یکی از پدیدههای رایج اقلیمی در مناطق خشک و نیمهخشک توفان گرد و غبار است. در ایران نیز یکی از نگرانیهای محیط زیست افزایش توفانهای گرد و غبار میباشد. روشهای مختلفی برای کنترل این پدیده وجود دارد که هر کدام دارای محدودیتهایی هستند. یکی از روشهای کنترل و مهار گرد و غبار، استفاده از مالچ یا خاکپوش است. هدف این پژوهش، ارزیابی رفتار خاکپوشهای زیستی، شیمیایی و معدنی بهعنوان تثبیتکننده منشاء گرد و غبار، در شرایط آزمایشگاهی برای دورههای یک هفتهای و شش ماهه و همچنین، تعیین شرایط بهینه افزایش ماندگاری آنها در خاک در استان ایلام است. بهمنظور بررسی اثر این خاکپوشها در تثبیت گرد و غبار، آزمونهای مختلفی از جمله بررسی اثر تنشهای نور و دما بر دوام خاکدانهها، مقاومت فشاری، پایداری خاکدانه و آزمون تونل باد بر هدررفت خاک انجام شد. تعیین مقاومت در برابر فرسایش بادی در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از شبیهساز فرسایش بادی با سرعت 25 متر بر ثانیه به مدت 15 دقیقه (برای هر تیمار) برای دورههای، یک هفتهای و شش ماهه انجام شد. با توجه به نتایج مقاومت فشاری، پایداری خاکدانهها و تونل باد، سه فرمولاسیون F13 ،F4 و F15 (ترکیب پلیمر زانتان-کربنات کلسیم، پلیمر پلی ونیل استات-کربنات کلسیم و زانتان-پلی ونیل استات) برای استان ایلام، بهعنوان فرمولاسیونهای (تیمارهای) بهینه تثبیت منشاء گرد و غبار انتخاب شدند. بهطور کلی، برای تثبیت خاک هر منطقه، نیاز به تعیین فرمولاسیون مناسب و متناسب با خصوصیات اقلیمی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه است.
Biological, chemical and mineral mulches effect on stabilization of dust storm sources, case study: Ilam Province
نویسندگان [English]
Masoud Bazgir1؛ Davood Namdar Khojasteh2
1Assistant Professor, Faculty of Agriculture, Ilam University, Iran
2Assistant Professor, Faculty of Agriculture, Shahed University, Iran
چکیده [English]
Dust storm is a meteorological phenomenon which is common in arid and semi-arid regions. Dust storms are also one of the environmental concerns in Iran. There are different methods to control this phenomenon which some of them have limitations. Application of mulches is one of the ways to control and prevent dust storms. This study, aims to evaluate the behavior of biological, chemical and mineral mulches during one week in laboratory conditions and six months to stabilize the source of dust storm and improve the persistence of these mulches in Ilam Province. In order to study dust storm stabilization by these mulches, different tests were carried out including wind tunnel test, light and temperature stress effect on strength, pressure resistance, aggregate stability and soil loss. Wind erosion resistance determined in laboratory conditions by wind erosion simulation in 25 m s-1 for 15 minute of each treatment for both, one week and six months. According to the results, strength, pressure resistance, aggregate stability and wind tunnel simulation, three formulation of F4, F13 and F14 (zantan polymer-calcium carbonate, polyvinyl acetate-calcium carbonate and zantan-polyvinyl acetate) were recommended for stabilization of dust storm in Ilam Province. Generally, for soil stabilization suitable formulation based on climatic, soil physical and chemical properties are needed for each region.