2عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم و دانشگاه آزاد اسلامی
3کارشناس ارشد علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده
گیاه رازیانه که در صنایع مختلف دارویی, غذایی, بهداشتی وآرایشی کاربردهای فراوانی دارد, جهت بررسی مواد موثر موجود در اسانس ,گیاه در زمانهای مختلف جمع آوری شده و اقدام به استخراج اسانس از اندامهای مختلف گردید.در مرحله اول اسانس برگ وساقه قبل از گلدهی گیاه , در مرحله دوم اسانس برگ, ساقه وگل در زمان گلدهی گیاه ودر نهایت در زمان رسیدن میوه (بذر) اسانس از ساقه وبذر گیاه با استفاده از دستگاه تقطیر با آب و بخار آب (Kaiser) استخراج گردیدند و به کمک دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. بازده اسانس در اندامهای مختلف گیاه عبارت بودند از : بذر (2.5%) ,گل (2.8%), برگ درزمان قبل گلدهی و زمان گلدهی به ترتیب (1.08% و 1.20% ) و ساقه در زمان قبل از گلدهی, زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر (0.26%-0.47%-42.0%). ترکیبهای عمده اسانس گل و بذر، ترانس آنتول (84.1%-68.4%)، فنچون (7.7%-4.6%)، استراگول (3.5%-2.5%) و لیمونن + 1و8 سینئول (3.9%-19.3%) بودند و مقدار آنها در ساقه و برگ به مرحله رویشی گیاه بستگی داشت. ترکیبهای شاخص برگ در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (28.3%-58.6%)، فنچون (2.5% - 2.9%)، استراگول (1%-1.7%) و لیمونن + 1و8 سینئول (58.5%-27.1%). مقدار این ترکیبها در ساقه در زمان قبل از گلدهی، زمان گلدهی و زمان رسیدن بذر به ترتیب عبارتند از: ترانس آنتول (0.3% و 44.2% و 78%)، فنچون (0.3% و 1.8% و 2.5%)، استراگول (0.6% و2.1% و 1.7%) و لیمونن + 1و 8 سینئول (56.5% و 23.6% و 4.6%). با افزایش سن برگ و ساقه میزان ترانس آنتول کاهش و لیمونن افزایش یافت.
Effect of harvesting time on quality and quantity of essential oil from different organs of Fennel (Foeniculume vulgare Mill.)
نویسندگان [English]
M.B. Rezaee1؛ K. Jaimand1؛ A. Majd2؛ M. Maddah3
1Academic member of Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]
Fennel is one of the precious medicinal plant, widely used in pharmacy, perfume, cosmetic, hygienic and food industries. The essential oils extracted by water and steam distilled (Long & Kaiser) method from seeds, flowers,leaves and stems of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in different vegetative phases was analyzed by GC and GC/MS. Essential oils content in different organs were in seeds (2.5%), in floweres (2.8%).and in leaves and stems before flowering, flowering time and seed maturity time were (1.20%, 1.08%) and (0.42%, 0.47%, 0.26%) respectivly. The major constituents in seeds and flowers were: trans-anethole (68.4%, 84.0%), fenchon (4.6%, 7.7%) , estragol (2.5%, 3.5%), and limonene + 1,8-cineole (19.3%, 3.9%), which percentage of these component in leaves and stems extermly were due to growning stage. This componenets in leaves before flowering and in flowering time were anethole (58.6%, 28.3%), fenchone (2.9%, 2.5%), estragol (1.7% , 1%) and limonene +1,8 cineole (27.1%, 58.5%) and in stems before flowering, flowering time and after the formation of seed were respectivly anethole (78%,44.2%,0.3%), fenchon (2.5%, 1.8%,0.3%), estragol (1.7%, 2.1%, 0.6%) and limonen +1,8 cineole (4.6%, 23.6%, 56.5%).With increasing of leaves and stems age, trans-anethole will decrease and limonene + 1,8-cineole are increased.
کلیدواژهها [English]
Fennel (Foeniculum vulgare Mill.), Essential oils
مراجع
1-امید بیگی رضا، رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی ، انتشارات طراحان نشر، 1374
2-زرگری علی، گیاهان دارویی، جلد دوم ، دانشگاه تهران، 1367
3-شریفی عاشور آبادی ابراهیم ،گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تأثیر کودهای آلی وشیمیایی بر عملکرد کمی وکیفی گیاه رازیانه ،1378
4-قهرمان احمد، کروموفیتهای ایران ،جلد دوم
5- میر حیدری حسین ،معارف گیاهی ، جلد دوم ، دفتر فرهنگ اسلامی، 1372
7-سفیدکن فاطمه، بررسی تغییرات کمی وکیفی اسانس رازیانه در مراحل رشد ، تحقیقات گیاهان دارویی ومعطر ایران جلد هشتم، مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع، 1379
8-Baser .K.H.C & Ozek .T. Essential oil of Mediasia macrophlly (Regel et Schmalh) pimen and Foeniculum vulgare Mill.from Uzbakistan .J.Essen.Oil.Res. Vol:9 .pp:249-250 ,1997
9-Bernath.J& Nemeth.E. Morphological and chemical evalation of Fennel population of different origin .J.Essent.oil.Res. Vol:8 . pp:247-253 . 1996
10-Guenther E..The essntial oils .Vol:2 .1984.
11-Kruger.H & Hammer K. Chemotypes of Fennel .J.Essent .Oil.Res .Vol:11 ,PP:79-82 . 1999
12-Marotti .M & Piccaglia .R. ,Effects of variety and ontogenic stage on the essential oil composition and biological activity of Fennel. J. Essent .oil .Res. Vol:6 .PP:57-62 .1994
13-Venskutonis P.R.& Dapkevicius A. ,Essential oils of Fennel from Lithuania.J.Essent.Oil.Res.Vol:8,pp:211-213.1996