استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرمآباد، ایران.
چکیده
درخت بلوط با قدمت 84 میلیون سال در سرتاسر نیمکره شمالی پراکنده است و نقش پایهای و مهمی را در حفظ تنوع زیستی دارد. بلوط از عناصر غالب و عمده جنگلها در کوههای زاگرس است، بهطوریکه حضور و خاستگاه سایر گیاهان در این منطقه وابسته به این جنس است. عوامل مختلفی منجر به کاهش کمّی و کیفی جنگلهای زاگرس شده است. معمولاً همراه با سیل، رانش زمین و ریزش خاک در ترانشهها، پایههای بلوط از جایگاه خود حرکت میکنند و جابهجا میشوند. این پایهها در طبیعت بهدلیل جابهجاشدن از بستر خود دچار خشکیدگی و مرگ میشوند. در این تحقیق پایههای بلوط در معرض آسیب، به مکانهای مناسب منتقل و نحوه استقرار آنها بررسی شد. دادهها با استفاده از طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار و 13 تکرار تجزیهوتحلیل شد. میانگین تیمارها به روش آزمون چند دامنهای دانکن و در سطح احتمال پنج درصد مقایسه شد. براساس نتایج تجزیه واریانس، بین تیمارهای مختلف اختلاف بسیار معنیداری ازنظر صفات مطالعهشده وجود داشت. طبق نتایج مقایسات میانگین، بیشترین مقدار همه صفات موردنظر شامل درصد زندهمانی، درصد برگدهی، اندازه برگ و رشد طولی ساقههای جوان مربوط به پایههایی بود که در ماههای آذر و دی منتقل شدند. انتقال پایهها در فروردین ماه بهطور معنیداری سبب کمترین درصد زندهمانی، درصد برگدهی و رشد طولی ساقههای جوان شد. ازنظر صفت اندازه برگ، انتقال پایهها در اسفند و فروردین اختلاف معنیداری با هم نداشتند. با انتقال پایههای بلوط آسیبدیده به مکانهای مناسب، ضررها و آسیبهای رسیده به پایههای مادری بلوط به حداقل میرسد و شاهد حذف درختان چند دهساله و کهنسال از طبیعت نخواهیم بود. این روش میتواند بهعنوان یک الگو برای امدادرسانی و نجات پایههای آسیبدیده و کاشت آنها در مناطق موردنیاز مثل پارکها و باغهای گیاهشناسی استفاده شود.
Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Khorramabad, Iran.
چکیده [English]
Oak trees, with an 84 million-year history, are distributed throughout the northern hemisphere. It plays a fundamental role in biodiversity conservation. Oak is one of the dominant elements of forests in the Zagros Mountains, so the presence and origin of other plants in this region depend on this genus. Various factors have led to the decreased quantity and quality of Zagros forests. Oak trees are usually moved from their place because of floods, landslides, and soil shedding in chips. These trees will wither and die in nature due to displacement from their beds. In this study, damaged oak stands were transferred to suitable places, and their establishment was investigated. Data were analyzed using a completely randomized design with five treatments and thirteen replications. The means of the treatments were compared by Duncan's multiple range test at the five percent probability level. Based on the variance analysis, there was a significant difference between the different treatments regarding the studied traits. According to mean comparisons, the highest values of all the desired traits, including survival percentage, leafing percentage, leaf size, and longitudinal growth of young stems, were related to oaks transferred in December and January. The oaks transferred in April showed the lowest survival, leafing, and longitudinal growth of young stems. Regarding leaf size traits, no significant differences existed between oaks transferred in March and April. Transfer of damaged oak stands to suitable places, damages to mother oak stands have been minimized, and we will not see the removal of 50-year-old trees from nature. This method can be used as a model for relief and rescuing damaged rootstocks and planting them in needed areas such as parks and botanical gardens.
کلیدواژهها [English]
Drift and Movement, Flood, Landslide, Oak, Relief, Zagros
مراجع
فتاحی، م.، 1387. روش های مناسب کاشت بذر بلوط در جنگل های زاگرس. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 254 صفحه، تهران.
مهرنیا، م. و جمزاد، ز.، 1394. شناسایی گونه های گیاهی موجود در هرباریوم استان لرستان. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 182 صفحه.