بیماری ریشهگنایی(Rhizomania) که بهوسیله ویروس زردی نکروتیک رگبرگ چغندرقند (Beet Necrotic Yellow Vein Virus =BNYVV) ایجاد می شود نخستینبار در سال 1959 از ایتالیا و در سال 1375 از ایران (استان فارس) گزارش شد. این بیماری در سالهای اخیر بهتدریج در کشور گسترش یافته و امروزه کم و بیش در استانهای چغندرخیز خراسان، فارس، آذربایجانغربی، اصفهان، کرمانشاه و سایر مناطق مشاهده میشود. از علائم مشخصه این بیماری میتوان به کوچک و ضعیف ماندن ریشه اصلی و ظهور تعداد زیادی ریشک در انتهای ریشه و یا در تمام طول آن اشاره کرد. آلودگی شدید به این بیماری سبب کاهش قابل ملاحظه محصول میشود. چون کنترل بیماری به روشهای زراعی مؤثر نیست، از این رو اصلاح ارقام مقاوم برای مهار بیماری و ادامه تولید چغندرقند مورد توجه خاص قرار گرفته است. اولین قدم در راه اصلاح ارقام مقاوم به بیماری یافتن منابع مقاوم در میان ژرم پلاسمهای زراعی و وحشی چغندرقند میباشد. مؤسسه تحقیقات چغندرقند از سال 1377 اصلاح رقم مقاوم به این بیماری را در الویت برنامههای تحقیقاتی خود قرار داد. با بررسی منابع ژنتیکی طی سالهای 79-77 در مزرعه آلوده ایستگاه زرقان (استان فارس )، منابع مقاومت شناسائی شد. در میان منابع ژنتیکی ارزیابی شده تحت شرایط آلودگی طبیعی و مصنوعی (گلخانه)، یک توده گرده افشان از مقاومت بیشتری برخوردار بود. پایه جدیدی از این ژنوتیپ بهدست آمد که علاوه بر مقاومت بالا، از صفات زراعی و تکنولوژیکی خوبی نیز برخوردار بود. همین امر موجب انتخاب آن بهعنوان پایه گردهافشان شد. در سال 81 از دو برنامه اصلاحی، 26 هیبرید تهیه شد. گردهافشان متحمل موردنظر، همراه با سایر والدهای پدری در این ترکیبات شرکت داشت. هیبریدهای حاصل طی چند سال، در آزمایشهای مختلف و در چند منطقه تحت شرایط آلوده و سالم مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایشها علاوه بر ارزیابی مقاومت هیبریدها، صفات دیگری نظیر عملکرد ریشه، درصد قند و برخی خصوصیات تکنولوژیکی موردبررسی قرار گرفت. یکی از هیبریدها در نتایج بررسیهای به عمل آمده بسیار موفقتآمیز بود و رقم جدیدی از ترکیب ژنتیکی حاصل شد. هیبرید جدید در سالهای 85-83 در حوزه عمل کارخانههای قند کشور در قالب طرحهای تحقیقی و ترویجی نیز بررسی شد. تحلیل دادههای حاصلاز آزمایشات مزرعهای نشان داد که رقم هیبرید جدید در مزارع آلوده نسبت به تمام ارقام منوژرم داخلی از قبیل رسول، شیرین، جلگه و گدوک که در سالهای اخیر اصلاح و معرفی شدهاند، برتر بوده و در برخی موارد در سطح ارقام مقاوم خارجی قرار گرفت. با توجه به اهمیت بیماری ریزومانیا در دسترس قرار گرفتن این رقم هیبرید گام بزرگی در جهت قطع وابستگی به خارج و جلوگیری از خروج چشمگیر ارز از کشور می باشد.
خصوصیات ژنتیکی ، ظاهری و زراعی رقم زرقان (هیبرید منوژرم متحمل به بیماری ریزومانیا)
شرح
خصوصیات ژنتیکی ، ظاهری و زراعی رقم زرقان
ردیف
منوژرم، دیپلوئید و نرمال متمایل به قندی
نوع بذر، پلوئیدی و تیپ
1
متحمل به بیماری ریزو مانیا
صفت اختصاصی
2
کم عمق بودن شیارهای دو طرف ریشه
ویژگی ظاهری ریشه
3
مناطق سردسیر (اوائل فروردین ماه) و معتدل ( نیمه دوم اسفند)
زمان و مناطق مناسب کشت
4
مناطق سردسیر( نیمه اول مهر ماه) و معتدل ( نیمه دوم مهر ماه)
زمان مناسب برداشت
5
مزارع آلوده به ریزومانیا 120 هزار و مزارع سالم 100 هزار بوته در هکتار
تراکم مناسب بوته
6
180 روز
طول دوره رشد
7
مزارع سالم در حد نیاز غذائی سایر ارقام و مزارع آلوده 35-25 % بیشتر از مزارع سالم
نیاز غذائی (کود نیتروژن)
8
عنوان مقاله [English]
Introduction of the first Rhizomania resistant sugar beet monogerm hybrid variety (Zarghan)
نویسندگان [English]
M. Mesbah1؛ M.R. Orazizadeh2؛ A. Rajabi3؛ M. Aghaiezadeh2
1Associate Professor of Seed and Plant Certification Institute -Iran
2Instructor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Karaj, Iran
3Assistant professor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Iran
چکیده [English]
Rhizomania (root madness) is caused by Beet Necrotic Yellow Vein Virus (BNYVV). This disease was first reported fromItalyin 1959 and fromFars,Iranin 1996. During the recent years, it has been increasingly developing across the country so that most beet production areas such as Khorasan, Fars, West Azarbaijan,IsfahanandKermanshahare now more or less affected by the disease. Typically, the taproot remains small and weak and becomes turgid. Also, a higher number of hairy roots appear at the end of or along the root. Yield reduction due to the disease can be significant. As the cultural practices have proved to be ineffective economically and environmentally, breeding the disease resistant varieties has been paid attention to control the disease and sustain the beet production. The first step in improving the disease resistant varieties is to find the resistant resources among the cultivated and wild germplasms of sugar beet. Breeding Rhizomania resistant varieties has become a breeding objective of high priority at Sugar Beet Seed Institute (SBSI),Karaj,Iransince 1998. Having studied the domestic and foreign germplasms of sugar beet during 1998-2000 at the infected fields of Zarghan Agricultural Research Station (Fars), SBSI found the resistant resources. A pollinator population was found to be of a higher resistance compared with the other resources evaluated under natural and artificial (glasshouse) infections. Therefore, by selecting resistant single plants from this population, the level of resistance increased to a greater extent and a new parent was derived which had, in addition to a high resistance, proper agronomic and technological characters. For this reason, it was selected as the pollinator parent. In 2000, 26 hybrids were derived from two breeding programs among which the above-mentioned tolerant pollinator as well as some other male parents was contained. The resulted hybrids were evaluated in multi-environment trials (MET) under diseased and disease-free conditions. In addition to disease resistance of the hybrids, some other traits such as root yield, sugar content and technological characters were also studied in the MET trials. The genetic combination of the new hybrid was found to be one of the most successful combinations. The hybrid was also studied in on-farm (Demo) trials of the sugar factories during 2004-2006. Considering all data obtained from the field replicated and Demo trials, the new hybrid variety in infected fields was found to be superior to the all domestic monogerm hybrids such as Rasoul, Shirin, Jolgeh and Gadouk developed and released during the recent years. In some instances, its performance was even near to the foreign resistant varieties. Taking the importance of Rhizomania into account, the development and release of this hybrid will play an important role in gaining self-sufficiency and saving a large amount of money which otherwise has to be spent for importing foreign seeds.
Genetic, morphological and agronomic characters of the cultivar Zarghan (the first Iranian Rhizomania tolerant monogerm hybrid)
No
Character
Description
1
Germity, ploidy and type
Monogerm, diploid and N-Z
2
Specific character
Tolerant to Rhizomania
3
Root morphology
Narrow root grooves
4
Proper sowing time and growing areas
Cold areas (late March) and temperate areas (mid-late March)
5
Proper harvesting time
Cold areas (late Sept-early Oct) and temperate areas (mid-late Oct)
6
Proper plant density
120000 and 100000 plants/ha in infected and non-infected fields, respectively
7
Growing period
180 days
8
Nutritional requirement (Nitrogen fertilizer)
Similar to other cultivars in non-infected fields and %25-35 higher in infected fields