1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات زیست فناوری منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران،
2دانشجوی دکترای اصلاح نباتات، گروه بهنژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
در سند توسعه منابع طبیعی ایران در افق 1404 حدود 2.200.000 هکتار جنگلکاری و احیای جنگل در چهار برنامه پنجساله پیشبینی شده، که از این سطح، 100.000 هکتار مربوط به جنگل ارسباران است. تعیین محاوط بذرگیری و تشکیل باغ بذر از مطمئنترین مسیرهای تأمین بذر و نهال با کیفیت برای رسیدن به اهداف سند توسعه منابع طبیعی است، بهطوریکه 1) بذر استاندارد در اختیار بخش اجرایی قرار میگیرد و 2) پسروی ژنتیکی جنگل اتفاق نمیافتد. آردوج (Juniperus foetidissima Willd) یکی از عناصر باقیمانده و گونه در معرض تهدیدی است که در ترکیب و تنوع عناصر رویشی جنگلهای ارسباران جایگاه ویژهای دارد. این گونه درختی مقاومت زیادی به شرایط نامساعد محیطی دارد و در حال حاضر بیشتر درختان آن در سختترین شرایط زیستی به سر میبرند. در این مطالعه، براساس تعداد محوطههای بذری و پراکنش آنها، تعداد پایههای بذری و فاصله بین آنها، مساحت محوطههای بذری و صفات پایههای الیت، هشت منطقه در جنگل ارسباران بهعنوان محاوط بذرگیری اولیه شناخته شدند. مختصات جغرافیایی و نقشه این مناطق نشان میدهد، توزیع جغرافیایی مناسب و متوازنی برای محاوط بذرگیری آردوج در جنگلهای ارسباران وجود دارد. انجام مطالعات مولکولی، آزمون نتاج روی پایههای این مناطق، همچنین مطالعات ژنتیکی روی این محاوط برای بررسی تنوع و ساختار ژنتیکی، تهیه شناسنامه مولکولی و تعیین قرابتهای ژنتیکی بین و درون جمعیتهای مختلف آردوج برای تشکیل باغ بذر میتواند بسیار سودمند باشد.
Principles of identification and introduction of seed production areas of Arasbaran Juniper (Juniperus foetidissima)
نویسندگان [English]
Yousef Mohammadi1؛ Shiva Gheytaranpour-Sehrigh2
1Research Institute of Forests and Rangelands
2Plant breeding and biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Tabriz
چکیده [English]
According to the development of Iran's natural resources in horizon 1404, afforestation and reforestation of about 2,200,000 hectares in the fourth five-year plans are predicted, of which 100,000 hectares are related to Arasbaran forest. Identification of seed sources and forming seed orchards is one of the safest ways to supply standard seeds and seedlings to achieve the goals of the natural resources development document so that 1) standard seeds are provided to the executive organization and 2) genetic drift of the forest does not occur. Juniper (Juniperus foetidissima Willd) is one of the endangered species that has a special role in the composition and diversity of Arasbaran forests. This species is highly resistant to adverse environmental conditions, and now most of its trees are in the harshest living conditions. In this study, based on the number of seed production areas and their distribution, the number of trees and the distance between them, the area of seed production zones, and the characteristics of elite trees, eight areas in the Arasbaran forest were identified as primary seed production areas. The geographical coordinates and map of these areas show a suitable and balanced geographical distribution for the juniper seed production area in the Arasbaran forests. Conducting molecular studies, progeny testing, and genetics studies on these trees can be very useful for studying the genetic diversity and structure, preparing the molecular identity, and determining the genetic affinities between and within different juniper populations to establish a seed orchard.
کلیدواژهها [English]
Afforestation, Arasbaran forests, Juniper, Reforestation, Seed Orchard, Seed production areas
مراجع
اسپهبدی، ک.، 1399. لزوم توجه به محوطههای بذرگیری در برنامه توسعه جنگل. طبیعت ایران، 5(2): 21-17.
اسپهبدی، ک.، قمریزارع، ع. و مهرابی، ع.ا.، 1400. سیاستگذاری تشکیل باغ بذر در ایران. طبیعت ایران، 6(5): 17-7.
امامینسب، م.، اولادی، ر.، پورطهماسبی، ک. و شیروانی، ا.، 1399. ظرفیت گونه درختی آردوج (Juniperus foetidissima Willd) و درختچهای چتنه (Juniperus oblonga) برای مطالعات اقلیمشناسی درختی در منطقه ارسباران. جنگل و فرآوردههای چوب، مجله منابع طبیعی ایران، 73(3): 363-353.
سرهنگزاده، ج.، 1398. مدلسازی مطلوبیت رویشگاه آردوج (Juniperus foetidissima Willd) در ذخیرهگاه زیستکره ارسباران. پژوهش و توسعه جنگل، 5(1): 112-93.
عصری، ی. و پرتونیا، ل.، 1395. ویژگیهای رویشگاهی و جنگلشناسی گونه در معرض تهدید آردوج (Juniperus foetidissimaWilld) در ذخیرهگاه زیستکره ارسباران. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 24(4): 699-687.
قنبری، س. و سفیدی، ک.، 1397. ساختار و پراکنش مکانی جوامع درختی آردوج (Juniperus foetidissima Willd) در منطقه ارسباران. پژوهشهای گیاهی، 31(4): 921-909.