عناصر فلزی از آلایندههای مهم محیطهای طبیعی میباشند، زیرا به دلیل سمیت، پایداری و عدم تجزیهی بیولوژیکی، این عناصر تمایل زیادی به تجمع در موجودات آبزی دارند و در بافتهای نرمتنان، دوکفهایها و ماهیان تجمع مییابند (Ikem and Egiebor, 2005). با تغذیه دیگر موجودات از این آبزیان،گسترش آلایندگی به سطوح بالاتر و بالاخره به انسان که در راس زنجیره غذایی قرار دارد، میرسد و در بسیاری موارد سلامتی را تهدید میکند ( Mojtahid et al., 2008). میزان تجمع عناصر فلزی در بافتهای مختلف آبزیان در بسیاری از منابع آبی کشورمان مورد بررسی قرار گرفته که از میان آنها میتوان به تجمع عناصر فلزی در کبد و عضله ماهی قباد(Scomberomorus guttatus) (صادقی و همکاران، 1390)، کبد و عضله ماهی کفال طلایی (لکزایی و همکاران، 1394)، عضله میگوی سفید سرتیز (Metapenaues affinis) (کوسج و همکاران، 1395) و عضله کفشک زبان گاوی (Cynoglossus areal) (مهدی آبکنار و همکاران، 1397) اشاره نمود. ماهی انجکaltidorsalis)Schizocypris)در آبهای شرق کشور، تالاب های سه گانه هامون و منابع آبهای پیوسته (رودخانههای منتهی به تالاب و چاه نیمههای سیستان) زیست میکند(Coad, 2005) . چاه نیمهها گودالهای نیمه طبیعی هستند که در جنوب شرقی سیستان در فاصلهی تقریبی 4 کیلومتری ساحل چپ دلتای هیرمند قرار گرفتهاند. عمق مخازن به طور متوسط به 15 متر میرسد(UNEP, 2006). با توجه به اینکه ماهی انجک در منطقه سیستان جزو ماهیان خوراکی میباشد و مردم منطقه سیستان این ماهی را جهت تغذیه صید میکنند، همچنین اهمیت تجمع فلزات سنگین در بدن ماهیان و اثرات مخرب این آلایندهها در بدن انسان و نیز با عنایت به اهمیت اکوسیستم چاه نیمههای سیستان در تامین آب شرب مردم منطقه و لزوم پیمایش حضور عناصر فلزی در این آب و موجودات ساکن در این اکوسیستم، این تحقیق با هدف سنجش عناصر فلزی مس، روی، نیکل و سرب در بافتهای کبد، کلیه، عضله و آبشش ماهی انجک در چاه نیمههای سیستان انجام شد.
Survey of some metal elements (Cu, Zn, Ni, Pb) accumulation in muscle, liver, kidney and gill of Schizocypris altidorsalis in Chahnimeh reservoirs of Sistan
نویسندگان [English]
N. Mirnia؛ J. Mirdar Harijani؛ A. Gharaei؛ M. Rigi
چکیده [English]
This research aims to study is the pattern of metal elements accumulation including copper, zinc, nickel and lead in the muscle, gills, liver and kidney of Schizocypris altidorsalis, in Chahnimeh reservoirs of Sistan. For this purpose, 40 samples were collected randomly from the population in winter and spring (20 samples each season). In the next phase of the research, muscle, gill, liver and kidney tissues of the samples were cut out for further study. Then, the concentrations of heavy metals were measured using atomic absorption. The samples were already prepared and treated by nitric acid of high concentration. The results of the study showed that concentrations of copper, zinc and nickel in muscle tissue in winter season were 43.01± 1.39, 143.08± 0.63, 8.01± 0.53 and 1.13±0.18 µgr.gr -1 dry weight, respectively. Also these results in spring were 42.90± 1.50, 141.04± 3.02, 7.07± 1.56 and 4.32±0.22 µgr.gr -1 dry weight respectively. Totally, the highest amount of copper and zinc elements in the liver tissue and lead and nickel elements were measured in gill tissue. Finally, the results of the current research showed that the concentrations of these metals in muscle tissues are higher than limits set by FAO and WHO standards. But, the concentration of nickel was lower than FDA standard.
کلیدواژهها [English]
Metal elements, Schizocypris altidorsalis, Sistan҆s Chahnimeh reservoirs