1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
2استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3پژوهشگر، بخش تحقیقات جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
چکیده
مطالعه مناطق اکولوژیک استان اردبیل با هدف کنترل و تفکیک کاربری اراضی و شناخت تیپ گیاهان مرتعی طی سال های1391-1389 اجرا شد. طبق آخرین بررسی های انجام شده مساحت استان اردبیل حدود 1 میلیون و 777 هزار و 736 هکتار برآورد شده است. اراضی مرتع و جنگل حدود 685707 هکتار (38 درصد)، اراضی زراعی (دیم، آبی و باغات) حدود 1062924 هکتار (60 درصد)، اراضی صخرهای و زمین های لخت حدود 14628 هکتار و سطوح آبی حدود 1186 هکتار (1 درصد) و اراضی شهری و صنعتی حدود 13291 هکتار (1 درصد) از سطح کل استان را شامل میشوند. در عرصه های مرتعی استان در مجموع 66 تیپ گیاهی مرتعی در چهار گروه گیاهی درمنه، گون، گندمیان دایمی، اسپرس بوتهای خاردار و پنج تیپ منفرد مرتعی به نام های اسپند، کور- زنبق، جگن-زنبق، علف شور-پوا پیازدار و شبدرسفید- شبه یولاف طلایی شناسایی شدند. همچنین رویشگاههای جنگلی استان از هشت تیپ راش- بلوط، فندق آمیخته، فندق- ممرز، گز-بید سفید، آمیخته بلوط-ممرز-آزاد، تیپ ارس، تیپ بنه و تیپ آمیخته زالزالک-سیاهتلو- کیکم تشکیل شده اند. دستاوردهای حاصل از این تحقیق با ارائه مساحت و موقعیت عرصه های منابع طبیعی استان اردبیل و نقشه تیپ های گیاهی می تواند به عنوان یک سند و مرجع علمی برای اجرای طرحهای پژوهشی کاربردی توسط سازمانهای اجرایی قابل استفاده باشد.
1Assistant Prof., Forests and Rangelands Research Division, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ardabil, Iran
2Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
3Research Expert, Forests and Rangelands Research Division, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ardabil, Iran
چکیده [English]
The study of ecological areas in Ardabil province with the aim of controlling and differentiating land use and recognizing the rangeland species type was conducted in 2010-2012. According to recent surveys, the area of Ardebil province is estimated to be about1,777,736 hectares. The total lands are included: rangelands and forests about 685,707 hectares (38%), cultivated lands about 1,062,924 hectares (60%), rock and bare outcrops of about 14,628 hectares, water levels of 1,186 hectares (1%) and urban and industrial lands are about 13,291 hectares (1%). 66 rangeland types were divided into four groups in the rangelands of the province as follow: Artemisia, Astragalus, perennial grasses and Onobrychis. In addition, five individual types as Peganum, Caparis-Iris, Carex-Iris, Salsola-Poa and Trifolium-Trisetum were identified. Moreover, the forest habitats of the province are composed of eight types of Quercus–Fagus, Corylus avellana Mixed, Carpinus–Corylus, Tamarix–Salix, Quercus-Carpinus-Zelkova,, Quercustype, Pistacia atlantica subsp mutica type and Crataegus-Paliurus spina – Christi- Acer monspessulanum Mixed type. The results of this research including the area and position of natural resources types as well as vegetation map can be used as a scientific document and reference for the implementation of applied research projects by executive organizations in Ardebil Province.
کلیدواژهها [English]
Ecological zones, Plant groups, vegetation types, Ardabil province
مراجع
-معصومی، ع. ا و فرحپور، م .1396. طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور، نشریه طبیعت ایران، 2 (1): 110-98.
-علی خواه اصل، م.، ناصری، د.، تنها قزلی، ت.، 1394. تهیه نقشه پوشش اراضی حوزه آبخیز کفتاره با تکنیک سنجش از دور. فصلنامه انسان و محیط زیست، 13 (4): 43-52.
-تیمورزاده، ع.، اکبری نیا، م.، حسینی، س.م.، طبری کوچکسرایی، م.، 1382. بررسی جامعه شناسی گیاهی در جنگلهای شرق اردبیل (اسی قران، فندقلو، حسنی و بوبینی ). علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 10 (4): 135-146.
-نقی نژاد، ع.، سید اخلاقی، س.ع.، سعیدی مهرورز، ش.، 1394. بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با پوشش گیاهی زیستگاه پلنگان، منطقه حفاظت شده آق داغ استان اردبیل. بوم شناسی کاربردی، 4 (13): 33-48.
-علی نژاد، خ.، رمضانی، ا.، نقی نژاد، ع.، جمالی، م.، 1396. مقدمه ای بر ویژگی های رستنی های زیست بوم ماندابی نئور اردبیل. پژوهش و توسعه جنگل، 3 (3): 221-235.
-میرزایی موسی وند، ا.، کیوان بهجو، ف.، 1396. بررسی تغییرات کاربری و پوشش اراضی با استفاده از تصاویر لندست و IRS مطالعه موردی، شهرستان خلخال. فضای جغرافیایی، 17 (60): 101-116.
-شریفی، ج.، جلیلی، ع.، شاکر، ق.، نقی نژاد، ع. ر.، عظیمی مطعم، ف.، 1391. بررسی فلورستیک، شکل زیستی و کورولوژی گیاهان اراضی ماندابی (Wetlands) دامنههای شمالی و شرقی سبلان، مجله علمی- پژوهشی تاکسونومی و بیوسیستماتیک، 4 (10) : 52 -41.
-رستمیکیا، ی.، 1386. بررسی و تعیین مرز اکولوژیک جنگل و مرتع با استفاده از دادههای ماهوارهای، گزارش طرح تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، ایران، 42 صفحه.
-شریفی، ج.، رستمی کیا، ی.، عظیمی، ف.، عشوری، پ.، 1396. شناخت مناطق اکولوژیک کشور-تیپ های گیاهی استان اردبیل، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، ایران، 153 صفحه.