1بخش زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی.
2موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی.
3دانشجوی دکتری زیست سلولی و مولکولی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شمال
4مرکز آموزش عالی امام خمینی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی
5مسئول واحد تحقیق و توسعه شرکت تعاونی عسل کوهدشت خراسان
چکیده
جمعیت پروانه رنگارنگVanessa cardui L. در بعضی سالها به دلیل افزایش بارندگی و پوشش گیاهی افزایش یافته و بهوفور در باغ ها، مزارع و مراتع روی گلها دیده می شوند که مشکلاتی را برای کشاورزان و زنبورداران بهوجود می آورند. اواخر زمستان 1397 و بهار 1398 جمعیت این پروانه ها در بعضی مناطق ایران بالا رفت و مشکلاتی برای زنبورداران بهوجود آورد چرا که این پروانه با جمعیت فراوان و تغذیه از شهد گیاهان منطقه، به عنوان رقیبی در مقابل زنبورهای عسل قرار گرفت. این پروانهها برای تکمیل چرخه زندگی چند نسلی خود به زیستگاههای گرمسیری و معتدله وابسته هستند. طول دوره هر نسل در این مناطق بین 33 تا 44 روز و در مناطق معتدله و سردسیر به 60 روز و یا بیش از آن هم میرسد. پروانهها پس از خروج از شفیره 24-10 روز زنده میمانند، اما دوام این پروانهها طی نسلهای متمادی از تخم تا زمان مرگ حدود یک سال است. هر پروانه ماده در طول زندگی خود حدود 500 تخم میگذارد و قادر است چندین نسل را در طول مهاجرت به وجود بیاورد. پروانه خار؟ پراکندگی بسیار وسیعی دارد و در قارههای آسیا، اروپا، آفریقا و امریکا بهوفور یافت میشود و در استرالیا نیز انتشار دارد، اما از جنوب استرالیا و قطب جنوب گزارش نشده است لذا پروانه همهجایی[1] قلمداد میشود. در ایران نیز این پروانه از اکثر استانهای کشور گزارش شده است. در بهار سال 1371 نیز پروانه خار؟ با جمعیتی زیاد و حتی با جمعیتی بیشتر از بهار 1398 در ایران دیده شده بود و خسارتهایی به زنبورداران بعضی مناطق وارد کرده بود. البته در سال 1371 عمده جمعیت پروانه ها در جنوب کشور وجود داشت و به ندرت به مناطق شمالی و معتدل کشورکوچ کرده بود ولی در سال 1398 با جمعیت زیاد به مناطق شمالی مهاجرت و برای کشاورزان و زنبورداران ایجاد نگرانی نمود. این پروانه مهاجرت های طولانی دارد. دو مسیر مهاجرتی این گونه بین شمال آفریقا و اروپا و نیز بین آمریکای شمالی و جنوبی بهخوبی مورد مطالعه قرار گرفتهاند.پروانهها در طول این مهاجرت مسافتی بالغ بر 15000 کیلومتر طی میکنند. مهاجرت پروانه خار؟ از کشورهای شمال آفریقا به شمال شرقی اسپانیا به کمک باد صورت میگیرد و پدیده های جوی در مهاجرت آنها نقش دارند. پروانههای رنگارنگ یا پروانه خار؟ از بیش از 100 میزبان گیاهی تغذیه میکنند. گیاهانی که این پروانه معمولاً از شهد گلهای آنها استفاده میکند، شیرساز، شبدر، گاوزبان ایتالیایی، مریم گلی، نعنا چمنی، آویشن،گل ناز، گل گندم،بادآورد، خارپنبه و بومادران هستند که در بسیاری از مناطق یافت میشوند. زمانی که این پروانهها به فراوانی در طبیعت یافت می شوند به عنوان رقیبی برای زنبورعسل و سایر گونههای گرده افشان، در استفاده از شهد گلهای گیاهان دگرگشن عمل می کنند. این پروانه با مصرف شهد گلها موجب کاهش شهد قابل دسترس برای زنبوران عسل میشود و سبب افزایش نیاز به تغذیه کلنی ها با شربت شکر و در نتیجه افزایش هزینه های زنبورداران می شود. در طی این مدت، گرده مورد استفاده زنبورها در مناطق مذکور مورد تعرض این پروانه قرار نمیگیرد. با وجود بارندگی های زیاد در زمستان 1397 و اوایل بهار 1398، کلنیهای مستقر در اغلب کوهپایههای البرز، با وجود سرسبزی و پوشش گیاهی مناسب از تولید قابل قبولی برخوردار نبودند و زنبورداران برای پایداری کلنیهای خود ناگزیر بودند زمان بیشتری را در طول بهار به تغذیه کلنیها بپردازند تا کمبود شهد حاصل از عدم تداوم بارندگی در بهار و طغیان پروانه خار را در منطقه جبران کنند. در طی این مدت این وضعیت در زنبورستانهای مستقر در غرب کشور و رشته کوه های زاگرس شدت کمتری داشت و تولید عسل در زنبورستانهای غرب کشور بیشتر بود. بهنظر می رسد که با توجه به موارد مذکور در زمان ظهور این پروانه ها، استقرار کلنی ها در مسیرهای دور از کوچ پروانه ها باعث کاهش تاثیرات منفی آنها می شود.
Thistle butterfly or colorful butterfly(Vanessa cardui L. Lepidoptera: Nymphalidae) competitor for bees in beekeeping areas?
نویسندگان [English]
gholamhosein tahmasbi1؛ Helen Alipanah2؛ Zahra Tahmasbi3؛ Hasan Nazarian4؛ Mohammad Refahi5
1Honeybee department, Animal Science Research Institute, Agricultural Research Education and Extension Organization of Iran.
2Plant Protection Research Institute of Iran, Agricultural Research Education and Extension Organization of Iran
33- PhD Student of Cellular and Molecular Biology, Azad Islamic Uni.,North Tehran Branch.
4- Imam Khomeini Higher Education Center, Agricultural Education and Research
4Imam Khomeini Higher Education Center, Agricultural Education and Research Organization. Karaj, Iran.
5Manager of Reaserch and Development of Kouhdasht Honey
چکیده [English]
The population of Vanessa cardui has increased in some years due to rising rainfall and vegetation, and is abundantly seen in gardens and farms in the flowers, that cause problems for beekeepers and farmers. Late in winter of 2018 and spring 2019, the population of V. cardui increased in some area and made problems for beekeepers due to over population and feeding of mature butterflies from the nectar of the plants, were as a rival against honeybees.
Thistle butterflies are dependent on tropical and temperate habitats to complete their life cycle. The growth and length of each generation in tropical and semi-tropical areas is 33 to 44 days and in the temperate and cold areas is 60 days or more. Mature butterflies are alive after emerging from pupa, for 10 to 24 days but in general, durability of them in the generation of egg to death is about one year. Each female butterfly lay about 500 eggs. They are able to create several generations during migration. V. cardui has a wild dispersion in the world and distributed in the Asia, Europe, Africa, America and Australia but not reported in southern Australia and Antarctica. Therefore, thistle butterfly is a cosmopolitan butterfly. Thistle butterfly was reported also from most provinces of Iran. In the spring of 1992, over population of thistle butterfly and more than that in spring 2019, caused damage to the beekeepers. Of course, in 1992, the major population of V. cardui were in south of the country and rarely in the north and temperate regions. But, in 2019, they migrated to the northern areas of the country and cause worried for farmers and beekeepers. V. cardui has long migration. Two immigration paths of this species have well studied between North Africa and Europe, and also between South and North America. Colorful butterflies during this migration are traveled over 15000 kilometers. Immigration of V. cardui from North Africa to northeast Spain is going to be with the help of wind, and atmospheric phenomena plays an important role in their migration. V. cardui feed on more than 100 plants such as goats-rue, clover, bugloss, salvia, self-heal, thyme, stonecrop, centaury, syrian thistle, cotton thistle and yarrow. When these butterfly are found abundantly, they are acting as a rival against honeybees and other pollinator insects in the use of nectar on the flowers of the plants. Generally, reduction of available nectar for honeybees, Increase the need to feed the colonies and consequently enhance cost of beekeeping. During this period, the pollen used by honeybees in this area is not invasion by butterfly. Despite the high rainfall in winter 2018 and early spring 2019, there was no acceptable production in honeybee colonies of most region in Alborz Mountains. So, beekeepers for sustainability of their colonies will continue to feed the colonies in the spring to compensate the deficiencies of the nectar because of invasion of V. cardui in the region. This situation had less intensity in the western parts of the country and Zagros Mountains, so honey production was more in apiaries of Zagros Mountains. It seems that, deploying honeybee colonies on far-flung routes of butterfly migration will reduce their negative impacts.