1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش
2دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چار محال و بختیاری، سازمان تحقیقات،
3استاد پژوهش، بخش تحقیقات جنگل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
مقدمه: جنگلهای ناحیه رویشی زاگرس با مساحتی بیش از 5 میلیون هکتار و تأمین بیش از 40 درصد از آب کشور، از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت زیادی هستند و جنگل 256 هزار هکتار از استان کردستان (8/8 درصد استان) را پوشش میدهد و سهم چشمگیری را در ترسیب کربن در این استان و ناحیه رویشی زاگرس دارد. دیاکسیدکربن اتمسفر در دهههای اخیر افزایش قابلتوجهی داشته است. در کاهش دیاکسید کربن جو، زیتوده گیاهی و خاک تحت آن نقش بسیار مهمی دارند. اندامهای هوایی درختان (لایه روی زمینی) سهم زیادی را در تولید زیتوده و ذخیره کربن دارند. هدف از این پژوهش بررسی ذخیره کربن لایه درختی در دو منطقه گاران (توده قرق و حفاظتشده) و دولهناو (تیپیک جنگلهای استان) بود. مواد و روشها: جهت اجرای این پژوهش دو قطعه نمونه گاران و دوله ناو در شهرستان مریوان انتخاب شدند. در هر منطقه، یک قطعهنمونه مربعیشکل یک هکتاری پیاده شد و با روش آماربرداری صددرصد، مشخصههای کمی شامل گونه درختی، قطر برابر سینه، قطر یقه، ارتفاع کل درخت، ارتفاع تاج، قطر بزرگ تاج و قطر عمود بر آن اندازهگیری شدند. در هر دو قطعهنمونه از تنه و سرشاخه درختان نمونهبرداری شد و برای این منظور، برای هر گونه درختی در هر قطعهنمونه سه درخت انتخاب و از تنه، سرشاخههای اصلی و فرعی درختان نمونهگیری شد. در آزمایشگاه وزن تر، وزن خشک و درصد کربن نمونههای چوب به روش سوزاندن نمونههای خشک شده در کوره الکتریکی محاسبه گردید. سپس، زیتوده روی زمینی درختان با استفاده معادلات آلومتریک محاسبه شد و در نهایت اندوخته کربن تمام درختان برآورد شد و پارامترهای کمی و میانگین زیتوده روی زمینی و ذخیره کربن مقایسه شدند. از آزمون تی مستقل برای مقایسه پارامترهای کمی و ذخیره کربن در دو قطعهنمونه گاران و دولهناو استفاده شد. نتایج: یافتههای پژوهش نشان داد که مقدار زیتوده روی زمینی در قطعهنمونه دولهناو و گاران بهترتیب 3/45 و 4/41 تن در هکتار بود. در قطعهنمونه دولهناو، دو گونه برودار و مازودار با مجموع 68/24 تن در هکتار، 5/54 درصد زیتوده روی زمینی را بهخود اختصاص داده بودند. اندوخته کربن روی زمینی در قطعهنمونههای دولهناو و گاران بهترتیب 4/22 و 3/20 تن در هکتار محاسبه شد و نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین مشخصههای کمی قطر برابر سینه، ارتفاع کل، سطح تاج درختان، زیر توده روی زمینی و ذخیره کربن در دو قطعه نمونه اختلاف معنیدار وجود داشت. از طرفی سهم گونه مازودار از ترسیب کربن در قطعهنمونههای دولهناو و گاران بهترتیب 48/6 و 13/9 تن در هکتار بهدست آمد. از طرفی میانگین مشخصههای کمی شامل ارتفاع درخت (7/3 متر)، قطر برابرسینه (79/15 سانتیمتر) و سطح تاج (77/6 مترمربع) درختان قطعهنمونه دوله ناو، بیشتر از قطعهنمونه گاران بود. نتیجهگیری: برای مدیریت بهینه این جنگلها و افزایش ترسیب دیاکسیدکربن پیشنهاد میگردد که عوامل تخریب جنگل (مانند توسعه زراعت زیر اشکوب جنگل، چرای شدید و مازاد ظرفیت دام، مدیریت و کنترل آتشسوزی، زغالگیری و دیگر موارد) مدیریت و کنترل شوند و در مناطق تخریب یافته اقدام به احیاء و توسعه جنگل با استفاده از گونههای بومی (مازودار، برودار، وی ول و بنه) و مثمر دیم (بادام، سماق و سنجد) شود.
Investigating the biomass and carbon stock of the tree layer in the Marivan forests (Case study: Garan and Dolah Naw forest stands)
نویسندگان [English]
maziar heidari1؛ Yaghoub Iranmanesh2؛ Mehdi Pourhashemi3
1Assistant Professor, Forests and Rangelands Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sanandaj, Iran
2Associate Professor, Forests and Rangelands Research Department, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shahrekord, Iran
3Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
کلیدواژهها [English]
Above-ground biomassss, allometric equation, Quercus infectoria, tree layer