| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,996 |
| تعداد مقالات | 33,553 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,161,031 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,534,223 |
بررسی تنوع در عملکرد و اجزا عملکرد و سازگاری گونه های مختلف مرزه (.Satureja spp) کشت شده در استان کردستان | ||
| تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران | ||
| مقاله 8، دوره 40، شماره 4 - شماره پیاپی 122، دی 1403، صفحه 805-821 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijmapr.2022.352132.2878 | ||
| نویسندگان | ||
| فرحناز هوشیدری* 1؛ سیدرضا طبائی عقدائی2؛ فاطمه سفیدکن3؛ بایزید یوسفی4 | ||
| 1مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان کردستان،سنندج،ایران | ||
| 2اصلاح نباتات (زنتیک)-موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع / بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات | ||
| 3سردبیر | ||
| 4مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی ومنابع طبیعی استان کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: مرزه از تیره Lamiaceae و جنس Satureja می‌باشد. از میان 16 گونه مرزه موجود در ایران تعداد 9 گونه اندمیک ایران است. مهمترین ترکیب اسانس این گونه‌ها کارواکرول است که دارای خاصیت ضد عفونی کننده می‌باشد و در ترکیب برخی مواد آلی استفاده می‌شود. سرشاخه‌های گل‌دار و به‌طور کلی قسمت‌های هوایی گیاه مرزه از مهمترین بخش قابل استفاده این گیاه است که معمولاً در زمان گلدهی برداشت و در سایه خشک می‌گردد و دارای بوی معطر است. در این تحقیق سازگاری ژنوتیپهای مختلف مرزه (Satureja spp.) به شرایط آب و هوایی استان کردستان ارزیابی شد. مواد و روش‌ها: برای اجرای آزمایش، بذر 37 اکسشن متعلق به 10 گونه مرزه طی سالهای 1392-1388 از رویشگاه‌های طبیعی آنها در کشور واقع در استان‌های خراسان، آذربایجان‌شرقی، یزد، مازندران، کردستان، لرستان، ایلام، گیلان، اصفهان و زنجان جمع‌آوری و در گلخانه‌های مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان و مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کشت شدند. گونه‌های مرزه شامل S. sahendica Bornm.، S. avromanica Maroofi، S. bachtiarica Bunge، S. spicigera (C. Koch) Boiss.، S. mutica Fisch.، S. macrantha C. A. Mey.، S. atropatana Bunge، S. rechingeri Jamzad، S. khuzistanica Jamzad و S. isophylla Rech. بود. بذرها در سینی‌های نشایی کشت و بعد گیاهچه‌های سالم در مرحله 8 تا 10 برگی پس از تسطیح زمین و اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای به زمین اصلی در مزرعه تحقیقاتی واقع در ایستگاه تحقیقاتی گریزه سنندج منتقل و طبق نقشه طرح کشت شدند. قالب طرح مورد نظر، بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. پس از گل دادن اکسشن‌ها، نمونه‌برداری از سرشاخه‌های مرزه در مرحله گلدهی کامل، در اوایل تابستان تا اواسط پاییز انجام شد. تجزیه واریانس (به‌صورت اسپلیت پلات در زمان با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی) و مقایسه میانگین داده‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. با استفاده از تجزیه خوشه‌ای و صفات مورد بررسی، اکسشن‌ها به گروه‌های مجزا و با منشأ متفاوت تفکیک شدند. همچنین توزیع واریانس pca (principal components analysis) مؤلفه‌های اصلی داده‌ها انجام شد. اسانس حاصل از نمونه‌های 3 تکرار برای شناسایی اجزا آنها با یکدیگر مخلوط و بعد به دستگاه‌های GC و GC/MS تزریق شدند. نتایج: براساس نتایج تجزیه واریانس بین گونه‌ها و اکسشن درون گونه‌های مورد بررسی از لحاظ صفات بازده اسانس، عملکرد اسانس در هکتار (براساس وزن خشک گل و برگ در هکتار)، ترکیبات فنلی اسانس (%)، عملکرد وزن تر بوته در هکتار و عملکرد وزن خشک بوته در هکتار، عملکرد وزن خشک گل و برگ در هکتار، سطح تاج‌پوشش، میانگین ارتفاع شاخهها و درصد استقرار اختلاف معنیداری بین گونه‌ها و اکسشن درون گونه‌ها در سطح (1%≤p) وجود داشت. همچنین اثر سال در میزان بازده اسانس معنی‌دار بود. مقایسه میانگین گونه‌های مرزه نشان داد که از نظر میانگین عملکرد اسانس در هکتار گونه‌های S. spicigera، S. mutica، S. rechingeri، S. macrantha، S. khuzestanica، S. sahendica و S. bachtiarica به‌ترتیب با 44.20، 38.45، 19.00، 12.40، 12.07، 9.45 و 9.26 کیلوگرم در هکتار بیشترین و گونه های S. avromanica، S. isophylla و S. atropatana به‌ترتیب با 0.74، 1.64، 2.48 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را داشتند. گونه‌های S. khuzestanica، S. rechingeri، S. avromanica، S. mutica، S. spicigera و S. bachtiarica به‌ترتیب با 91.90، 90.26، 58.45، 53.03، 51.35 و 50.49 درصد ترکیبات فنلی اسانس بیشترین و گونه‌های S. isophylla، S. macrantha، S. sahendica و S. atropatana به‌ترتیب با 29.15، 36.55، 36.85 و 37.60 درصد کمترین ترکیبات فنلی اسانس را داشتند. گونه‌های S. avromanica، S. macrantha، S.spicigera، S. mutica، S .isophylla و S. sahendica به‌ترتیب با میانگین 93، 92، 91، 83، 83 و 81 درصد بیشترین زندهمانی یا درصد استقرار و گونه‌های S.atropatana، S. rechingeri و S. khuzistanica به‌ترتیب با 26، 31 و 38 درصد کمترین درصد استقرار را داشتند. صفت عملکرد وزن خشک گل و برگ در هکتار نیز در گونه‌های S. spicigera و S. mutica به‌ترتیب با 2173 و 2101 کیلوگرم بیشترین و گونه‌های S. atropatana، S. isophylla و S. avromanica به‌ترتیب با 338، 427 و 457 کیلوگرم کمترین مقدار را داشت. نتیجه‌گیری: براساس نتایج تجزیه خوشه‌ای داده‌های این تحقیق، گونه‌های S. sahendica،S. bachtiarica ،S. macrantha ، S. spicigera و S. mutica در اولویت کاشت در کردستان قرار گرفتند. گونه‌های S. avromanica، S. atropatana و S. isophylla در رتبه دوم کاشت و گونه‌های S. rechingeri و S. khuzestanica به‌ترتیب با میانگین بازده اسانس 2.87% و 2.41% (بالاتر از گونه‌های بومی)، نظر به حساسیت به سرما، استقرار کم، سطح کوچک تاج‌پوشش و کمبود وزن خشک گل و برگ می‌توان نتیجه گرفت که این دو گونه مناسب کشت در شرایط مشابه کردستان نیستند. از سوی دیگر، براساس نمودار بای پلات عملکرد اسانس در هکتار با سطح تاج‌پوشش و عملکرد وزن تر و خشک بوته همبستگی مثبت دارد، ازاین‌رو گونه‌های S. spicigera، S. mutica، S. bachtiarica، S. macrantha و S. sahendica علاوه بر بزرگی سطح تاج‌پوشش و افزایش وزن خشک گل و برگ در آنها، عملکرد اسانس در هکتار بیشتری نیز در شرایط آب و هوایی سنندج نشان دادند. همچنین گونه‌های S. spicigera، S. mutica، S. macrantha، S. sahendica و S. bachtiarica به‌ترتیب با 5992، 5694، 2061، 1046 و 1622 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد وزن خشک بوته در هکتار و 45.20، 38.44، 12.40، 9.45 و 9.26 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد اسانس را داشتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترکیبات فنلی؛ عملکرد زراعی مرزه؛ عملکرد اسانس؛ مرزه چندساله | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigation of variability in yield and yield components and adaptability of different species of savory (Satureja spp.) cultivated in Kurdistan province | ||
| نویسندگان [English] | ||
| F. Houshidari1؛ S. R. Tabaei-Aghdaei2؛ F. Sefidkon3؛ B. Yousefi4 | ||
| 1Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Sanandaj, Iran. | ||
| 2- | ||
| 3Chief Editor | ||
| 4Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Sanandaj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Savory belongs to the family Lamiaceae and the genus Satureja. Among the 16 savory species in Iran, 9 are endemic to Iran. The most important composition of the essential oil of these species is carvacrol, which has antiseptic properties and is used in the composition of some organic substances. The flowering branches and the aerial parts of the savoury plant are the most critical usable parts, usually harvested when flowering and dried in the shade and have a fragrant smell. In this study, we evaluated the adaptation of different savory accessions (Satureja spp.) in the climatic condition of Kurdistan province. Methodology: Thirty-seven accessions belonging to 10 Saturejaspecies were used in a randomized complete block design experiment in three replications at the Grize Station in Sanandaj from 2009-2013. The seeds were collected from different regions of Iran (Khorasan, East Azerbaijan, Yazd, Mazandaran, Kurdistan, Lorestan, Ilam, Gilan, Isfahan and Zanjan provinces). Savory species include S. sahendica Bornm, S. avromanica Maroofi, S. bachtiarica Bunge, S. spicigera (C. Koch) Boiss, S. mutica Fisch, S. macrantha CAMey, S. atropatana Bunge, S. rechingeri Jamzad, S. khuzistanicaJamzad, and S. isophylla Rech. The seeds were planted using transplanting trays, and at the stage of 8-10 leaves, the healthy plants were selected to be cultivated in unique pots. After levelling the ground and implementing the drip irrigation system, the healthy seedlings were transferred to the foremost field in the research farm. A sampling of savoury branches in the full flowering stage was done in early summer to mid-autumn. Variance analysis and average data comparison were done using Duncan's multiple range test. Using cluster analysis of the investigated characteristics, the accessions were separated into groups with different origins. Also, a variance distribution of the main components of the data was done for the principal components analysis. Essential oils obtained from 3 replicate samples were mixed and analyzed by GC and GC/MS. Results: Based on the variance analysis there was a significant difference between species and accessions at the level of (p≤0.01) in terms of essential oil yield percentage, essential oil yield per hectare (based on the dry weight of flower and leaf per hectare), total phenolic compounds of essential oil, plant's fresh weight yield per hectare and plant's dry weight yield per hectare, dry weight of leaf and flower yield per hectare, canopy area, the mean of the branch's height and establishment percentage. Also, the effect of the year on essential oil yield was significant. Comparison of the average species of savory showed that the average yield of essential oils in hectares (based on the weight of flower and leaf per hectare) was the highest in S.spicigera, S.mutica, S.rechingeri, S. macrantha, S.khuzestanica, S.sahendica, S.bachtiaricawith 45.20, 38.44, 19.00, 12.40, 12.07, 9.45, 9.26 kg/ha and the lowest in species of S.avromanica, S. isophylla, S. atropatana with 0.74, 1.64, 2.48 kg/ha, respectively. Species of S.khuzestanica, S.rechingeri,S.avromanica, S. mutica, S.spicigera, S.bachtiaricawith 91.90, 90.26, 58.45, 53.03, 51.35 and 50.49, respectively had the highest total phenolic compounds of essential oil and the species of S. isophylla, S. macrantha, S.sahendica, S. atropatana had the lowest with 29.15, 36.55, 36.85 and 37.60%, respectively. Species of S. avromanica, S. macrantha, S. spicigera, S. mutica, S. isophylla, S. sahendica with averages of 93.32, 92.30, 91.76, 83.82, 83.11, 81.44% had the highest survival or percentage of establishment, and S. atropatana, S. rechingeri, S. khuzistanica species had the lowest establishment percentage with 26.44, 31.73 and 38.89%, respectively. Comparison of traits in different species of Saturejashows that the yield of fresh plant weight per hectare is the highest in S. mutica and S. spicigera species with 13637.73 and 13570.76 kg and S. isophylla, S. atropatana and S.avromanica had the lowest values with 1199.43, 1604.31, and 1764.89 kg, respectively. The yield of the dry weight of flowers and leaves per hectare was the highest in S. spicigeraand S. mutica with 2173.94 and 2101.89 kg and S. atropatana, S. isophylla and S. avromanica had the lowest values with 338.45, 427.48, and 457.03 kg, respectively. Conclusion: Based on the cluster analysis results, S. sahendica, S. bachtiarica, S. macrantha, S. spicigera and S. mutica were prioritized for planting in Kurdistan. S. avromanica, S. Tropicana and S. mesophyll were placed in the second priority for planting, and S. recharger and S. khuzestanica, with an average yield of essential oil of 2.87 and 2.41%, respectively (higher than the native species), due to their sensitivity to cold, the low establishment, the small area of the canopy and finally the lack of dry weight of flowers and leaves can be concluded that these two species are not suitable for cultivation in the same conditions of Kurdistan. On the other hand, based on the biplot diagram, the yield of essential oil per hectare positively correlates with the canopy area and the wet and dry weight of the plant. Therefore, S. spicigera, S. mutica, S. bachtiarica, S. macrantha and S. sahendica species, in addition to the large canopy area and as a result of increasing the dry weight of flowers and leaves in them, showed essential oil yield per hectare in the climate conditions of Sanandaj. Also, S. spicigera, S. mutica, S. macrantha, S. sahendica, and S. bachtiarica species have the highest dry weight yield per hectare with 5992, 5694, 2061, 1046, and 1622 kg per hectare and 20.45 38.44, 12.40, 9.45, 9.26 kg per hectare had the highest yield of essential oil. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Total phenolic compounds, Savory crop yield, essential oil yield, perennial savory | ||
| مراجع | ||
|
- Ahmadi, Sh., Tabaei-Aghdaei, S.R., Mehrnia, M. and Sori, P., 2014a. Final Report of the Project “Variation in yield and yield components and adaptability of Satureja species in some ecological regions of Iran- Lorestan“. Agricultural Research, Educationand Extention Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir - Ahmadi, Sh., Tabaei-Aghdaei, S.R., Mehrnia, M. and Sori, P., 2014b. Final Report of the Project “Exteraction and analysis on quality and quantity of essential oil different Satureja species in some ecological regions of Iran- Lorestan“. Agricultural Research, Educationand Extention Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir, No: 18791172 - Jamzad, Z., 2012. Flora of Iran, No. 76: Lamiaceae. Research Institute of Forests and Rangelands. 1066p. - Katar, D., Kacar, O., Kara, N., Aytaç, Z., Göksu, E., Kara, S., Katar, N., Erbaş, S., Telci, İ. and Elmastaş, M., 2017. Ecological variation of yield and aroma components of summer savory (Satureja hortensis L.). Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants, 7: 131-135. - Farsam, H., Amanlou, M., Radpour, M.R., Salehinia, A.N. and Shafiee, A., 2004. Composition of the essential oils of wild and cultivated Satureja khuzistanica Jamzad from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 19: 308-310. - Mirjani, L., Tabaei-Aghdaei, S.R. and Asadi Korom, F., 2013. Final Report of Project “Variation in yield and yield components and adaptability of Satureja species in some areas of the country (International botanical garden)”. Agricultural Research, Education and Extention Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir - Noormand Moayyed, f., Tabaei-Aghdaei, S.R., Abdi Ghazi Jahani, A., Talebpoor, A.H., Imani, Y., Ghahramani, M.A. and Shaikhzadeh, J., 2015a. Final Report of Project “Evaluation of variation in yield and yield components and adaptability of Satureja spp. in some ecological regions of Iran- East Azerbayjan”. Agricultural, Research, Education and Extension Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir - Noormand Moayyed, f., Tabaei-Aghdaei, S.R., Abdi Ghazi Jahani, A., Talebpoor, A.H., Imani, Y., Ghahramani, M.A. and Shaikhzadeh, J., 2015b. Final Report of the Project “Exteraction and analysis on quality and quantity of essential oil different Satureja species in in some ecological regions of Iran- East Azerbayjan”. Agricultural, Research, Education and Extension Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir, No: 18791076 - Sefidkon, F. and Tabayi-Aghdaee, S.R., 2014. Final report of the project “Exteraction and analysis on quality and quantity of essential oil different Satureja species in some ecological regions of Iran- National Botanical Garden”. Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Research Institute of Forests and Rangelands, www.Sampat.areo.ir, No: 18787965 - Zarezadeh, A., Sefidkon, F., Tabaei-Aghdaei, S.R., Mirhosseini, A., Arabzadeh, M.R. and Mirjani, L., 2017. Investigation on quality and quantity of essential oil cultivated different Satureja species in Yazd province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 33(3): 509-534. - Lebasshi, M.H., Sharifi Ashoorabadi, E., Makizadeh Tafti, M., Asadi Sanam, S. and Karimzadeh Asl, Kh., 2018. Effects of plant density on quantitative and qualitative yield of three Thymus species in dry farming conditions of three provinces of Iran. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 33(6): 897-914. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 590 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 157 |
||