| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,083 |
| تعداد مقالات | 34,402 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,374,651 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 79,055,147 |
تحلیل روند دبی متوسط سالانه در ایران | ||
| مهندسی و مدیریت آبخیز | ||
| مقاله 10، دوره 15، شماره 2، تیر 1402، صفحه 314-327 اصل مقاله (1.32 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijwmse.2022.355193.1907 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی وفاخواه* 1؛ مصطفی ذبیحی سیلابی2؛ صدیقه مدرسی طباطبایی2؛ حسین سروی صدرآباد2؛ آرزو شفیعی بافتی2؛ نگین قادری دهکردی2؛ محمدرضا ریاحی2؛ سیدسعید غیاثی2 | ||
| 1استاد، گروه آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران | ||
| چکیده | ||
| مقدمه بررسی وضعیت اقلیمی در حوزه‌های آبخیز، نقش تعیین‌کننده‌ای در برنامه‌ریزی‌های مدیریت منابع آب دارد. این در حالی است که تغییرات دما و بارش اثر زیادی بر روی دبی رودخانه‌ها، فرسایش خاک، نوسان سطح سفره‌های آب زیرزمینی و وقوع سیلاب‌ها به‌جا می‌گذارند. انجام پژوهش‌های مرتبط با تغییر اقلیم، به‌منظور آمادگی هرچه بیشتر برای مقابله با هزینه‌های خسارت‌بار ناشی از این تغییر بسیار ضروری است. بررسی مطالعات انجام گرفته در کشور نشان می‌دهد، مقیاس مطالعه در اکثر موارد در سطح محلی است و بررسی روند دبی متوسط سالانه و بزرگی آن به‌ویژه در سطح کشور مطالعه نشده است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تعیین روند دبی متوسط سالانه و بزرگی آن در سطح کشور انجام شد. مواد و روش‌ها در این پژوهش، روند دبی متوسط سالانه در سطح کشور با لحاظ اثر سدها، با استفاده از روش من‌کندال و شیب‌سن انجام شده است. ابتدا، آمار تمامی ایستگاه‌های هیدرومتری موجود در زیرحوضه‌های شش حوزه آبخیز بزرگ کشور از شرکت مدیریت منابع آب کشور دریافت شد. در نهایت، 139 ایستگاه هیدرومتری با طول دوره آماری 17 تا 65 سال انتخاب شد. آمار این ایستگاه‌ها با اطلاعات موجود در ایستگاه‌های مجاور مقایسه و مقادیر مشکوک نیز کنترل شد. همگن بودن داده‌ها نیز با استفاده از آزمون توالی و بازسازی سال‌های فاقد آمار با استفاده از رگرسیون خطی از طریق استفاده از ایستگاهی با بالاترین ضریب همبستگی برای هر ایستگاه با آمار ناقص، انجام شد. در گام بعدی، بررسی روند دبی متوسط سالانه و بزرگی آن از آزمون‌های غیر پارامتریک من‌کندال و تخمین‌گر شیب‌سن در محیط نرم‌افزار XLSTAT انجام شد. پس از تعیین روند ایستگاه‌های مطالعاتی، نقشه توزیعی روند دبی جریان در سطح کشور مشتمل بر شش حوزه آبخیز بزرگ کشور در محیط نرم‌افزار ArcGIS10.2 تهیه شد. نتایج و بحث نتایج این پژوهش نشان داد، 14 ایستگاه تحت تأثیر سد بودهاند که با این وجود، در ایستگاه‌های بدون دخالت سد، تعداد 84 ایستگاه دارای روند کاهشی (60 درصد)، شش ایستگاه روند افزایشی (پنج درصد) و 35 ایستگاه (25 درصد) دیگر نیز در سطح اطمینان 95 درصد فاقد روند بودند. بررسی روند سری زمانی میانگین دبی سالانه در هر یک از شش حوزه آبخیز بزرگ کشور نیز نشان داد، 80 درصد از ایستگاه‌های مطالعاتی در حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان دارای روند کاهشی بوده است، در حالی‌که به‌ترتیب 20، 10 و نه درصد از کل ایستگاه‌های مطالعاتی حوزه‌های آبخیز دریای خزر، فلات مرکزی و خلیج فارس و دریای عمان و نیز تمام ایستگاه‌های حوزه آبخیز مرزی شرق (هامون) فاقد روند بودهاند. در این بین، کل ایستگاه‌های مطالعاتی در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه و سرخس و 68 درصد از ایستگاه‌های مطالعاتی در حوزه آبخیز دریای خزر از روند کاهشی برخوردار بودهاند. نتیجه‌گیری نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، نشان‌دهنده وجود روند کاهشی و معنیدار در غالب ایستگاه‌های مطالعاتی (84 ایستگاه) بود. از همین رو، روند کاهشی ایستگاه‌های هیدرومتری در سطح کشور را می‌توان به کاهش بارش، افزایش دما و ظهور خشکسالی‌های طاقت‌فرسایی ناشی از تغییرات اقلیمی و همچنین دخالت‌های انسانی از جمله افزایش بی‌رویه احداث سدها و نیز تغییر کاربری غیراصولی ارتباط داد. با این‌حال، یکی از محدودیت‌های پژوهش حاضر، عدم لحاظ تغییرات اقلیمی و تغییرات کاربری اراضی و تعیین سهم هرکدام از عوامل مذکور در روند کاهشی و افزایشی ایستگاه‌های مذکور است. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند برای برنامه‌ریزان و سیاست‌مداران عرصه آب به جهت مدیریت منابع آب بسیار مفید و حائز اهمیت باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آزمون غیرپارامتریک؛ تخمین‌گر شیب‌سن؛ دبی جریان؛ رواناب؛ من‌کندال | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Detection of annual mean discharge trend over Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Vafakhah1؛ Mostafa Zabihi Silabi2؛ Sedigheh Modarresi Tabatabaei2؛ Hossein Sarvi Sadrabad2؛ Arezoo Shafiei Bafti2؛ Negin Ghaderi Dehkordi2؛ Mohammadreza Riahi2؛ Seid Saeid Ghiasi2 | ||
| 1Professor, Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran | ||
| 2Ph.D. Student, Department of Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Extended abstract Introduction Investigating the climatic condition over watersheds has a decisive role in water resource management planning. Meanwhile, changes in temperature and precipitation have a great effect on the discharge of rivers, soil erosion, and fluctuations in the level of ground water, and the occurrence of floods. It is very necessary to carry out research related to climate change in order to prepare as much as possible to deal with the harmful costs caused by this change. The review of the studies conducted in Iran also shows that the scale of the study is in most cases at the local level and the study of the mean annual discharge trend and its magnitude has not been studied especially over Iran country. Therefore, the current research was planned with the aim of determining the mean annual discharge trend and magnitude over Iran. Materials and methods In the present study, the trend of mean annual discharge in Iran was determined by considering the effect of dams using Mann-Kendall and Sen’s slope methods. First, the statistics of all the hydrometric stations located in the Iran six major drainage watersheds were obtained from Iran Water Resources Management Company. Finally, 139 hydrometric stations with a statistical period of 17 to 65 years were selected in this study. The statistics of these stations were compared with the data available in nearby stations and suspicious values were also controlled. The homogeneity of the data and reconstructing the missing data was carried out using the run test and linear regression through the station with the highest correlation coefficient for each station with incomplete station, respectively. In the next step, non-parametric Mann-Kendall and Sen’s slope estimator tests were carried out within XLSTAT software in order to evaluate the trend and its magnitude analyses. After determining the trend of the study hydrometric stations, the spatial distribution map of the mean annual discharge trend in Iran six major drainage watersheds were prepared within Arc/GIS 10.2 software. Results and discussion The results showed that 14 hydrometric stations were affected by the dam. However, in the hydrometric stations without dam, 84, six and 35 hydrometric stations have a decreasing trend (60%), an increasing trend (5%), and no trend at the 95% confidence level, respectively. Examining the trend of the time series of mean annual discharge in each of Iran six major drainage watersheds also showed that 80% of the study stations in the Persian Gulf and Oman Sea watershed have a decreasing trend, while no trend were detected in 20%, 10% and 9% of the total study stations in the Caspian Sea, the Central Plateau, and the Persian Gulf and Oman Sea watersheds, respectively as well as all the stations of the eastern watershed (Hammon). In the meantime, all study hydrometric stations in Urmia Lake and Sarakhs watersheds and 68% of the study hydrometric stations in the Caspian Sea watershed have a decreasing trend. Conclusion The results obtained from this research showed that the decreasing trend was detected in most of the hydrometric stations (84 hydrometric stations). Therefore, the decreasing trend of hydrometric stations in Iran can be related to the decrease in rainfall, increase in temperature and the emergence of excruciating droughts caused by climate changes and also human interference, including the excessive increase in the construction of dams and the change of unprincipled land use. However, one of the limitations of the current research is not taking into account climate changes and land use changes and determining the contribution of each of the mentioned factors in the decreasing and increasing trend of the mentioned stations. The results of the present research can be very useful and important for water planners and politicians in order to manage water resources. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Flow discharge, Mann-Kendall, Nonparametric test, Runoff, Sen’s slope estimator | ||
| مراجع | ||
|
Abaspoor, B. and H. Torabipodeh. 2015. Trend analysis of river discharge changes and the impact of auto-correlation coefficient on flow variation trend of Western Azerbaijan Province rivers. Quarterly Journal on Water Engineering, 3(2): 157-164 (in Persian). Adab, F., H. Karami, H.S. Mousavi and S. Farzin. 2018. Application of chaos theory in modeling and analysis of river discharge under different time scales, case study: Karun River. Physical Geography Research Quarterly, 50(3): 443-457 (in Persian). Akter, S., M.F. Howladar, Z. Ahmed and T.R. Chowdhury. 201(. The rainfall and discharge trends of Surma River area in North-eastern part of Bangladesh: an approach for understanding the impacts of climatic change. Environmental Systems Research, 8(1): 1-12. Alijani, B.b., P. Mahmoudi and J. Chogana. 2012. A study of annual and seasonal precipitation trends in Iran using a nonparametric method (Sen's slope estimator). Journal of Climate Research, 3(9): 23 (in Persian). Babaeian, I., M. Zarghami, M. Koohi, O. Babaeian, M. Karimian and R. Modirian. 2013. Water resources assessment over Gharaghom Catchment under climate change, case study of Daregaz Sub-basin. Journal of Water and Soil, 27(5): 907-918 (in Persian). Balyani, Y., H.M. Saligheh, H. Asakereh and M.H. Nasserzadeh. 2015. Cycle analysis of time series of annual precipitation Heleh and Mond Watershed. Journal of Geographical Scincess, 15(37): 245-272 (in Persian). Das, S. and S. Banerjee. 2021. Investigation of changes in seasonal streamflow and sediment load in the Subarnarekha-Burhabalang basins using Mann-Kendall and Pettitt tests. Arabian Journal of Geosciences, 14(11): 1-14. Ebrahimzadeh, Z. and A. Malekian. 2019. Analysis of monthly and annual discharge trends of the northern coastal strip. Proceedings of the 7th Comprehensive Conference on Flood Management and Engineering, Tehran Municipality, Tehran, Iran (in Persian). Fathian, F., Z. Dehghan, M.H. Bazrkar and S. Eslamian. 2016. Trends in hydrological and climatic variables affected by four variations of the Mann-Kendall approach in Urmia Lake Basin, Iran. Hydrological Sciences Journal, 61(5): 892-904. Ghasabfeiz, M. and H. Eslami. 2017. Variations trend evaluation of rainfall using Mann-Kendall and linear regression in Khuzestan Province. Journal of Water Engineering, 5(2): 113-121 (in Persian). Hassanzadeh, E., M. Zarghami and Y. Hassanzadeh. 2012. Determining the main factors in declining the Urmia Lake level by using system dynamics modeling. Water Resources Management, 26(1): 129-145. Hejazizadeh, Z., A. Fatahi, E. Mesahbavati and M. Naserzadeh. 2012. Evaluating the effects of climate change on flood hydrography in future periods. Iranian Geographical Association Journal, 10(34): 5-24 (in Persian). Hesami, A. and A. Amini. 2016. Changes in irrigated land and agricultural water use in the Lake Urmia Basin. Lake and Reservoir Management, 32(3): 288-296. Hessari, B. and K. Zeinalzadeh. 201(. The role of average discharge variations of Urmia Lake rivers on water level drop of the lake. Iranian Journal of Soil and Water Research, 50(2): 437-447 (in Persian). Jahedi, N. and Ghorbani, M. 2015. Trend analysis of precipitation and river flow in the Qara-Su River Basin. Geography and Planning, 19(52): 63-63 (in Persian). Moradi, M., A. Bazrafshan, A. Bahremand and E. Pooryahia. 2017. Assessing the relationship between the trends of some climatic factors on surface runoff in the watersheds of the southern coast of Iran. Watershed Management Research, 31(119): 79-92 (in Persian). Nazeri Tahrudi, M., K. Khalili and F. Ahmadi. 2016. Spatial and regional analysis of precipitation trend over Iran in the last half of century. Journal of Water and Soil (Agricultural Science and Technology), 30(2): 643-654 (in Persian). Onyutha, C., H. Tabari, M.T. Taye, G.N. Nyandwaro and P. Willems. 2016. Analyses of rainfall trends in the Nile River Basin. Journal of Hydro-Environment Research, 13: 36-51. Pirnia, A., M. Habibnejad Roshan and K. Soleimani. 2015. Investigation of precipitation and temperature changes in Caspian Sea southern coasts and its comparison with changes in northern hemisphere and global scales. Journal of Watershed Management Reserch, 6(11): 90-100 (in Persian). Rahimi, L., A.A. Dehghani and K. Ghorbani. 2016. Comparison of total flow, base flow and water-quality characteristics trend in Arazkuseh hydrometric station. Journal of Watershed Management Research, 7(13): 83-91 (in Persian). Salehi Bavil, S., K. Zeinalzadeh and B. Hessari. 2018. The changes in the frequency of daily precipitation in Urmia Lake Basin, Iran. Theoretical and Applied Climatology, 133(5): 205-214. Sourinejad, A. 2020. Assessment of climate change effects on renewable surface water resources due to 30 basins in Iran. Physical Geography Research Quarterly, 52(3): 351-373. Xu, Z.X., K. Takeuchi and H. Ishidaira. 2003. Monotonic trend and step changes in Japanese precipitation. Journal of hydrology, 279(1-4): 144-150. Vafakhah, M., M. Bakhshi Tiragani and M. Khazaei. 2013. Analysis of rainfall and discharge trend in Kashafrood Watershed. Geography Andand Development Iranian Journal, 10(29): 21-27 (in Persian). Yaghmaei, H., S.H.R. Sadeghi, H. Moradi and M. Gholamalifard. 2018. Effect of dam operation on monthly and annual trends of flow discharge in the Qom Rood Watershed, Iran. Journal of Hydrology, 557: 254-264. Zhang, X., K.D. Harvey, W.D. Hogg and T.R. Yuzyk. 2007. Trends in Canadian stream flow. Water Resource Research, 37(4): 987–998. Zohrabi, N., A.R. Massahbavani, A. Telvari and H. Sedghi. 2013. Climate change detection and green house gases attribution to it using AOGCMs Models and two-dimensional normal distribution, case study; Large Karoon River Basin. Iran-Water Research, 9(2): 1-8 (in Persian). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 755 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 413 |
||