موسسه تحقیقات دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
چکیده
حبوبات بعد از غلات، دومین منبع غذایی مهم برای انسان بوده و به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش پروتئینی بالا محسوب میشوند. نخود در بین حبوبات هم از نظر سطح زیر کشت و هم از نظر تولید در درجه اول اهمیت قرار دارد. با این وجود عملکرد آن پایین است و یک شکاف بین عملکرد بالقوه و عملکرد واقعی آن وجود دارد. بنابراین، به منظور دستیابی به ژنوتیپهای نخود پر محصولتر و دارای صفات مطلوب زراعی، تنوع ژنتیکی 40 ژنوتیپ نخود دسی (از منشاء ایکریسات) همراه با شاهدهای کاکا و پیروز به مدت دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقاتی دیم مراغه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج واریانس مرکب نشان داد که بین اختلاف ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه اصلی در سطح 1 درصد و از نظر صفات ارتفاع بوته در سطح 5 درصد معنیدار بود. وراثت پذیری بالایی برای صفات تعداد غلاف در بوته (90/0) و تعداد شاخه اصلی (85/0) مشاهده شد. تجزیه خوشهای ژنوتیپها را در چهار گروه طبقهبندی کرد. از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، بیوماس و تعداد شاخه اصلی، گروه 4 و برای تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته گروه 2 از ویژگیهای مطلوب برخوردار بودند. با توجه به نتایج تجزیه به عاملها، چهار عامل اول مجموعا 22/71 درصد از کل تغییرات را توجیه کردند. میتوان عامل اول را عملکرد و عامل دوم را اجزای عملکرد نام گذاری کرد. با توجه به نتایج، ژنوتیپهای ICCV 16116، ICCV 08102، ICCV 13107، ICCX-110054-F3-BP-P30-BP، ICCX-110050-F3-BP-P1-BP و ICCX-110050-F3-P28-BP برتر بوده و میتوانند در جهت نیل به حداکثر عملکرد و سایر صفات مطلوب زراعی در برنامههای اصلاحی نخود را مورد استفاده قرار گیرند.
Genetic Diversity of Desi type chickpea genotypes, under dryland condition
نویسندگان [English]
mojhgan tabrizivand taheri
Dryland Agricultural Research Institute, agricultural Research, education and Extension Organization, Maragheh, Iran
چکیده [English]
Legumes are a second important food source for humans and a valuable supplement with high protein quality. Chickpea has the highest harvested area and yields within legumes. However, the yield of chickpea is low and there is a gap between the expected and observed yield of this crop. In order to access high yielded genotypes with suitable agronomic characteristics, genetic diversity of 40 ICRISAT originated desi chickpea genotypes and two check varieties (Kaka and Pirouz) were evaluated in complete block design with two replications in dryland agricultural research institute in Maraghe station during 2017-2018 and 2018-2019. Agronomic traits were recorded. Combined analysis results showed that there were significant differences between genotypes at 1% for yield, 100sw, pod number in plant and main branch numbers. For plant height at 5%. High heritability was observed for pod number in the plant (0.90) and main branch number (0.85). Cluster analysis categorized genotypes into 4 groups. Group 4 had desirable characteristics for yield, 100SW, biomass and main branch numbers. Group 2 was desirable for plant height and pod number in the plant. Principal component analysis results showed that the first four PCs explained the 71.22% of differences. The first and second PCs could be named yield and yield attributes. Results showed that ICCV 16116, ICCV 08102, ICCV 13107, ICCX-110054-F3-BP-P30-BP, ICCX-110050-F3-BP-P1-BP and ICCX-110050-F3-P28-BP were suitable to use as parents in chickpea breeding programs to access high yielded genotypes.