اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات286
تعداد نشریات سازمان84
تعداد شماره‌ها2,873
تعداد مقالات32,555
تعداد مشاهده مقاله42,418,929
تعداد دریافت فایل اصل مقاله19,194,565
پورحیدر غفاربی, سهیلا, رسایی, علی, جعفر زاده, جعفر, عبدالهی, عبدالوهاب, قهرمانیان, غلام رضا, فردوسی, رویا. (1401). تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و علف کش ها بر کنترل علف های هرز نخود دیم و بررسی اقتصادی آن. سامانه مدیریت نشریات علمی, 11(2), 215-234. doi: 10.22092/idaj.2023.359150.379
سهیلا پورحیدر غفاربی; علی رسایی; جعفر جعفر زاده; عبدالوهاب عبدالهی; غلام رضا قهرمانیان; رویا فردوسی. "تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و علف کش ها بر کنترل علف های هرز نخود دیم و بررسی اقتصادی آن". سامانه مدیریت نشریات علمی, 11, 2, 1401, 215-234. doi: 10.22092/idaj.2023.359150.379
پورحیدر غفاربی, سهیلا, رسایی, علی, جعفر زاده, جعفر, عبدالهی, عبدالوهاب, قهرمانیان, غلام رضا, فردوسی, رویا. (1401). 'تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و علف کش ها بر کنترل علف های هرز نخود دیم و بررسی اقتصادی آن', سامانه مدیریت نشریات علمی, 11(2), pp. 215-234. doi: 10.22092/idaj.2023.359150.379
پورحیدر غفاربی, سهیلا, رسایی, علی, جعفر زاده, جعفر, عبدالهی, عبدالوهاب, قهرمانیان, غلام رضا, فردوسی, رویا. تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و علف کش ها بر کنترل علف های هرز نخود دیم و بررسی اقتصادی آن. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 11(2): 215-234. doi: 10.22092/idaj.2023.359150.379

تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و علف کش ها بر کنترل علف های هرز نخود دیم و بررسی اقتصادی آن

زراعت دیم ایران
دوره 11، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 215-234    اصل مقاله (568.01 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/idaj.2023.359150.379
نویسندگان
سهیلا پورحیدر غفاربی* 1؛ علی رسایی2؛ جعفر جعفر زاده1؛ عبدالوهاب عبدالهی3؛ غلام رضا قهرمانیان1؛ رویا فردوسی1
1موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
2مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
3مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور،معاونت سرارود، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
چکیده
برای بررسی کارایی چند علف­کش پیش‌وپس رویشی جهت کنترل علف‌های هرز در کشت پاییزه نخود دیم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در منطقه سرارود کرمانشاه در سال زراعی 1400-1399 اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل دو نظام خاک‌ورزی (خاک‌ورزی مرسوم  و عدم خاک‌ورزی) و کرت‌های فرعی شامل 12 تیمار علف‌کشی (تری­فلورالین، تری­فلورالین + بتانال پروگرس، ایزوکسافلوتل، ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس، اکسی فلورفن، اکسی فلورفن + بتانال پروگرس، ایمازاتاپیر، ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس، فلوروکلریدون، فلوروکلریدون + بتانال پروگرس، متری بیوزین، متری بیوزین + بتانال پروگرس) و دو تیمار شاهد آلوده به علف‌هرز و عاری از علف‌هرز بود. بیشترین کاهش وزن خشک علف‌‌هرز در تیمارهای خاک‌ورزی+ فلوروکلریدون، خاک‌ورزی +  ایزوکسافلوتل، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن و عدم خاک‌ورزی + فلوروکلریدون به ترتیب با 51، 48، 46 و 45 درصد مشاهده شد. بیشترین افت تراکم علف‌های هرز مربوط به تیمارهای خاک‌ورزی + فلوروکلریدون، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن + بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + متری بیوزین + بتنال پروگرس و خاک‌ورزی + فلوروکلریدون + بتانال و به ترتیب با 47، 47، 43 و 40 درصد بود. خاک‌ورزی تراکم و وزن خشک علف­های هرز را کاهش داد، اما این کاهش فقط برای وزن خشک علف­های هرز از نظر آماری معنی­دار بود. بیشترین عملکرد دانه­ی نخود در تیمارهای خاک‌ورزی + وجین، وجین، خاک‌ورزی + تری فلورالین+ بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن و عدم خاک‌ورزی + تری فلورالین + بتانل پروگرس به ترتیب 846، 664، 528، 502 و 498 کیلو گرم در هکتار ثبت شد. موثرترین علف­کش­ها در کنترل علف­های هرز شامل فلوروکلریدون، ایزوکسافلوتل و اکسی فلورفن بودند و بیشترین عملکرد نخود نیز برای اکسی فلورفن ثبت شد.
کلیدواژه‌ها
بیوماس؛ تراکم؛ کنترل زراعی؛ کنترل شیمیایی؛ کشت پاییزه
عنوان مقاله [English]
The effect of different tillage methods and herbicides on weeds control of rainfed chickpea and economic evaluation
نویسندگان [English]
Soheila Porheidar ghafarbi1؛ Ali Rasaei2؛ Jafar Jafarzadeh1؛ Abdolvahab Abdulahi3؛ Gholamreza Gahramanian1؛ Roya Ferdosi1
1Dryland Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh.Iran
2Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Sararood Branch, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran
3Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research, Sararood Branch, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran
چکیده [English]
       In order to survey the efficacy of several pre-and post-emergence herbicides on weed control in the autumn cultivation of chickpeas, a split-plot experiment was conducted in a randomized complete block design with four replications in the Sararoud region during 2021–2022. The main plots contain two tillage systems (conventional tillage and no-tillage). The subplots include 12 herbicide treatments (Trifluralin, Trifluralin + Bethanal progress, Isoxaflutole, Isoxaflutole + Bethanal progress, Oxyfluorfen, Oxyfluorfen + Bethanal progress, Imazethapyr, Imazethapyr + Bethanal progress, Fluorochloridone, Fluorochloridone + Bethanal progress, Metribuzin, Metribuzin + Bethanal progress, and two controls (weed-free and weed-infested)). The maximum decline in weed dry weight was observed in tillage + Fluorochloridone, tillage + Isoxaflutole, tillage Oxyfluorfen, and no-tillage + Fluorochloridone at about 51%, 48%, 46%, and 45%, respectively. The greatest decrease in weed density is for tillage + Fluorochloridone and tillage + Oxyfluorfen + bethanal progress, tillage + Metribuzin + bethanal progress, tillage + Fluorochloridone + bethanal and tillage + Imazethapyr were registered with 47, 47, 43 and 40% reduction respectively. Conventional tillage reduced the density and dry weight of weeds, but this reduction was statistically significant for the dry weight of weeds. The highest yield of chickpea seeds in tillage + weeding, weeding, tillage + Trifluralin + bethanal progress, conventional tillage + Oxyfluorfen and no-tillage + Trifluralin + bethanal progress treatments are 846, 664, 528, 502 and 498 kg per hectare, respectively. The most effective herbicides in controlling weeds were Fluorochloridone, Isoxaflutole and Oxyfluorfen, and the highest yield of peas was recorded for Oxyfluorfen.
کلیدواژه‌ها [English]
Autumn cultivation, Biomass, Density, chemical control, Mechanical control
اصل مقاله

مقدمه

نخود به دلیل توانایی تثبیت نیتروژن و افزایش باروری خاک و همچنین قطع چرخه‌ی زندگی بیماری‌های گندمیان، از ارزش زیادی در تناوب زراعی برخوردار است .سطح زیر کشت جهانی این گیاه در سال 2017 حدود 5/14 میلیون هکتار و میزان تولید آن 7/14 میلیون تن بوده است و سطح زیر کشت نخود در ایران حدود 560 هزار هکتار و میزان تولید آن 270 هزار تن گزارش شده است. متوسط عملکرد جهانی نخود در سال 2017 حدود 1014 کیلوگرم در هکتار و متوسط عملکرد آن در کشور ما 480 کیلوگرم در هکتار است که تقریباً یک‌دوم متوسط جهانی است. علف­های هرز از موانع مهم تولید در نظام­های زراعی به شمار می­روند. علف­های­هرز بر سر رطوبت، عناصر غذایی، نور و فضا با گیاهان زراعی در رقابت می‌باشند. نخود به دلیل سرعت رشد کُند و سطح برگ محدود در مراحل اولیه رشد، در برابر علف­های­هرز رقیب ضعیفی است. علف­های­هرز در مزارع نخود می­توانند باعث کاهش66-48 و در برخی شرایط 90 درصد عملکرد دانه شوند. عملکرد دانه کشت پائیزه نخود به دلیل شروع زودتر مراحل رشد رویشی و زایشی بیشتر است. بیوماس نخود در کشت پائیزه تا دو و نیم برابر بیشتر از کشت بهاره گزارش شده است (Mousavi et al., 2007). با این وجود، یکی از مهمترین عوامل محدود کننده کشت پاییزه نخود تراکم بالای علف­های­هرز است که باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول می­گردند. تراکم علف­های­هرز در کشت پاییزه در مقایسه با کشت بهاره دو برابر بیشتر گزارش شده است، بطوریکه در کشت بهاره آماده‌سازی زمین قبل از کاشت نخود باعث کنترل علف­های­هرز می­شوند (Mousavi et al., 2007). در خصوص کنترل علف‌های هرز نخود، علف­کش­های بسیاری مورد ارزیابی قرار گرفته است که اکثر این علف­کش‌ها در خاک فعال بوده و به صورت پیش کاشت یا پیش رویشی برای جلوگیری از استقرار دانه‌های در حال جوانه‌زنی علف­های­هرز مورد استفاده قرار می­گیرند.گیاه نخود به علف­کش­های پیش رویشی در مقاسیه با علف­کش­های  پس‌رویشی متحمل­تر است. این موضوع تائید کننده­ی محدودیت استفاده از علف­کش­ها به ویژه پهن برگ کش­های پس رویشی در زراعت نخود  می‌باشد. بنابراین معرفی علف­­کش­های مناسب به عنوان راهکاری در مدیریت تلفیقی علف­های هرز مزارع نخود در نظر گرفته می‌شود. در بین روش­های کنترل علف­های هرز استفاده از علف‌کش‌ها به دلیل کارآیی و صرفه‌ی اقتصادی، جایگاه ویژه­ای دارد و امروزه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی تعداد علف­کش­های ثبت شده برای کاربرد در مزارع نخود در سطح دنیا محدود و در کشور ایران محدودتر است (Datta et al.,2007). از طرفی بهترین گزینه برای تولید در سطح وسیع، توسعه و به کارگیری مدیریت تلفیقی علف­های هرز می­باشد (Buhler, 2002). پیریدیت و لینورون تنها علف­کش­های ثبت شده برای نخود در ایران می باشند (Zand et al., 2009). لینورون در سال‌های اخیر کمتر استفاده شده ( Zand et al., 2010) و سطوح متفاوتی از کنترل علف‌های هرز نیز توسط علف‌کش پریدیت گزارش شده است (Ahmadi et al., 2016; Karimmojeni et al., 2015; Mousavi et al., 2007). از جمله علف­کش­هایی که کنترل مناسبی بر علف‌های هرز پهن برگ­ها دارند می­توان به تری فلورالین، پندی متالین، متری بیوزین، سیمازین (Solh & pala, 1990)، ایمازاتاپیر، ایزوکسافلوتل (Lyon and Wilson, 2005; Mousavi et al. 2010b) و فوماسفن (Mousavi et al. 2010b) اشاره کرد. علف­کش ایزاکسوفلوتل (SC240%) با نام تجارتی مرلین فلکس، مهارکننده رنگدانه کاروتنوئید است. این علف­کش در گروه شیمیایی مهارکننده­های HPPD یا 4 هیدروکسی فنیل پیروات دی اکسیژناز قرار دارد (Anonymous, 2015). ایزوکسافلوتل به صورت پس رویشی و پیش رویشی اختلاف معنی داری با شاهد بدون کنترل ایجاد نمود (Veisi, 2001). در استرالیا، تلفیق علف­کش‌های متری بیوزین + سافلوفناسیل، بهترین کنترل را روی علف­های هرز بابونه صحرا[1]داشته است و عملکرد نخود در آن نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده است، درحالی که تیمارهای علف­کشی لینورون + فلومیوکسازین و لینورون + ایمازاتاپیر تأثیر ناچیزی روی علف­هرز بابونه صحرایی داشتند (Mahoney, 1984).  در پاکستان، کاربرد علف­کش پندی متالین و پندی متالین + متولاکلر موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه نخود، تعداد غلاف و تعداد شاخه در هر بوته شد (Abbas et al., 2016). در تحقیقی دیگر، علف­کش پندی متالین به تنهایی نتوانست علف­های هرز را کنترل کند (Kaur & Kumar, 2016). کاربرد علف­کش پیریدیت ایزوکسافلوتل به صورت پس رویشی به ترتیب موجب افزایش عملکرد به میزان 100 و 62 درصد نخود در کشت پاییزه و 52 و 47 درصد در کشت پاییزه نسبت به تیمار بدون وجین شدند (Jafarzadeh & shimi, 2001). یوسفی و همکاران (2006) خسارت به محصول و کاهش عملکرد نخود را در پی کاربرد پس رویشی اکسی فلورفن گزارش کردند (Yousefi et al., 2006).

کاربرد علف­کش­های انتخابی توصیه شده در نظام­های بدون شخم (بی خاک‌ورزی خاک‌ورزی)، موجب افزایش عملکرد نخود و افزایش سود دهی و کاهش هزینه­های آن نسبت به روش­های سنتی (شخم عمیق قبل از کشت) و وجین دستی می­شوند (Dixit et al., 2015). از جمله  علف­کش­های ثبت شده در کشور ترکیه برای کنترل علف­های هرز در مزارع نخود می­توان به ایمازتاپیر اشاره کرد. در ارزیابی دو ساله­ای مشخص شد که ایمازتاپیر به میزان 6/84 درصد گونه­های پهن برگ را کنترل کرد (Kantar &  Elkoca, 1999). در کشور ایران نیز تحقیقات پراکنده­ای برای استفاده از علف­کش­ها در مزارع نخود صورت گرفته است. علف­کش ایمازتاپیر به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک و همچنین به صورت پیش رویشی و پس رویشی در کشت حبوبات قابل استفاده است. فعالیت باقی مانده این علف­کش سبب کنترل علف­های هرز طی فصل رشد می‌شود. چنین تأثیر کنترلی دراز مدتی به ویژه برای کنترل علف­های­هرزی که دوره رشد طولانی دارند مناسب است. ویژگی­های علف­کش ایزوکسافلوتل کنترل دامنه وسیعی از گونه­های پهن برگ، کنترل برخی علف­های هرز مشکل ساز و کارآیی بالا حتی در شرایط نسبتاً خشک می‌باشد، به شمار می­رود. علف­کش سیمازین علف­کشی پیش رویشی است که از طریق جذب ریشه­ای سبب کنترل انتخابی دانه در حال جوانه زنی علف­هرز می‌شود.

مواد و روش‌ها

این آزمایش در آرایش کرت‌های یک‌بار خرد شده  بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی سرارود کرمانشاه  در سال زراعی 1400- 1399  اجرا گردید. عامل اصلی در این آزمایش دو نظام خاک‌ورزی شامل خاک‌ورزی مرسوم (شخم با گاو آهن برگردان دار+ خاک‌ورزی ثانویه با استفاده از دیسک + تسطیح زمین با لولر) و بی خاک‌ورزی (کشت مستقیم) و عامل فرعی 14 تیمار علف‌کش به همراه شاهدها شامل: 1-تری­فلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) 2- تری­فلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) +  بتانال پروگرس او اف (فن مدیفام+ دسمدیفام + اتوفومزیت ) پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 3- ایزوکسافلوتل (مرلین فلکس) پس از کاشت و قبل از سبزشدن نخود (200 میلی لیتر در هکتار) 4-ایزوکسافلوتل (مرلین فلکس) پس از کاشت و قبل از سبزشدن نخود (200 میلی لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف  پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و  6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 5-اکسی فلورفن (گل) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/1 لیتر در هکتار) 6-اکسی فلورفن (گل) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/1 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و  6-2  برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 7-ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) 8-ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف  پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و  6-2 برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 9- فلوروکلریدون (ریسر) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (2/5  لیتر در هکتار) 10- فلوروکلریدون (ریسر) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (5/2  لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و  6-2  برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 11- متری بیوزین (سنکور) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (500 گرم در هکتار) 12- متری بیوزین (سنکور) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (500 گرم در هکتار) بتانال پروگرس او اف پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و  6-2  برگی اکثر علف های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) 13-شاهد عدم کنترل علف­های هرز و 14-شاهد وجین کامل علف های هرز بودند. این آزمایش در زمینی که سال قبل زیر کشت گندم بوده اجرا گردید (تناوب گندم-نخود) و  رقم نخود نصرت با تراکم 35 دانه در متر مربع با کارنده آسکه در آبان ماه در عمق 6-5 سانتی­متری کاشته شد. فاصله­ی بین دو بلوک 2 متر، فاصله بین  دو بلوک شکسته یک متر و فاصله­ی بین کرت­ها یک متر و ابعاد هر کرت آزمایش 10×3 متر (با هفت ردیف کاشت) با آرایش کاشت به صورت 17 ×53 سانتی متر و عرض کارنده 2/2 متر بود. اعمال تیمار‌های علف‌کش با سمپاش پشتی موتوری انجام شد. به غیر از علف کش تری فلورالین که قبل از کاشت روی خاک پاشیده و سپس با دستگاه کارنده و همزمان با کاشت با خاک مخلوط گردید، بقیه علف­کش­ها با خاک مخلوط نشدند. در تمامی کرت­ها جهت کنترل علف­های هرز باریک برگ از علف‌کش گالانت سوپر به میزان 1 لیتر در هکتار (از سه برگی تا پیش از پنجه زنی کامل علف­های هرز باریک برگ) استفاده شد. نمونه‌برداری از علف‌های هرز هر کرت (تیمار) بعد از رسیدگی فیزیولوژیکی محصول، با استفاده از چهارچوب 5/0 در 5/0 متر صورت گرفته و نوع و تراکم علف­های هرز به تفکیک گونه ثبت و سپس در آون در دمای 75 درجه سانتی‌گراد به مدت 48 ساعت خشک و وزن خشک آنها اندازه گیری شد. عملکرد دانه (سطح اندازه گیری 3×5 متر) و ‏شاخص ‏برداشت اندازه گیری شد. ‎تجزیه ‏و تحلیل آماری پارامترهای مورد ‏مطالعه با نرم افزارهای‎‎‎ SAS ‎‎‎ و Excel  انجام ‏ ‏شد‎‎‎.‎‎‎

روش ارزیابی اقتصادی: جهت بررسی اقتصادی این طرح از روش تحلیل نهایی نسبت منافع به مخارج[2] استفاده گردید. هزینه‌ها و منافع ناخالص هر تیمار از حاصل‌ضرب عملکرد خالص نخود در قیمت نخود در همان سال مطابق رابطه (1) حاصل گردید.

 (1)

 در رابطه فوق، GB: منافع ناخالص، NY: عملکرد خالص نخود دیم و P: قیمت نخود دیم در منطقه هستند. هزینه‌های متغیر[3] (C) نیز شامل هزینه‌های خاک‌ورزی با گاوآهن (C1)، هزینه کاشت با بذرکار (C2)، هزینه سم و سمپاشی (C3)، هزینه کود (C4) و هزینه برداشت با کمباین (C5) است. برای ارزیابی اقتصادی پروژه ابتدا ارزش حال[4] منافع ناخالص و ارزش حال هزینه‌ها با استفاده از رابطه (2) محاسبه می‌شود.

(2)

دراین‌رابطه F: ارزش آتی هزینه‌ها و منافع، P: ارزش حال هزینه‌ها و منافع، i: نرخ تنزیل یا هزینه سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن تورم، ریسک و عدم قطعیت در جریان‌های نقدی آتی و n: مدت استفاده از سرمایه‌گذاری یا بعبارتی طول دوره آزمایش است. جهت تعیین ارزش حال هزینه تیمارها برای فاکتورهای خاک‌ورزی و مصرف علف‌کش در هر سال زراعی مورد مطالعه، نمودار جریان نقدی[5] رسم شد (شکل 1). با توجه به این که هزینه‌های داشت تقریباَ شش ماه پس از عملیات خاک‌ورزی و کاشت و هزینه‌های برداشت تقریباَ پس از 12 ماه از زمان خاک‌ورزی و کاشت صورت می‌پذیرد، دوره‌های پرداخت و دریافت به صورت دوره شش ماهه در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، نرخ بهره مؤثر برای هر دوره از رابطه (3) محاسبه ‌گردید. در نهایت برای همه تیمارها در هر سال، نمودارهای جریان نقدی به صورت نمودار 1 ترسیم شد.

در نمودار جریان نقدی برای تیمارهای  بی‌خاک‌ورزی، نماد  نشان‌دهنده هزینه‌های کاشت پروژه است. همچنین، نماد  نشان‌دهنده هزینه‌های داشت و نماد  بیانگر هزینه‌های برداشت در انجام پروژه هستند.  در نمودار جریان نقدی برای تیمارهای کم‌خاک‌ورزی، نماد  نشان‌دهنده هزینه‌های خاک‌ورزی و نماد  بیانگر هزینه‌های کاشت پروژه هستند. همچنین، نماد  نشان‌دهنده هزینه‌های داشت و نماد  بیانگر هزینه‌های برداشت هستند. برای تعیین اقتصادی یا غیراقتصادی بودن تیمارها از روش نسبت منافع به مخارج تیمارها استفاده می‌شود و تیمارهایی که نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال هزینه‌های آن کوچکتر از یک باشند به عنوان تیمارهای غیراقتصادی از بین تیمارها حذف شده تا از بین تیمارهای اقتصادی، اقتصادی‌ترین تیمار انتخاب گردد. برای این منظور، تیمارهای باقیمانده بر اساس میزان هزینه‌ها از کوچک به بزرگ مرتب می‌شوند و اختلاف ارزش حال منافع هر تیمار با تیمار سطح پایین (∆P.V.(B)) و همچنین، اختلاف ارزش حال هزینه تیمارهای مذکور (∆P.V.(C)) محاسبه گردید. در نهایت نسبت منافع نهایی به هزینه نهایی به صورت رابطه (4) برای تیمارها محاسبه شد. در صورتی که پاسخ‌ به دست آمده بزرگتر از 1 بود، تیمار با هزینه کمتر حذف شده و تیمار باقی‌‌مانده با تیمار سطح بعدی مقایسه شد و در حالتی که پاسخ حاصل شده کمتر از 1 بود، تیمار با هزینه بیشتر حذف شده و تیمار باقیمانده با تیمار بعدی مقایسه گردید.

نتایج و بحث

در زمان برداشت محصول علف­های هرز پهن‌برگ تلخ بیان[6]، شیرینبیان[7] ، پیچک[8] ، شنگ[9] و کاسنی[10] و تنها باریک برگ، گندم سبز شده از ریزش سال قبل به عنوان علف های هرز غالب مزرعه ثبت شدند.

تراکم و بیوماس علف­های هرز: نتایج نشان داد نظام خاک‌ورزی (فاکتور اصلی) و علف­کش­ها (فاکتور فرعی) بر وزن خشک علف هرز تأثیرتأثیر معنی‌دار در سطح احتمال 1 درصد داشته ولی بر تراکم آن­ها اثر معنی‌داری نداشتند. اثرات



 

 

 

شکل 1- نمودار جریان نقدی منافع و هزینه‌های تیمارهای بدون خاک‌ورزی و کم خاک‌ورزی

 

 

متقابل نظام خاک‌ورزی و علف‌کش بر تراکم و بیوماس علف‌های هرز معنی‌دار نبود (جدول 1). در تمامی تیمارهای علف­کشی، خاک‌ورزی در مقایسه با بی‌خاک‌ورزی وزن خشک علف­های هرز را کاهش داد (جدول 1، شکل 2). در نظام بی‌خاک‌ورزی بیشترین تراکم علف­های هرز در تیمارهای علف­کشی ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس، شاهد عدم کنترل و ایزوکسافلوتل به ترتیب با 3/11، 6/10، 6/10 بوته در متر مربع و کمترین تراکم علف­های هرز در تیمارهای ­ اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس، فلوروکلریدون و متری بیوزین+ بتانال پروگرس به ترتیب با 6/5، 6/5 و 6 بوته در متر مربع  مشاهده گردید. همچنین در مورد  وزن  خشک  علف­های  هرز،  در نظام  بی‌

 

 

 

جدول 1- نتایج تجزیه واریانس اثر علف‌کش‌ها بر تراکم و وزن خشک علف­های هرز در نظام

خاک‌ورزی مرسوم و بی خاک‌ورزیخاک‌ورزی.

میانگین مربعات

درجه آزادی

منابع تغییر

بیوماس

تراکم

4632.64**

2.32ns

2

بلوک

5220.1**

141ns

1

نظام خاک‌ورزیخاک‌ورزی

0.23

10

2

خطا

1044.2**

5.4ns

12

علف­کش

204.2 ns

1.6ns

12

نظام  خاک‌ورزیخاک‌ورزی  × علف­کش

164

3.02

48

خطا

13

21

 

ضریب تغییرات (%)

ns، * و **: به ترتیب عدم معنی­دار و معنی­دار در سطح احتمال آماری 5 و 1 درصد.

شکل 2- اثر علف‌کش‌ها بر بیوماس علف های هرز (گرم در متر مربع). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگرعدم تفاوت معنی ‌دار در سطح احتمال  5 درصد است

 

خاک ‌ورزی بیشترین وزن خشک  در تیمارهای شاهد عدم وجین، تری فلورالین + بتانال پروگرس و تری فلورالین به ترتیب با 154، 112 و 111 گرم در متر مربع و کمترین وزن خشک در تیمارهای  فلوروکلریدون، ایزوکسافلوتل و اکسی فلورفن به ترتیب با 75، 80 و 81 گرم در متر مربع مشاهده گردید. در همین راستا گزارش شده است که کاربرد پس‌رویشی علف­کش ایزاکسوفلوتل در کرمانشاه موجب کاهش معنی‌دار تراکم علف­های هرز نخود، نسبت به شاهد بدون کنترل شد (Veisi, 2001). همچنین در استان لرستان، کاربرد پس‌رویشی ایزاکسوفلوتل و فومسافن به ترتیب 96 و 99 درصد علف های هرز را کنترل نموده و مناسب‌ترین علف‌کش برای کنترل علف‌های هرز مزار ع نخود توصیه شده است (Mousavi et al., 2010a). مطابق با نتایج این آزمایش ویسی و همکاران (2019) گزارش کردند علف­کش متری بیوزین کنترل مطلوبی بر علف‌های هرز نخود دارد. همچنین گزارش شده است که کاربرد علف­­کش­های ایزوکسافلوتل و متری بیوزین به ترتیب موجب کنترل 98 و 97 درصدی علف های هرز مزرعه نخود می­شود (احمدی و همکاران، 1398). کاربرد پیش‌رویشی علف‌کش‌های ایمازاتاپیر و اکسی فلورفن دارای اثرات کنترلی مطلوبی بر علف‌های هرز تاج خروس، سلمه تره، خرفه و جو وحشی دارند (زند و همکاران، 2017). در تحقیقی دیگر گزارش گردید که علف‌کش پندی متالین به تنهایی نتوانست علف‌های هرز نخود را کنترل کند  (Kaur & Kumar., 2016). موسوی و همکاران (c2010) اظهار داشتند کاربرد علف­کش فوماسفن با کنترل 88 درصدی علف های هرز، هیچ گونه اثرات مخرب بر نخود ندارد. اعمال خاک‌ورزی اثر معنی‌داری بر بیوماس علف­های هرز در مقایسه با تراکم علف­های هرز داشت که با توجه به این که عمده علف­های هرز ثبت شده علف­های هرز چند ساله هستند اعمال یکبار شخم تراکم علف­های هرز را کاهش داد اما این کاهش از نظر آماری معنی­دار نبود (جدول 2). در تحقیقی ذکر شده است که از کاربرد کولتیواتور جهت کنترل  پیچک صحرایی باید پرهیز کرد، چون باعث پراکنده شدن قطعات ریشه و تکثیر بیشتر آن می شود (Doyle et al., 2005). در تمامی تیمارهای علف­کشی اعمال خاک‌ورزی در کاهش وزن خشک علف­های هرز تأثیر مطلوبی داشت به طوری که در تیمار علف­کشی خاک‌ورزی + تری فلورالین و خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل خاک‌ورزی در مقایسه با عدم خاک‌ورزی وزن خشک علف های هرز را به ترتیب 51 و 48 درصد کاهش داد. کاربرد علف کش بتانال پروگرس در زمان 8-6 برگی نخود تأثیری بر تراکم و وزن خشک علف‌های هرز نداشت که با توجه به اینکه این علف­کش یک علف­کش تماسی است نمی­تواند کارایی مطلوبی در کنترل علف­های هرز پهن برگ چند ساله داشته باشد.

 

شکل 2- اثر علف‌کش‌ها بر بیوماس علف های هرز (گرم در متر مربع). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگر عدم تفاوت معنی ‌دار در سطح احتمال  5 درصد است.




اثر علف‌کش و شخم بر عملکرد دانه و بیولوژیکی نخود دیم: بر اساس نتایج حاصله اثر نظام خاک‌ورزیخاک‌ورزی بر عملکرد بیولوژیکی نخود معنی دار بود. اثر علف­کش­ها بر تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و شاخص برداشت  معنی داری بودند و اثرات متقابل نظام خاک‌ورزی و علف‌کش‌ها تنها بر عملکرد دانه معنی دار نبود (جدول 3 و شکل 3).

   در بین تیمارهای کاربردی بیشترین تعداد غلاف در بوته به ترتیب برای عدم خاک‌ورزی + وجین، عدم خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل+ خاک‌ورزی + ایمازاتاپی+ بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + وجین و خاک‌ورزی + اکسی فلورفن + بتانال پروگرس (4/23، 23، 7/22، 1/22 و 6/20) و کمترین میزان آن برای تیمارهای خاک‌ورزی + فلوروکلریدون خاک‌ورزی + ایمازاتاپیر وعدم خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس (2/14، 3/14، 8/14) ثبت شد (جدول 4). بیشترین عملکرد بیولوژیکی نخود به ترتیب برای تیمارهای خاک‌ورزی + وجین، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن، خاک‌ورزی +  ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس و شخم +  ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس ( 3/1554، 6/1101، 1068 و 1064کیلو گرم در هکتار) و کمترین آن برای فلوروکلریدون، اکسی فلورفن و خاک‌ورزی + ایزوکسافلوتل  (691، 750، 755 کیلو گرم در هکتار) ثبت شد (جدول 4). بیشترین عملکرد نخود به ترتیب برای تیمارهای خاک‌ورزی + وجین، وجین، خاک‌ورزی + تری فلورالین + بتانال پروگرس، خاک‌ورزی + اکسی فلورفن، ایمازاتاپیر و تری فلورالین  به میزان 7/846، 1/664، 3/528، 503،  6/473 و 5/456 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. در بین تیمارهای علف­کشی کمترین میزان عملکرد نخود در تیمارهای خاک‌ورزی + فلوروکلریدون ، خاک‌ورزی + ایمازاتاپیر و ایزوکسافلوتل (314، 333، 349 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. ایمنکی و همکاران (2010) گزارش کردند کاربرد دیسک، شخم عمیق رو کولتیواتور قبل از کشت تأثیری بر عملکرد و ویژگی های بوته نخود ندارد.

 

 

جدول 3– نتایج تجزیه واریانس عملکرد و رشد گیاه زراعی نخود

منابع تغییر

درجه آزادی

میانگین مربعات

تعداد غلاف

 در بوته

عملکرد

بیولوژیکی

عملکرد

 دانه

شاخص

 برداشت

بلوک

2

263.6 *

169156 *

177028 *

890.2 *

 نظام خاک‌ورزی

1

0.86 ns

196233 *

7889 ns

27.3 ns

خطا

2

5.2

6500.7

4513.2

21.3

 علف‌کش

13

25 **

86567.7 **

58867.5 **

25.5 **

نظام خاک‌ورزی × علف کش

13

23 **

63874 *

9274.5 ns

41.4 **

خطا

52

9.1

30510

7828

532

ضریب تغییرات (%)

 

17

19

20

10

ns، * و **: به ترتیب عدم معنی‌دار و معنی دار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد

 

کاربرد پیش رویشی فومسافن ضمن کنترل نسبتاً مناسب علف­های هرز فاقد اثرات گیاهسوزی روی

نخود بود (موسوی و همکاران، 1389).  ایمازتاپیر پیش رویشی و پندی متالین از نظر بازده کاهش وزن خشک علف­های هرز، اختلاف معناداری با هم نداشتند و پندیمتالین علاوه بر کنترل مناسب علف­های هرز، عملکرد دانة نخود قابل قبولی را موجب شد (غلامپور شمامی و هکاران، 1392). کاربرد پندیمتالین به مقدار 2 لیتر در هکتار بیشترین عملکرد دانة نخود را تولید کرد (Tanveer et al., 2010). ویسی و همکاران  (2019) گزارش کردند علف­کش متری بوزین با وجود کنترل مطلوب علف های هرز اثرات سمی شدیدی بر روی نخود دارد.

 

 

جدول 4– اثر علف‌کش و شخم بر تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت نخود دیم

تیمارهای علف کشی

خاک‌ورزیخاک‌ورزی   

تعداد غلاف در بوته (5 بوته)

عملکرد بیولوژیکی (kg/ha)

شاخص برداشت (%)

عدم خاک‌ورزیخاک‌ورزی

تری فلورالین

19.8 a-d

980 b-e

27.8 h-j

تری فلورالین + بتانال پروگرس

15 def

859 b-f

35.1 a-f

ایزوکسافلوتل

23 a

880 b-f

28.5 h-j

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

14.8 ef

789.4 c-f

35.8 a-d

اکسی فلورفن

17.5 b-f

750.3 ef

32.5 b-h

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

16.3  c-f

943.5  b-f

31 c-j

ایمازاتاپیر

17 c-f

1017 b-e

31.3 c-i

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

15.6 def

791 c-f

34.8 a-f

فلوروکلریدون

15.7 d-f

691 f

34.7 a-e

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

16.1 c-f

914.2 b-f

31.3c-i

متری بیوزین

17.2 b-f

921 b-f

30.2 e-j

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

15.5 def

909 b-f

32.4 b-h

شاهد (عدم وجین)

15.2 def

802 c-f

35.5 a-e

شاهد (وجین)

23.4 a

1035 bcd

39 a

خاک‌ورزی مرسوم

تری فلورالین

15.2 def

1064 bc

30.7 d-j

تری فلورالین + بتانال پروگرس

17.3 b-f

927 b-f

36.2 ab

ایزوکسافلوتل

c-f   16.4

def 755.3

35.6 a-d

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

19 a-f

1069.3 bc

29.2 g-j

اکسی فلورفن

15 def

1101.5 b

31.5 b-i

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

20.6 abc

813.6 c-f

32.5 b-h

ایمازاتاپیر

14.3 f

806.7  c-f

36.7 ab

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

22.7 a

881.5 b-f

27.9 h-j

فلوروکلریدون

14.2 f

902.4 b-f

25.9 j

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

16.5 c-f

878.4b-f

31.2 b-i

متری بیوزین

ef 14.7

858.6 b-f

34.4 a-g

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

17.5 b-f

b-f 970.6

30 f-g

شاهد (عدم وجین)

19.3 a-e

1052 bc

26.7 hi

شاهد (وجین)

22.1 ab

1554.3 a

35.2 a-f

حروف غیرمشترک در هر ستون بیانگر تفاوت معنی دار در سطح 5 درصد.

شکل 2- اثر علف کش­ها بر عملکرد نخود (کیلوگرم در هکتار). میانگین هایی با حداقل یک حرف مشترک بیانگرعدم تفاوت معنی ‌دار در سطح احتمال  5 درصد است.

 

 

برآورد اقتصادی کاربرد علف­کش در تولید نخود دیم: با انجام بررسی‌های اقتصادی بین تیمارهای پروژه، مناسب‌ترین تیمار از لحاظ اقتصادی جهت معرفی و توصیه به زارعین تعیین می‌شود. برای این منظور ابتدا درآمد ناخالص هر تیمار از حاصل‌ضرب عملکرد در هکتار محصول نخود هر تیمار در قیمت نخود در منطقه در همان سال یعنی معادل 300000 ریال در سال زراعی 1400-1399 محاسبه شد و سپس ارزش حال درآمد برای هر تیمار به دست آمد که نتایج در جدول 5 گزارش شده است. ارزش حال هزینه‌های متغیر نیز برای هر تیمار که دارای خاک‌ورزی‌های متفاوت و روش‌های مختلف کنترل علف هرز هستند با توجه به قیمت نهاده‌های اولیه و ادوات کشاورزی و همچنین نرخ دستمزد کارگر روزمزد در سال‌های مورد نظر محاسبه شد و نتایج در جدول 6 ارائه شده است.

در مرحله بعد برای همه تیمارها، نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج محاسبه شد که نتایج آن در جدول 7 مشاهده می‌شود.

براساس نتایج بدست آمده تمامی تیمارها دارای نسبت منافع به مخارج بالاتر از یک هستند و بنابراین هر تیمار به تنهایی از لحاظ اقتصادی سودآور است. برای مقایسه بین تیمارها از نظر صرفه اقتصادی و انتخاب اقتصادی‌ترین تیمار لازم است ابتدا تیمارها از حداقل هزینه به حداکثر هزینه مرتب ‌شوند و سپس نسبت تفاضل ارزش حال منافع دو تیمار اول به تفاضل ارزش حال هزینه دو تیمار اول به دست آید که در جدول 8 ارائه شده است. اولین مقایسه بین دو تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی             ( ) و تیمار ایمازاتاپیر در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) انجام می‌شود.

 

 

 

جدول 5- عملکرد و درآمد ناخالص نخود دیم در دو نظام مختلف خاک‌ورزی و علف­کش­های متفاوت

 

تیمار

عملکرد (kg/ha)

درآمد ناخالص

 (هزار ریال)

ارزش حال درآمد ناخالص (هزار ریال)

عدم خاک‌ورزی

تری فلورالین

377.4

113213.4

80203

تری فلورالین + بتانال پروگرس

498.0

149401.0

105839

ایزوکسافلوتل

349.2

104769.9

74222

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

449.6

134875.2

95549

اکسی فلورفن

358.3

107478.6

76141

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

428.9

128676.6

91158

ایمازاتاپیر

473.6

142076.9

100651

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

426.3

127900.2

90608

فلوروکلریدون

358.6

107579.1

76212

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

423.4

127021.5

89985

متری بیوزین

402.3

120686.3

85497

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

431.0

129304.7

91603

شاهد (عدم وجین)

418.9

125678.9

89034

شاهد (وجین)

664.0

199213.6

141128

تری فلورالین

456.5

136940.0

97012

خاک‌ورزی

تری فلورالین + بتانال پروگرس

528.3

158494.3

112281

ایزوکسافلوتل

428.6

128577.6

91088

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

444.1

133239.3

94390

اکسی فلورفن

502.9

150865.9

106877

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

377.3

113177.9

80178

ایمازاتاپیر

460.9

138258.5

97946

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

333.1

99931.7

70794

فلوروکلریدون

314.1

94223.4

66750

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

389.7

116902.8

82817

متری بیوزین

445.9

133777.9

94772

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

418.4

125526.4

88926

شاهد (عدم وجین)

384.6

115373.7

81734

شاهد (وجین)

846.7

254003.8

179943

 

 

 

 

 

 

 

جدول 6- ارزش حال (هزار ریال) مخارج نخود دیم در دو نظام مختلف خاک‌ورزی و علف­کش­های متفاوت

تیمار

ارزش حال هزینه خاک‌ورزی

ارزش حال هزینه کاشت

ارزش حال هزینه داشت

ارزش حال هزینه برداشت

ارزش حال کل مخارج

ارزش حال درآمد خالص

عدم خاک‌ورزی

تری فلورالین

T1H1

0

6210

2651

6624

15485

79390

تری فلورالین + بتانال پروگرس

T1H2

0

6210

2693

6624

15527

105022

ایزوکسافلوتل

T1H3

0

6210

2517

6624

15350

73422

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

T1H4

0

6210

2559

6624

15392

94745

اکسی فلورفن

T1H5

0

6210

2693

6624

15527

75323

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

T1H6

0

6210

2735

6624

15569

90336

ایمازاتاپیر

T1H7

0

6210

2500

6624

15334

99853

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

T1H8

0

6210

2542

6624

15376

89806

فلوروکلریدون

T1H9

0

6210

3097

6624

15931

75354

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

T1H10

0

6210

3139

6624

15973

89123

متری بیوزین

T1H11

0

6210

2576

6624

15409

84692

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

T1H12

0

6210

2618

6624

15451

90793

شاهد (عدم کنترل)

T1H13

0

6210

0

6624

12834

88486

شاهد وجین (کنترل)

T1H14

0

6210

107945

6624

120779

138181

خاک‌ورزی

تری فلورالین

T2H1

6950

6210

2651

6624

22435

95872

تری فلورالین + بتانال پروگرس

T2H2

6950

6210

2693

6624

22478

111138

ایزوکسافلوتل

T2H3

6950

6210

2517

6624

22301

89962

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

T2H4

6950

6210

2559

6624

22343

93260

اکسی فلورفن

T2H5

6950

6210

2693

6624

22478

105734

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

T2H6

6950

6210

2735

6624

22520

79030

ایمازاتاپیر

T2H7

6950

6210

2500

6624

22284

96821

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

T2H8

6950

6210

2542

6624

22326

69666

فلوروکلریدون

T2H9

6950

6210

3097

6624

22882

65566

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

T2H10

6950

6210

3139

6624

22924

81629

متری بیوزین

T2H11

6950

6210

2576

6624

22360

93640

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

T2H12

6950

6210

2618

6624

22402

87790

شاهد عدم کنترل

T2H13

6950

6210

0

6624

19784

80859

شاهد وجین (کنترل)

T2H14

6950

6210

107945

6624

127730

176669

 

 

جدول 7- نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج تیمارهای نخود رقم نصرت

تیمار

نسبت ارزش حال منافع به ارزش حال مخارج ( )

عدم خاک‌ورزی

تری فلورالین

4.18

تری فلورالین + بتانال پروگرس

5.82

ایزوکسافلوتل

3.84

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

5.21

اکسی فلورفن

3.90

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

4.85

ایمازاتاپیر

5.56

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

4.89

فلوروکلریدون

3.78

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

4.63

متری بیوزین

4.55

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

4.93

شاهد (عدم کنترل)

5.94

شاهد وجین (کنترل)

0.17

 

خاک‌ورزی

تری فلورالین

3.32

تری فلورالین + بتانال پروگرس

4.00

ایزوکسافلوتل

3.08

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

3.22

اکسی فلورفن

3.75

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

2.56

ایمازاتاپیر

3.40

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

2.17

فلوروکلریدون

1.92

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

2.61

متری بیوزین

3.24

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

2.97

شاهد عدم کنترل

3.13

شاهد وجین (کنترل)

0.41

 

 

جدول 8- مرتب‌سازی تیمارها براساس سیر صعودی هزینه‌ها و انتخاب اقتصادی‌ترین تیمار

تیمار

ارزش حال مخارج (هزارریال)

ارزش حال منافع (هزارریال)

تیمارهای مورد مقایسه

 

تیمار منتخب

شاهد (عدم کنترل)

T1H13

12834

76200

 

 

 

ایمازاتاپیر

T1H7

15334

85317

T1H7 -T1H13

3.65

 (T1H7)

ایزوکسافلوتل

T1H3

15350

58871

T1H7- T1H3

-1571

(T1H7)

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

T1H8

15376

75232

T1H7- T1H8

-239.6

(T1H7)

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

T1H4

15392

80156

T1H7- T1H4

-87.6

(T1H7)

متری بیوزین

T1H11

15409

70088

T1H7- T1H11

-201

(T1H7)

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

T1H12

15451

76151

T1H7- T1H12

-77.8

(T1H7)

تری فلورالین

T1H1

15485

64718

T1H7- T1H1

-136

(T1H7)

تری فلورالین + بتانال پروگرس

T1H2

15527

90312

T1H7- T1H2

25.8

(T1H2)

اکسی فلورفن

T1H5

15537

60613

T1H2- T1H5

-2969

(T1H5)

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

T1H6

15569

75589

T1H5- T1H6

466.7

(T1H6)

فلوروکلریدون

T1H9

15931

60281

T1H6- T1H9

-42.3

(T1H6)

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

T1H10

15973

74012

T1H6- T1H10

-3.9

(T1H6)

شاهد عدم کنترل

T2H13

19784

61949

T1H6- T2H13

-3.2

(T1H6)

ایمازاتاپیر

T2H7

22284

75662

T1H6- T2H7

0.01

(T2H7)

ایزوکسافلوتل

T2H3

22301

68787

T2H7- T2H3

-408.4

(T2H7)

ایمازاتاپیر + بتانال پروگرس

T2H8

22326

48468

T2H7- T2H8

-646.2

(T2H7)

ایزوکسافلوتل + بتانال پروگرس

T2H4

22343

72047

T2H7- T2H4

-61.35

(T2H7)

متری بیوزین

T2H11

22360

72412

T2H7- T2H11

-42.9

(T2H7)

متری بیوزین+ بتانال پروگرس

T2H12

22402

66524

T2H7- T2H12

-77.5

(T2H7)

تری فلورالین

T2H1

22435

74576

T2H7- T2H1

-7.2

(T2H7)

تری فلورالین + بتانال پروگرس

T2H2

22478

89804

T2H7- T2H2

73

(T2H2)

اکسی فلورفن

T2H5

22478

84400

T2H2- T2H5

-54

(T2H2)

اکسی فلورفن+ بتانال پروگرس

T2H6

22520

57658

T2H2- T2H6

-763.8

(T2H2)

فلوروکلریدون

T2H9

22882

43869

T2H2- T2H9

-113.7

(T2H2)

فلوروکلریدون + بتانال پروگرس

T2H10

22924

59893

T2H2- T2H10

-67

(T2H2)

شاهد (وجین دستی)

T1H14

120779

20349

T2H2- T1H14

-0.7

(T2H2)

شاهد (وجین دستی)

T2H14

127730

52213

T2H2- T2H14

-0.36

(T2H2)

 

 

برای انجام مقایسه اقتصادی بین این دو تیمار ابتدا اختلاف ارزش حال منافع تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی ( ) با تیمار ایمازاتاپیر در شرایط عدم خاک‌ورزی          ( ) (∆P.V.(B)) و همچنین، اختلاف ارزش حال هزینه تیمار شاهد (عدم کنترل) در شرایط عدم خاک‌ورزی (  ) و  تیمار  ایمازاتاپیر در  شرایط  عدم  خاک‌ ورزی

 ( ) (∆P.V.(C)) محاسبه گردید و نسبت منافع نهایی به هزینه نهایی همانطور که در جدول 8 گزارش شده است به دست آمد. در صورتی که پاسخ‌ به دست آمده بزرگتر از 1 باشد، تیمار با هزینه کمتر حذف شده و تیمار باقی‌‌مانده با تیمار سطح بعدی مقایسه می‌شود و در حالتی که پاسخ حاصل شده  کمتر  از 1 باشد، تیمار  با هزینه  بیشتر حذف می‌شود و  تیمار   باقیمانده   با  تیمار  بعدی مقایسه می‌گردد. با محاسبه نسبت تفاضل ارزش حال منافع دو تیمار اول به تفاضل ارزش حال هزینه‌های دو تیمار اول و مقایسه بین تیمارها در نهایت، تیمار  یعنی روش کنترل شیمیایی با مصرف سم علف‌کش تری­فلورالین (ترفلان) به صورت پیش کاشت آمیخته با خاک (5/2 لیتر در هکتار) + بتانال پروگرس او اف (فن مدیفام+ دسمدیفام + اتوفومزیت ) پس رویشی (در زمان 8-6 برگی نخود و 6-2 برگی اکثر علف‌های هرز) (5/1 لیتر در هکتار) در شرایط خاک‌ورزی مرسوم، به عنوان برترین تیمار و روش کنترل شیمیایی با استفاده از علف کش ایمازاتاپیر (پرسوئیت) پس از کاشت و پیش از سبز شدن نخود (700 میلی لیتر در هکتار) در شرایط خاک‌ورزی مرسوم ( ) بعنوان دومین تیمار از لحاظ مالی در منطقه سرارود کرمانشاه شناخته شد.

تشکر و قدردانی

این مقاله مستخرج از پروژه تحقیقاتی با کد مصوب 991021- 030-15- 15-0 است. بدین وسیله از تمام همکاران موسسه تحقیقات کشاورزی دیم و معاونت سرارود که در اجرای این پروژه ما را یاری نمودند سپاسگزاری می‌گردد.

 

[1]  Anthemis cotula

[2]- Marginal Benefit - Cost Ratio

[3]- Variable Cost

[4]- Present Value

[5]- Cash Flow Diagram

[6]- Sophora alopecuroides

[7]- Glycyrrhiza glabra

[8]- Convolvulus arvensis

[9]- Tragopogon graminifolius

[10]- Cichorium intybus

مراجع
احمدی عبدالرضا، ویسی مژگان، آقایی منصور،  موسوی سید کریم. 1398. بررسی مدیریت تلفیقی علف­های هرز مزارع نخود دیم (Cicer arietinum). پژوهش­های حبوبات ایران، 10: 195-108.

غلامپور شمامی یوسف، مجنون حسینی ناصر، و علیزاده حسن. 1392. تأثیر روش­های مختلف مدیریت علف­های هرز و تراکم گیاهی بر کنترل علف­های هرز و عملکرد نخود زراعی (Cicer arietinum). نشریه علوم گیاهان زراعی ایران، 4: 574-563.

موسوی، سید کریم، پزشکپور پیام، شاهوردی محمد.1386 . پاسخ جمعیت علف های هرز به تاریخ کاشت و رقم نخود دیم (Cicer arietinum L) علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 40: 176-167.

 موسوی، سید کریم.، ثابتی پیمان، جعفرزاده، ناصر، بزازی داریوش.1389. ارزیابی کارآیی چند علفکش برای کنترل علف­های هرز نخود (Cicer arietinum)، پژوهش­های حبوبات ایران، 1: 31-19.

Abbas G, Ahmad A, Amer M, Abbas Z, Rehman M, Hussain A, Khan A. 2016. Impact of pre- emergence herbicides for the control of weeds in chickpea (Cicer arietinum L.) under hot arid climate. Journal of Biosciencs Management, 3: 54-60.

Ahmadi AR, Shahbazi S, Diyanat M. 2016 Efficacy of five herbicides for weed control in rain-fed lentil (Lens culinaris Medik.). Weed Technology, 30:448–455.

Anonymous. 2015. Isoxaflutole. New Active Ingredient Review. Available at: http :// www. mda. state. mn.us/ chemicals / pesticides/regs/~/media/Files/chemicals/reviews/nair isoxaflutole.pdf. (Verified 5. July.2017).

Booth DT, Cox SE, Berryman R D. 2006. Point sampling digital imagery with 'SamplePoint'. Environmental Monitoring and Assessment,123(1-3):97-108. doi:10.1007/s10661-005-9164-7.

Buhler DD, Gunsolus JL, Ralston DF. 1993. Common cocklebur (Xanthium strumarium L.) control in soybean (Glycine max L.) with reduced bentazon rate and cultivation. Weed Science, 41: 447- 453

Dixit AK, Kumar S, Rai AK, Kumar TK. 2015. System productivity, profitability, nutrient uptake and soil health under tillage, nutrient and weed management in rainfed chickpea (Cicer arietinum L.) fodder sorghum (Sorghum bicolor L.) cropping system. Indian Journal of Agronomy, 60: 205-211.

Doyle S, Morgan M, Mcdonald SK. 2005. Organic noxious weed management field bindweed (convolvulus arvensis L.) family convolvulaceae. Available at http://foodsystems msu edu / uploads / files / fieldbindweed  

Emenky FA, Khalaf AS, Salim NM. 2010. Influence of tillage and weed management methods on chickpea (Cicer arietinum L.) yield and yield components. Pakistan Journal of Weed Science Research, 16: 189-198.

Jafarzadeh N, Shimi P. 2001. Investigation of New Herbicide Isoxaflutole in Chickpea (Cicer arietinum L.) Fields. Final Report of Plant Protection Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, western Azarbayjan, Iran. (In Persian).

Kantar F, Elkoca E. 1999. Chemical and agronomical weed control in chickpea (Cicer arietinum). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23: 631-635.

Karimmojeni H. Yousefi AR, Kudsk P, Bazrafshan AH. 2015. Broadleaf weed control in winter-sown lentil (Lens culinaris). Weed Technology, 29:56–62.

Kaur T, Kumar R. 2016. Weed-management strategies in chickpea (Cicer arietinum) for higher productivity and profitability in north-western part of India. Indian Journal of Agronomy 61: 484-488.

Lyon DJ, Wilson RG. 2005. Chemical weed control in dryland and irrigated chickpea. Weed Technology 19: 959–965. DOI: https://doi.org/10.1614/WT-05-013R.1

Mahoney JE. 1984. Broadleaf weed control in chickpeas. International Chickpea Newsletter Australian Weeds, 3: 125-127.

Mohammadi G, Javanshir A, Khooie FR, Mohammadi SA, Zehtab Salmasi S. 2005. Critical period of weed interference in chickpea. Weed Research, 45: 57-63.

Mousavi SK, Pezeshkpour P, Shahverdi M. 2007. Weed population response to chickpea (Cicer arietinum L.) variety, and planting date. Journal of Sciences and Technology Agricultural and Natural Resources 11 (40): 167–177. (in Persian, with English summary)

Mousavi SK. Pezeshkpoor P. Shahverdi, M. 2010a. Effects of planting date, crop variety, and weed interference on yield and yield components of dryland chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal Field Crop Science, 40(4): 59-69. (In Persian).

Mousavi SK, Sabeti P, Jafarzadeh N, Bazzazi D. 2010b. Evaluation of some herbicides efficacy for weed control in chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Pulses Research 1: 19–31. (in Persian, with English summary).

Mousavi SK, Sabeti P, Jafarzadeh N, Bazzazi D. 2010c. Evaluation of some herbicides efficacy for weed control in chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Pulses Research
1 (1): 19–31. (in Persian, with English summary).

Patrignani A, Ochsner TE. 2015. Canopeo: A Powerful New Tool for Measuring Fractional Green Canopy Cover. Agronomy Journal, 107: 2312–2320. DOI: 10.2134/agronj15.0150.

Tanveer A, Irman SH, Ayub M, Yasin M. 2010. Response of chickpea (Cicer arietinum L.) and euphorbia dracunculoides to pre and post- emergence herbicides. Pakistan Journal Weed Science Research, 16(3): 267-277.

Veisi M. 1998. Study on Efficiency of Some Herbicides on Broadleaf Weeds in Rainfed Chickpea. Final Report of Plant Protection Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kermanshah, Iran. 10p. (In Persian).

Veisi M. 2001. Investigation of New Herbicide Isoxaflutole in Chickpea (Cicer arietinum L.) Fields. Final report of Plant Protection Research Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Kermanshah, Iran. No 397. (In Persian).

Veisi M, Mansouri MS, Ghiasvand M. 2019. Chemical control of broadleaf weeds in autumn-sown rainfed chickpea. Plant Protection Research 59 (4): 552–560. DOI: https:// doi. Org /10.24425 /jppr.2019.131262.

Wilkinson RE. 1971. Research methods in weed science. Southern Weed Science Society, 28-40.

Yousefi AR, Alizadeh HM, Preston C, Watts JH, Cossman ND. 2006. Investigation of single and integrated application of different herbicides on chickpea (Cicer arietinum L.) yield and its components in winter sowing. p. 420–422. In: Proceedings of the 15th Australian weeds conference “Managing weeds in a changing climate”. 24–28 September 2006, Adelaide, South Australia

Zand E, Shimi P, Baghestani MA, BitarafanM. 2009. A Guideline for Herbicides in Iran. Mashhad, Iran: Jahad-e Daneshgahi Mashhad Press. 66 p.

Zand E, Baghestani M, Nezamabadi N, Shimi P, Mousavi SK. 2017. A Guide to Chemical of Weeds in Iran (With the flora change approach). 2nd ed., Mashhad, Iran, 224 pp.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,551
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 395


counter
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب