اسپهبدی, کامبیز, مهرابی, علی اشرف, قمری زارع, عباس. (1400). سیاستگذاری توسعه باغ بذر گونههای درختی و درختچهای جنگلی در ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 6(5), 7-17. doi: 10.22092/irn.2021.354831.1366
کامبیز اسپهبدی; علی اشرف مهرابی; عباس قمری زارع. "سیاستگذاری توسعه باغ بذر گونههای درختی و درختچهای جنگلی در ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 6, 5, 1400, 7-17. doi: 10.22092/irn.2021.354831.1366
اسپهبدی, کامبیز, مهرابی, علی اشرف, قمری زارع, عباس. (1400). 'سیاستگذاری توسعه باغ بذر گونههای درختی و درختچهای جنگلی در ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 6(5), pp. 7-17. doi: 10.22092/irn.2021.354831.1366
اسپهبدی, کامبیز, مهرابی, علی اشرف, قمری زارع, عباس. سیاستگذاری توسعه باغ بذر گونههای درختی و درختچهای جنگلی در ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1400; 6(5): 7-17. doi: 10.22092/irn.2021.354831.1366
سیاستگذاری توسعه باغ بذر گونههای درختی و درختچهای جنگلی در ایران
1دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
2بخش تحقیقات زیست فناوری، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3دانشیار پژوهش، موسسۀ تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
چکیده
تهیه بذر و نهالهای شناسنامه دار و مناسب از گونههای درختی و درختچهای جنگلی که سازگاری و تنوع ژنتیکی مناسب برای نواحی مختلف رویشی کشور داشته باشند، بهعنوان پیشنیاز برنامههای اجرایی در احیاء و توسعه جنگل پذیرفته شده است. از آنجا که در برنامه راهبردی احیاء و توسعه جنگلهای ایران، جنگلکاری در سطوح وسیع پیشبینی شد، لازم است توسعه باغهای بذر بهعنوان راهبردی آزمونشده، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بر اساس تجارب پژوهشی- اجرایی موجود، مدلهایی که بین تنوع ژنتیکی و دستاورد ژنتیکی در تولید بذر تعادل ایجاد کنند، کارایی لازم در تولید انبوه و باکیفیت بذر و نهال در کوتاه، میان و بلندمدت را خواهند داشت. با این رویکرد، منابع تأمین بذر هم شامل محوطههای بذرگیری و هم باغهای بذر خواهد بود. از اینرو، برای تشکیل باغ بذر در نواحی مختلف رویشی، ابتدا محوطههای بذرگیری شناسایی شده و مورد ارزیابی قرار میگیرد. با ارزیابی ژنتیکی (مبتنی بر روشهای مولکولی) و فنوتیپی (مبتنی بر آزمون نتاج) پایههای مناسب در هر محوطه بذرگیری، برای تأمین موقت بذر پیش از تشکیل و یا بذردهی باغهای بذر و یا در مواردی بهدلیل عدم امکان تشکیل باغ بذر، بهصورت دائمی شناسایی و گزینش خواهند شد. در مرحله بعد، با تلفیق دادههای مربوط به بررسیهای مولکولی و نتایج آزمونهای نتاج، تعداد مناسبی از پایههای مادری با توان ژنتیکی مناسب و قابلیت انتقال صفات برتر به نسل-های بعد، برای تشکیل باغ بذر گزینش شده و باغ بذر با نهالهای این پایههای مادری تشکیل میشود.
Policy for the development of seed orchards of forest tree and shrub species in Iran
نویسندگان [English]
Kambiz Espahbodi1؛ Aliashraf Mehrabi2؛ Abbas ghamarizareh3
1Natural Resources Research Department, Mazandaran Agricultural and Natural Resources Research and
Education Center, AREEO, Sari, Iran. k.espahbodi@areeo.ac.ir
2Department of Biotechnology Research, Forests and Rangelands Research Institute, (AREEO).Tehran, Iran
3Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extention Organization (AREEO), Tehran, Iran.
چکیده [English]
supplying the certified and suitable seeds and seedlings of forest trees and shrubs species that have suitable compatibility and genetic diversity for different vegetation areas of the country has been accepted as a prerequisite for executive programs in forest rehabilitation and development. Since the strategic plan for forest development of Iran, envisages about 2,000,000 hectares of seedling planting or seeding in a 10-year duration, it is necessary to pay more attention to the development of seed orchards as a tested strategy. Based on the existing research-executive experiences, models should be presented that, by creating a balance between genetic diversity and genetic gain, have the necessary efficiency in mass production and quality seeds and seedlings in the short, medium, and long term. With this approach, seed supply sources in Iran will include both seed production areas and seed orchards. Therefore, in order to form a seed orchard in different vegetation areas, first, the seed production areas are identified and evaluated. By genetic and phenotypic evaluation of the seed production areas (by molecular methods and progeny tests), suitable rootstocks for temporary seed supply before the formation or sowing of seed orchards or in some cases due to the impossibility of forming the seed orchard, to be permanently identified, selected and managed. In the next step, by combining the data related to molecular studies and the results of progeny tests, an appropriate number of maternal rootstocks, and the seed orchard formed with the seedlings of these maternal plants.
کلیدواژهها [English]
Progeny test, seed orchard, seed production areas, Seed supply sources
مراجع
اسپهبدی، ک.، 1399. لزوم توجه به محوطههای بذرگیری در برنامه توسعه جنگل. مجله طبیعت ایران ، 5 (2): 17-21 21-17.
بیگلربیگی، م.ر.، کوچپیده، ن.، و پاشاپور، م.، 1387. سند توسعه منابع طبیعی و آبخیزداری در افق 1404. انتشارات پونه، 43 صفحه.
بینام.، 1387. برنامه راهبردی جنگلهای کشور. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 64 صفحه.
بینام.، 1396. قانون برنامه پنجساله ششم توسعه کشور. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 59 صفحه.
بینام.، 1398. برنامه پنجساله راهبردی بومسازگان زاگرس. سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور.
بی نام، 1399. برنامه راهبردی احیاء و توسعه جنگلهای ایران. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 52 صفحه.
دهقان شورکی، ی.، 1384. تولید بذر و نهال درختان جنگلی. انتشارات مؤسسه آموزش عالی علمی- کاربردی جهاد کشاورزی، 273 صفحه.