1استادیار گروه علوم و مهندسی آب- مرکز آموزش عالی کاشمر
2گروه علوم و مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر
3مدیر گروه علوم و مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران
چکیده
تنش شوری و خشکی از مشکلات تولید فراوردههای کشاورزی در بسیاری از نقاط دنیا و به ویژه مناطق خشک و نیمهخشک است. بر این اساس پژوهشی گلدانی به منظور بررسی اثر توأمان تنش شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد شلغم (رقم پرپل تاپ وایت گلاب) در منطقه کاشمر اجرا شد. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل دو فاکتور شوری و مقدار آب آبیاری اعمال شد. چهار سطح شوری آب آبیاری شامل (آب شرب) 7/0= S1، 4= S2، 8= S3و 12= S4دسیزیمنس بر متر و سه سطح مقدار آب آبیاری شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)= W1، W175%= W2و W1 50%= W3بود که در یک خاک با بافت لومی شنی اعمال شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که شوری، کمآبیاری و اثر متقابل آنها بر عملکرد بیولوژیک شلغم، وزن زیست توده تر اندام هوایی، وزن غده و وزن خشک برگها در سطح یک درصد معنیدار بود. تیمارهای W1S1و W2S1نسبت به سایر تیمارها عملکرد بیولوژیک بیشتری داشتند. در تمام سطوح شوری مشخص گردید که بین عملکرد بیولوژیک شلغم در سطوح آبیاری W1و W2تفاوت معنیداری وجود نداشت. با توجه به یافتههای این پژوهش میتوان گفت که حساسیت گیاه شلغم به تنش شوری بیشتر از تنش خشکی است. از طرفی نتایج این پژوهش نشان داد که بهترین سطح شوری برای رسیدن به بیشینه عملکرد بیولوژیک در گیاه شلغم همان سطح شوری S1 است. لذا بهترین تیمار قابل توصیه برای کاشت شلغم در منطقه مورد مطالعه تیمار W2S1میباشد.
Simultaneous Effect of Salinity and Drought Stress on Morphological Characteristics and Yield of Turnip
نویسندگان [English]
mahdi mokari1؛ hadi dehghan2؛ Meysam Abedinpour3
1Assistant Prof. Water and Science Engineering- Kashmar Higher Education Institute
2Water Engineering Department, Kashmar Higher Education Institute
3Head of Water Eng., Department, Kashmar Higher Education Institute, Kashmar, Iran.
چکیده [English]
The simultaneous effect of salinity and drought stress are among the major factors that limit agricultural production in many parts of the world, especially in arid and semi-arid regions. Accordingly, a greenhouse research was carried out to study the simultaneous effect of salinity and water stress on yield and yield components of turnip (Purple Top White Globe var.) in Kashmar region. The experiment was performed as factorial arrangement in completely randomized design with three replications including two factors; salinity and irrigation water volume. Treatments consisted of four levels of water salinity (S1=0.7, S2=4, S3=8 and S4=12 dS/m) and three levels of water (W1=100%, W2=75% and W3=50 percent of water requirement), which were applied in a sandy-loam soil texture. The results showed that effects of salinity and water stress and their interaction were significant on biomass, shoot wet biomass, tuber and leaf dry weight (P<0.01). W1S1 and W2S1 treatments had higher biomass than the others. In all of the salinity levels, there was no significant difference between biomass in W1 and W2 irrigation levels. Based on the results of this research it could be concluded that turnip is more sensitive to salinity stress than drought stress. In other words, the results showed that the best level of salinity to reach the maximum biomass was S1. Therefore, the best treatment recommended for turnip planting in Kashmar region is W2S1.
کلیدواژه‌ها [English]
Interaction of salinity and water stress, Deficit irrigation, Sensitivity to salinity
مراجع
احمدآلی، ج و خلیلی، م. 1386. ارزیابی اثر کمآبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانهای در منطقه میاندوآب. مجله پژوهش آب ایران، 1(1): 23-17.
امیریان مجرد، م.، حسندخت، م.ر.، عبدوسی، و.، طباطبایی، س.ع و لاریجانی، ک. 1397. بررسی برخی صفات مورفولوژیک، بیوشیمیایی و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدان در شلغمهای بومی ایران در شرایط تنش شوری ناشی از کلرید سدیم. تنشهای محیطی در علوم زراعی، 11(1): 157-149.
انصاری، ح.، میرلطیفی، س.م و فرشی، ع.ا. 1385. تأثیر کمآبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت زودرس. مجله علوم خاک و آب، 2(2): 57-47.
بهداد، م.، پاکنژاد، ف.، وزان، س.، اردکانی، م.ر و نصری، م. 1388. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در مراحل مختلف رشد ارقام گندم. نشریه تنشهای محیطی در علوم گیاهی، 1(2): 157-143.
دادخواه، ع.ر و کافی، م. 1391. تأثیر تنش شوری بر جوانهزنی و رشد گیاهچه چهار گیاه دارویی گشنیز، اسفرزه، خاکشیر و خرفه. نشریه پژوهشهای زراعی ایران، 10(1): 32-25.
دهداری، ا و فرهادی، ل. 1390. اثر تنش شوری بر خصوصیات اگرونومیکی و فیزیولوژیکی شلغم (Brassica rapa L.). هفتمین کنگره علوم باغبانی ایران، شهریورماه، اصفهان.
رحیمیتنها، ح.، مجیدی، ا و شهبازی، م. 1377. ارزیابی شاخصهای فیزیولوژی بر مقاومت به تنش شوری در سورگوم علوفهای. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات مؤسسه تحقیقات اصلاح بذر و نهال.
ستایشمهر، ز و اسماعیلزاده بهابادی، ص. 1392. اثر تنش شوری بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه گشنیز. نشریه پژوهشهای تولید گیاهی، 20(3): 128-111.
سپاسخواه، ع.، توکلی، ع و موسوی، س.ف. 1387. اصول و کاربرد کمآبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، صفحه 294.
سودائیزاده، ح.، شمسایی، م.، تجملیان، م.، میرمحمدی میبدی، س.ع.م و حکیمزاده، م.ع. 1395. بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مرزه (Satureja hortensis). مجله فرآیند و کارکرد گیاهی، 5(15): 11-1.
علیزاده، ا. 1389. رابطه آب و خاک و گیاه. آستان قدس رضوی، صفحه 484.
فولادی، س.، گلدانی، م.، قربانی، ر و کافی، م. 1395. بررسی اثر تنش خشکی، شوری و انجماد بر برخی صفات جوانهزنی بذور شلغم هرز. مجله پژوهش علفهای هرز، 8(1): 57-41.
کشاورز افشار، ر.، کیخواه، م.، چائیچی، م.ر و انصاریجوینی، م. 1391. بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش شوری و خشکی بر خصوصیات جوانهزنی و رشد گیاهچه شلغم علوفهای. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 43(4): 671-661.
Ahmad Jan, S., Shinwari, Z.K. and Rabbani, M.A. 2016. Agro-morphological and physiological responses of Brassica rapa ecotypes to salt stress. Pakistan Journal of Botany, 48(4): 1379-1384.
Branson, F.A., Miller, R.F. and Mcqueen, I.S. 1967. Geographic distribution and factors affection. The distribution of salt desert shrubs in the United State. Journal of Range Management, 20: 287-296.
Corwin, D.L., Rhoades, J.D. and Simunek, J. 2007. Leaching requirement for soil salinity control: Steady-state versus transient models. Agricultural water Management, 90(3): 165-180.
Dehdari, A. 2013. Salinity effects on mineral nutrients and performance of turnip (Brassica Rapa L.) at different growth stages. Iran Agricultural Research, 32(1): 19-30.
Farooq, S. and Azam, F. 2006. The use of cell membrane stability (CMS) technique to screen for salt tolerant wheat varieties. Journal of Plant Physiology, 163(6): 629-637.
Flowers, T. 2004. Improving crop salt tolerance. Journal of Experimental Botany, 55: 307-319.
Grieve, C.M., Shannon, M.C. and Dierig, D.A. 1999. Salinity effects on growth, shoot-ion relations and seed production of Lesquerella fendleri. Reprinted from: Perspectives on new crops and new uses. J. Janick (Ed.), ASHS Press. Alexandria. VA.
Maas, E.V. 1986. Salt tolerance of plants. Applied Agricultural Research, 1: 12-26.
Noreen, Z., Ashraf, M. and Akram, N. 2010. Salt induced regulation of some key antioxidant enzymes and physio biochemical phenomena in five divers cultivars of turnip (Brassica rapa L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 196(4): 273-285.
Rao, S.C. and Horn, F.P. 1986. Planting season and harvest date effects on dry matter production and nutritional value of Brassica Spp. in the sourthern Great Plains. Agronomy Journal, 81: 54-59.
Romero-Aranda, R., Sorai, T. and Cuartero, J. 2001. Tomato plant-water uptake and plant-water relationships under saline growth conditions. Plant Science, 160: 265-272.
Saoub, H.M. 2002. Response of six medicago sative cultivars to NaCl concentrations in irrigation water. Pakistan Journal of Agronomy, 1(4): 107-109.
Yildirim, E., Taylor, A.G. and Spittler, T.D. 2006. Ameliorative effects of biological treatments on growth of squash plants under salt stress. Scientia Horticulturae, 111(1): 1-6.
