimi, N., Sorooshian, A., Mohammadi, G. and Sehatkashani, S., 2018. Impacts of climate and synoptic fluctuations on dust storm activity over the Middle East. Atmospheric Environment, 173: 265-276. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2017.11.016 Shahsavani, A., Yarahmadi, M., Mesdaghinia, A., Younesian, M., JaafarzadehHaghighifard, N., Naimabadi, A., Salesi, M. and Naddafi, K., 2012. Analysis of Dust Storms Entering Iran with Emphasis on Khuzestan Province. Hakim Research, 15(3): 192- 202. http://hakim.tums.ac.ir/article-1-1040-en.html. Song, H., Zhang, K., Piao, S.h, Wan, S.h., 2016. Spatial and temporal variations of spring dust emissions in northern China over the last 30 years. Atmospheric Environment, 126 : 117 –127 . https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2015.11.052 Tayyi Semiromi, S., Moradi, H.R., Khodagholi, M. and Ahmadi Akhormah, M., 2013. Identifying and Investigating Factors Affecting Dust Dismantling in West of Iran. Human and Environment Quarterly, 27: 1-10. (In Persian). Tavusi, T., Khosravi, M., Raispour, K., 2009. Collaborative analysis of dusting systems in Khuzestan province. Journal of Geography and Development, 8(20):118-97. (In Persian). Wang, X., Cai, D., Chen, S., Lou, J., Liu, F., Jiao, L., Cheng, H., Zhang, C., Hua, T. and Che, H., 2021. Spatio-temporal trends of dust emissions triggered by desertification in China. Catena, 200. https://doi.org/10.1016/j.catena.2021.105160. Wang, Y., Jiang, T., Bothe, O. and Fraedrich, K., 2007. Changes of pan evaporation and reference evapotranspiration in the Yangtze River basin. Theoretical and Applied Climatology، 90(1-2)، 13-23. Yarahmadi, D., Nasiri, B., Khoshkish, A. and Nikbakht, H., 2022. Climate change and dusty days in the west and southwest of Iran. Desert Ecosystem Engineering, 3(5), 19-28. https://deej.kashanu.ac.ir/article_112520.html. Zalghi, E., Guderzi, G.h., Noorzadeh Haddad, M., Gravandi, S., 2013. Investigation of cardiovascular and respiratory deaths attributed to Ahvaz city air pollution during the years 2010 to 2013. 6th National Conference on Air and Noise Pollution Management, Tehran, Scientific Association Clean air https://www.civilica.com/Paper-CANPM CANPM06_106.html. Zhao, H., Gao, G., An, W., Zou, X., Li, H. and Hou, M., 2017. Timescale differences between SC-PDSI and SPEI for drought monitoring in China. Journal of Physics and Chemistry of the Earth, 102: 48-58. https://doi.org/10.1016/j.pce.2015.10.022 . Zhou, Yongchao., Xin, G. and Jiaqiang, Lei., 2023. Characteristics of Dust Weather in the Tarim Basin from 1989 to 2021 and Its Impact on the Atmospheric Environment. Remote Sens, 2023, 15(7), 1804; https: https://doi.org/10.3390/rs15071804
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 201 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 192 |
||