1استادیار پژوهش، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران.
2استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3دانشآموخته دکتری سیستماتیک گیاهی،گروه علوم و زیستفناوری گیاهی، دانشکده علوم و فناوری زیستی، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران.
چکیده
حدود 15درصد از گونههای جنسDionysia تنها در استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد رشد میکنند. با هدف تعیین میزان خطر انقراض و برنامهریزیهای حفاظتی، وضعیت حفاظتی ۷ گونه انحصاری این جنس در این دو استان با استفاده از شاخصB و C (بهترتیب محدوده جغرافیایی و اندازه جمعیتهای کوچک) شیوهنامه اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت مطالعه و بررسی شد. همچنین نکاتی پیرامون جایگاه حفاظتی گونههای تازه کشفشده DionysiajamzadiaeوD. splendens ارائه شد. نتایج نشان داد، همه گونهها در بحران انقراض (CR) هستند. معدنکاویهای گسترده، احداث جاده، کوهخواری و گسترش شهرها، برخی از رویشگاههای این گیاهان را بهطورکلی نابود و به برخی آسیبهای جدی وارد کرده است. برای حفاظت از این گیاهان، رویشگاههای آنها باید توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بهعنوان رویشگاه حفاظتشده اعلام شود.
1Assistant Prof., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shahrekord, Iran
2Prof., Research Institute of forest and rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization, (AREEO), Tehran, Iran.
3PhD, Department of Plant Sciences and Biotechnology, Faculty of Life Sciences and Biotechnology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
In the flora of Iran, c. 15 percent of the Dionysia species are endemics in Fars and Kohgiluyeh va Boyer-Ahmad provinces. The IUCN Red List criteria, i.e., criteria B and C (geographic range and small population size, respectively) are used to evaluate the risk of extinction and necessary planning for the species protection. Moreover, the conservation status of the recently discovered Dionysiajamzadiae and D. splendens are discussed here. Our findings show all the species are Critically Endangered (CR). Some habitats of these plants have been destroyed or severely damagedas a result of the massive expansion of mines, construction of roads, and urbanization in mountainous regions. To protect these plants, their habitats must be designated as a protected area by the Forests and Rangelands and Watershed Management Organization of Iran.
آخانی، ح.، 1373. نام خلیجفارس و بحران زیستشناسی در ایران. نشر دانش، 85 و 86: 13-5.
آخانی، ح. و رودف، ا.، 1397. حفظ تنوع زیستی یا زیستفناوری: اولویت امروز ایران چیست؟. پژوهشهای راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 3(2): 194-181.
جلیلی، ع.، ۱۳۹۸. مراتع، معادن و پدیده ابرتخریبها. طبیعت ایران، ۴(۵): 3.
جلیلی، ع.، 1400. هشدار به دولتمردان جدید، توسعه و مسیری که باید طی شود (قسمت سوم). طبیعت ایران، 6(6): 134-134.
جعفری، م.، 1400. تغییر اقلیم و انفعال خواسته یا ناخواسته ما. طبیعت ایران، 6(6): 134-134.
جمزاد، ز.، 1377. فلور ایران، شماره 25: تیره پامچال (Primulaceae). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 93 صفحه.
درویش, م.، 1397. زندگینامه دکتر آهنگ کوثر؛ استاد فرهیخته آبخوانداری. طبیعت ایران. 3(1): 99-96.
زراعتکار، ا.، جمزاد، ز. و جلیلی، ع.، 1400. جایگاه حفاظتی گونههای Hypericopsis persica Boiss. and Salicornia perspolitana Akhani. طبیعت ایران، ۶(۳): ۱۵۸-۱۵۳.
زراعتکار، ا. و جم زاد، ز.، ۱۳۹۹. تعیین جایگاه حفاظتی گونههای انحصاری ایران در استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 224 صفحه.