| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,846 |
| تعداد مقالات | 32,300 |
| تعداد مشاهده مقاله | 41,387,211 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,562,202 |
شناسایی عوامل مولد، نحوة تولید و بهره‌برداری از شیرابه‌های قندی (مانها) در ایران | ||
| تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران | ||
| مقاله 3، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 17، بهمن 1381، صفحه 75-109 اصل مقاله (14.03 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| محمود محمدی؛ محمد دینی | ||
| اعضاء هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع | ||
| چکیده | ||
| کشور ایران به‌دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی از پوشش گیاهی بسیار غنی و متنوعی بهره‌مند می‌باشد، به‌طوری‌که برخی گونه‌های گیاهی خاص تنها در ایران می‌روید، درحالی‌که در سایر مناطق دنیا کمتر نظیر آنرا می‌توان مشاهده نمود. شیرابه‌های قندی یا مانها یکی از اقلام مختلف محصولات فرعی گیاهان مرتعی و جنگلها به شمار می‌روند که در بعضی از نقاط کشور روی گیاهان ویژه‌ای تولید و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. این مواد، ترشحات شیرین‌مزه و چسبنده‌ای هستند که بر اثر فعالیت تغذیه‌ای برخی حشرات بر روی اندامهای جوان بعضی گیاهان یا واکنش گیاه در برابر بعضی عوامل مکانیکی و یا حرارت محیط به بیرون از بافتها در پاره‌ای از مناطق ایران تراوش می‌شوند. به‌عبارت دیگر مانها معمولاً در اثر دو عامل، یکی گیاه به‌عنوان میزبان و حشره به‌عنوان مهمان بوجود می‌آیند. مانهایی که تاکنون بر روی گیاهان جنگلی و مرتعی ایران تولید و شناسایی شده‌اند شامل گزانگبین، شیرخشت، بیدخشت، شکرتیغال، گز علفی، گز شهداد و ترنجبین می‌باشند که علاوه بر خواص دارویی به نوعی در مصارف غذایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌دلیل ناشناخته بودن عوامل مولد مانها، گیاهان تولید کننده، پراکنش گیاهان میزبان، حشرات مولد و همچنین نحوة تولید، زمان و نحوه بهره‌برداری و نیز نقش عوامل مختلف اکولوژیکی و بیولوژیکی در تولید و تکثیر حشرات مولد مان، طرح ملی «بررسی منابع تولید کننده و نحوة تولید شیرابه‌های قندی (مانها) در ایران» از سال 1372 تا پایان 1378با همکاری تعدادی از محققان و کارشناسان تحقیقاتی در ستاد مؤسسه و استانهای تهران، اصفهان، خراسان، لرستان، فارس و کرمان اجرا و در این مدت ضمن جمع‌آوری و شناسایی عوامل تولید کننده مانها در ایران اقداماتی در زمینه بیولوژی حشرات، نحوة تولید و بهره‌برداری از آنها انجام شد که خلاصه‌ای از نتایج بدست آمده در این مقاله ارائه می‌شود. به‌دلیل خدادادی بودن این منابع و عدم سرمایه‌گذاری اولیه برای ایجاد آنها توسط انسان و دسترسی آسان و ارزان برای بهره‌برداری، متأسفانه طی سالهای متمادی گذشته تاکنون روند تولید و نگهداری آنها سیر نزولی را نشان می‌دهد، به‌گونه‌ای که برخی از حشرات مولدمان در آستانه نابودی کامل و حذف از چرخه طبیعت قرار گرفته‌اند و بایستی هر چه زودتر اقدامی جدی و ضربتی برای حمایت و حفاظت از این ذخاتر ژنتیکی ارزشمند بعمل آید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مانها؛ شیرابه‌های قندی؛ نحوه تولید گیاهان مولدمان؛ حشرات مولدمان؛ بهره‌برداری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Identification of Manna sources, production mechanism and utilization in Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| M. Mohammadi؛ M. Dini | ||
| Research Institute of Forests and Rangelands | ||
| چکیده [English] | ||
| The origin of the word of “Manna” has not been satisfactorily explained. Manna is a kind of sugar material produced on young plant organs during some insect activities or reaction of plant mechanical factors or temperature out of plant tissues. These material has high medicinal, nutritional and commercial values are accounted as important by-product of Forests and Rangelands in some areas produces and uses. Some plant manna that which have been investigated in national projects titled. “Investigation and identification of manna sources and production mechanism in Iran” in Tehran and other parts of Iran in the period 1993-2000 which are discussed in this paper include: 1- Gazangabin (Astragal Manna): It is a manna exudes as white spiral, segmented fibes by Cyamophila dicora Log. (Hom.: Psylidae) nymphs. 2- Shir-Khesht (Cotoneaster Manna): Occur as sweet, small, grayish-white granules during july and early August on Cotoneaster branches attacked by Scolytus rogulosus Mull. In few days the material sloughs off, which is then collected and mixed with what flour used as laxative. 3- Bid-Khesht (Willow Manna): A white, sweet fairly hard, manna with delightful smell. This compound is produced on the leaves and young branches of some willow by Tuberolachnus salignus (Gmelin), an aphid of Lachnidae family. 4- Shekar-Tighal (Trehala Manna): Shekar-tighal is a manna produced on young shoots or leaves of Echinops spp. By the salivary glands of weevils (Larinus spp.) The compound dries and hardens fast following exudation. Several species of weevils of the genus Larinus ave so far been collected and identified as producing agents in Tehran, Fars, Lorestan, Esfahan, Khorassan and East-Azarbaijan provinces, These include: Larinus onopordi L., L. o. var. maculatus Fahr. L. arabicus Cap., L. mellificus and L. vulpes Olive. 5- Gaz-e-Alafi (Oak manna): Gaz-e-Alafi is a valuable by-product of western oak forests specially in northern parts of Zagross. The manna is produces on the leaves surfaces and young branches of two oak species (Quercus infectoria Oliv. And Q. brantii Oliv.) by nymphs and adults activities of two aphids (Tuberculoides anualatus Harting and Thelaxes suberi Del.). The material then is sticken as sugar crystallized and used. Production and utilization time of this material is on late spring and sometimes on first autumn. Distribution of host plants and aphids are in West-Azarbaijan, Kordestan, Kermanshah and Lorestan provinces, but producer aphids in West-Azarbaijan, Kordestan and Lorestan provinces are able to produce manna. 6- Gaz-e-Shahdad (Tamarisk Manna) This sweet yellowish-white compound is produced by two species of insects such as; (Euscelis sp. Family Cicadelidae order Homoptera and Tuponia subaltera Drop. Family miridae order Heteroptera) on young branches of Tamarix aphylla. 7- Tarangabin (Camel’s thorn Manna): Camel’s thorn Manna is a sugar made compound produced by Poophilus nebulosus Family Cercopidae, order Homoptera as a tiny white granules on the end part of Camel’s thorn (alhagi camelorum). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Manna, Production mechanism, Exuding sources, Plant manna, Astragal manna, Cotoneaster manna, Willow manna, Trehala manna, Oak manna, Tamarisk manna, Camel’s thorn manna | ||
| مراجع | ||
|
1- آیینه‌چی، یعقوب (1365): مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 1879، شماره مسلسل 2547. صفحات 103-93. 2- اسلامی منوچهری، بهرام (بدون تاریخ): نظام بهره‌برداری از محصولات فرعی جنگلی و مرتعی، دفتر بهره برداری و بازرگانی سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور، 8 صفحه. 3- امین، غلامرضا (1370): گیاهان دارویی سنتی ایران – جلد اول- انتشارات مؤسسة پژوهشهای گیاهان دارویی ایران،صفحات 149- 136. 4- توکلی، مجید (1372): بررسی منابع تولید کننده و نحوة تولید گزعلفی- کارنامه پژوهشی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان لرستان، صفحات 95- 86. 5- ثابتی، حبیب اله (1357): جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، 810 صفحه. 6- دینی، محمد، پرویز باباخانلو و محمود محمدی (1380): بررسی منابع تولید کننده شیرخشت در استان تهران، مجموعه مقالات تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد دهم، شماره انتشار 270، صفحات 26- 1. 7- دینی، محمد، پرویز باباخانلو و محمود محمدی (1380): بررسی منابع تولید کننده بید خشت در استان تهران، مجموعه مقالات تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد یازدهم. شماره انتشار276، صفحات71-53. 8- رحمانی، غلامحسین (1377): بررسی منابع تولیدکننده و نحوه تولید شیرابه‌های قندی (گزانگبین تاماریکس)،گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان کرمان، 65 صفحه. 9- رضوانی، علی. فریدون ترمه و محمود موسوی (1373): شتههای ایران و میزبانهای آنها، وزارت کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، 67 صفحه. 10- رضوانی، علی (1365): شتههای استان تهران، مجله آفات و بیماریهای گیاهی، جلد 1 و 2 شماره 54، صفحات 87 – 73. 11- شفیع پورزنگنه، هوشنگ (1371): مانهای جنگلها و مراتع ایران، انتشارات دفتر بهره‌برداری سازمان جنگلهاو مراتع کشور، 98 صفحه. 12- عسکر زاده، علی (1377): بررسی منابع تولید کننده و نحوة تولید شیرابه های قندی(ترنجبین)، گزارش طرح تحقیقاتی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان خراسان، 56 صفحه. 13- فتاحی، محمد (1373): گزو چیست؟ فصلنامه پژوهش و سازندگی، سال 6، شماره 22، بهار1373، صفحات 49-44. 14- فرحبخش، قدرت الله (1340): فهرست آفات مهم نباتات و فرآورده‌هایکشاورزی ایران. وزارت کشاورزی – قسمت سازمان حفظ نباتات ،نشریه شماره 1، چاپ سازمان برنامه، 153 صفحه. 15- گرامی، بهرام (1360): گزخوانسار. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان – دانشکده تولید و تکنولوژی، 21 صفحه. 16- نعیم، عزیزاله وابراهیم بهداد (1366): بررسی زیست شناسی پسیل گز در مراتع خونسار و علل کاهش محصول گزانگبین. نشریه آفات و بیماریهای گیاهی جلد 55، شماره‌های 1 و 2، صفحات 121- 111. 17- نیک نژاد، اکرم (1355): مانهای ایران، پایان نامه دکترا. دانشکده داروسازی دانشگاه تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 906 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,018 |
||